Микроэкономика

2) сүттің тепе-теңдік бағасы қандай?

3) сүтке деген сұраныс көлемінің азаюы тепе-теңдік

бағасына қалай әсер етеді?

40 мың алуға әзір, ал сатушылар 10 мың тал сатуға келіседі; баға 40 теңге болғандағы жағдай: 30 мың және 20 мың тал; 60 теңге болса, 20 мың және 30 мың тал, 80 теңге болса, 10 мың және 40 мың тал.

Төмендегі тапсырманы орындаңдар:

1) сұраныс және ұсыныс қисықтарын тұрғызындар;

2) сұраныс (0_о) және (0_S) ұсыныс функциясын

анықтаңдар;

3) аналитикалық және графиктік әдістерді пайдала-

нып тендестік көлемі мен бағасын табыңдар;

4) егер жергілікті өкімет орындарының шешімі

бойынша бағаның ең жоғары деңгейі 40 теңге деп

белгіленсе нарықта қандай жағдай болады? Ал егер

әкімшіліктің ұйғаруымен баға 70 теңге деп белгіленсе

нарықта қандай жағдай болады?

6-есеп. Төмендегі кестеде берілген деректерді пай-далана отырып, тауардың тепе-теңдік бағасы мен теңдестік көлемін табыңыздар.

2.8-кесте

Баға, теңге	Сұраныс көлемі, млн. дана, жылына	Ұсыныс көлемі, млн. дана, жылына
160	18	6
200	16	10
240	14	14
280	12	18
320	10	22

Баға 200 теңге болғанда сату көлемі қандай болады? Баға 140 теңге болса сату көлемі қандай?

54

7-есеп. Салқын сусындарға деген сұраныс функциясы келесі түрде берілген

О_D =600-4Р

О_D сұраныс көлемі;

Егер ұсыныс функциясы мынадай О_S болса, онда сұраныс пен ұсыныстың теңдестік көлемі мен теңдестік бағасы қандай болады?

мұнда, О _D - сұраныс көлемі.

1) егер сүтті ұсыну көлемі тұрақты болса және оның көлемі 30 мың тоннаға тең болса, онда сүттің тепе-тендік бағасы қандай болады?

2) егер сүттің 1 литрінің бағасы 3 теңге болса, онда

жетіспеушіліктің көлемі қандай болады?

9-есеп. Нанға деген ұсыныс функциясы келесі түрде берілген:

О_S = 200 + ЗР,

мұнда, О_S- ұсыныс көлемі; Р — нанның бағасы.

Егер сұраныс функциясы горизонталь түзу болса және оның көлемі 320-ға тең болса, онда тепе-тендік баға қандай болады?

55

2-тарау. Сұраныс және ұсыныс теориясының ...

10 15 (2 (млн. қорап)

2.2-суретте келтірілген деректерге сүйене отырып келесі сұрақтарға жауап беріңіз:

1) салық салынғаннан кейінгі сатушының таза

бағасы қандай?

2) жалпы жиналған салықтың мөлшері қандай?

3) жалпы жиналған салықтың қандай бөлігін

тұтынушылар, ал қаншасын өндірушілер

төлейді?

ауыртпалығы кімге түсер еді?

5) егер темекінің бағасы 120 теңге болса, онда оның

сатылатын көлемі 8 млн. қорап болады деп жорамалдап, жалпы табыстың қалай өзгеретінін зерттеңіз.

56

12-есеп. Үш тұтынушының белгілі бір затқа деген сұраныстары келесі функциялар түрінде берілген:

О₁= 6-3Р₁ 0₂=6-2Р₂. О₃=6-1,5Р₃.

Төмендегі тапсырмаларды орыңдаңдар:

1) жеке сұраныстар қисығын тұрғызыңдар;

2) нарықтық сұраныс қисығын тұрғызыңдар

13-есеп. Сұраныс 0_0D = 200 - Р және ұсыныс О_S = 2Р + 20 функциялары берілген,

мұндағы Р — тауардың бағасы.

1) тауардың тепе-тендік бағасы мен теңдестік көлемін

анықтандар;

2) тауардың әрқайсысына 15 теңгеден салық са-

лынады деп жорамалдайық, сонда тендестік баға мен

тендестік көлемі қалай анықталады?

14-есеп. Халықтың қарастырып отырған тауарға деген сүраныс функциясы:

0_D=9-Р.

Осы тауарды үсьгау функциясы: O_D=6+2P

мұнда, 0_D -сұраныс көлемі, млн. дана; O_S - ұсыныс көлемі, млн. дана; Р - баға, теңге.

Егер осы тауардың әр данасына 1 теңгеден салық салатын болса және салықты сатушы төлейді деп ұйғарсақ, онда тепе-тендік баға (салық мөлшерін қоспағандағы және қосқандағы) мен теңдестік көлемі қалай анықталады? График түрінде көрсетініз.

57

2-тарау. Сұраныс және ұсыныс теориясының ...

СҰРАҚТАРДЫҢ ДҰРЫС ЖАУАБЫН ТАБЫҢЫЗ

1. Төмендегі тұжырымдардың қайсысы сұраныс

анықтамасын береді:

а) кез келген тұтынушының белгілі бір тауар алу

үшін төлей алатын бағасы;

ә) тұтынушылардың белгілі бір уақыт аралығында

берілген бағамен сатып алғысы келетін заттарының

мөлшері;

б) берілген нарықтағы заттардың көлемі;

в) жоғарыда айтылғандардың бәрі дұрыс.

2. Сұраныс функциясы дегеніміз:

а) заттың бағасы мен оның көлемінің арасындағы

қатынас;

байланыс;

б) заттың көлемі мен өндірістік факторлардың ара-

сындағы қатынас.

3. Жалпы жағдайдағы сұраныс функциясы дегеніміз:

а) сұраныс көлемі мен оған әсер ететін факторлар-

дың арасындағы қатынас;

ә) сұраныс көлемі мен шығындардың арасындағы

байланыс;

б) сұраныс көлемі мен ұсыныс көлемінің арасындағы

өзара байланыс;

в) жоғарыда айтылғандардың бәрі де дұрыс емес.

4. Сұраныс факторларына жататындар:

а) берілген тауардың бағасы;

ә) берілген тауарды алмастыратын және толықтыратын

тауарлардың бағасы;

б) салық және дотация;

в) табыс көлемі;

г) а, -ә және в пункттері.

5. Сұраныс қисығының бойымен жылжып отыру

төмендегі тұжырымдардың қайсысын сипаттайды:

59

а) тұтынушылардың табысы өзгеруіне байланысты

ә) бағаның әр түрлі деңгейіне сәйкес сұраныс көлемінің

өзгеруі;

б) жоғарыда айтылғандардың екеуін де.

6. Сұраныс заңы бойынша:

а) тауарға деген сұраныс ұсынысқа тәуелді;

ә) тауардың бағасы арзандаған сайын осы тауарға

деген тұтынушылардың сатып алу ынтасы арта

түседі;

б) тауардың бағасы тұтынушылардың табысына бай-

в) жоғарыдағы айтылғандардың біреуі де дұрыс

емес.

7. Белгілі бір уақытта X тауарына деген сұраныс кө-

Себебі:

кеміді;

в) осы тауардың бағасы кеміді.

8. Зерттеп отырған кезеңде Ү затына деген сұраныс

қисығы D₁- денD₂ -ге өзгерді. Өйткені:

а) осы заттың бағасы кеміді;

59

2-тарау. Сұраныс және ұсыныс теориясының ...

ә) Ү затын алмастыратын тауардың бағасы өсті;

б) Ү затын толықтыратын тауардың бағасы

в) осы заттың бағасы өсті.

9. Қой етінің қымбаттауы сиыр етіне деген сұранысты

өсірді. Соның салдарынан :

а) сиыр еті мен қой етіне деген сұраныс қисықтары

өзгерді;

ә) тек сиыр етіне деген сұраныс қисығы өзгерді;

б) тек қой етіне деген сұраныс қисығы өзгерді;

10. Егер бензиннің бағасы төмендесе, онда автомобильге деген сұраныс қалай өзгеретінін төмендегі суреттерден анықтаңыз:

11. Қара бидай ұнының бағасы төмендеген жағдайда:

а) ақ бидайға деген сұраныс қисығы оңға жылжиды;

ә) ақ бидайға деген сұраныс қисығы солға жылжиды;

б) ақ бидайдың тендестік бағасы жоғарылайды;

в) жоғарыда айтылғандардың ешқайсысы орындал-

майды.

12. Тұтынушылар алдағы уақытга аудио және

а) бұл тауарларға деген сұраныс қисығы солға

жылжиды;

ә) аудио және видео тауарларын сату көлемі азаяды;

б) бұл тауарларға деген сұраныс азаяды;

в) жоғарыда айтылғандардың бәрі дұрыс.

13. 
    Егер жеке сұраныстар туралы мәліметтер берілген
    
14. 
    болса, нарықтық сұраныс қалай табылады:
    

көлемін қосу арқылы;

ә) белгілі бір сүраныс көлеміне сәйкес келетін бағаларды қосу арқылы;

61

2-тарау. Сұраныс және ұсыныс теориясының ...

б) кез келген тұтынушының ең көп сұраныс көлемі

арқылы;

14. Нарықтық сұранысқа төмендегі көрсеткіштердің

қайсысы әсер етпейді:

а) тұтынушылардың табысы;

ә) алмастыратын тауарлардың бағасы;

б) ресурстар бағасы;

в) сатып алушылар саны.

15. Ұсыныс дегеніміз:

а) сатушылардың белгілі бір уақыт аралығьшда сатуға

қабілеті жететін заттарының көлемі;

ә) тұтынушылардың белгілі бір уақыт аралығында

берілген бағамен сатып алғысы келетін заттарының

көлемі;

б) нарықтағы тендестік бағаға сәйкес келетін ұсыныс

в) жоғарыда айтылғандардың бәрі дүрыс.

16. Ұсыныс функциясы төмендегі көрсеткіштердің

арасындағы тәуелділікті көрсетеді дейміз:

а) сатылатын заттың бағасы мен шығындардың;

ә) заттың сатылатьш көлемі мен оның бағасының;

б) технологая түрі мен шығындардың.

17. Жалпы ұсыныс функциясы:

а) сұраныс көлемі мен ұсыныс көлемінің арасындағы

қатынасты;

ә) ұсыныс көлемі мен табыстың арасындағы байла-

нысты;

арасындағы тәуелділікті көрсетеді.

18. Төмендегі факторлардың қайсысы ұсыныс

көлеміне әсер етпейді:

а) сатылатын заттың бағасы;

ә) өндіріс факторларының бағасы;

б) табыс көлемі;

в) салық мөлшері;

г) технологая дәрежесі.