Психологиялық жаттығулар жинағы І. ӘРіптестік қарым -қатынас тренингі психологиялық тренинг: ТҮсінігі, тарихы, міндеттері, Ұстанымдары
жүктеу/скачать 1,93 Mb.
|
Жігітбекова Б.Д.
| 3. Инкубация
Креативтік процестің бұл кезеңінің ерекшелігі бас миының үлкен жарты шарының функциональдық асимметриясының жағдайына байланысты. Бұл жарты шарлардың жұмысының ұйымдастыру өзгешеліктері, негізінен латерализация және реципроктік түсінігінің көмегімен бейнеленеді. Латерализация (үлкен жарты шарлардың қызметі ретінде) адамның дамуы деңгейіне қарай күшейеді және бас миының жарты шары барлық психикалық процестерге әртүрлі деңгейде араласа бастайды. Сондай-ақ, жарты шарлар «кезекпен» әрекет етеді: оң жақтағы жарты шар белсенді болған кезде, сол жақтағының қызметі бәсеңдейді және керісінше. Бұл ерекшелік реципроктік атауын иеленді. Жарты шарлар арасындағы қызметің жүйеленуі белсенді түрде зерттелуде, бүгінгі таңда, сол жақтағы жарты шар бір-бірімен себеп-салдардың байланысы арқылы байланысқан белгілер мен түсініктермен кодталған әлемнің дискретті, жүйелі моделінің қалыптасуына, ал оң жақтағысы – бір-бірімен эмоционалдық қатынастармен тығыз байланысқан шынайы нысандардың күрделі бейнелері жетекші рол атқаратын үздіксіз моделдердің құрылуына жауап береді. Инкубация кезеңі индивид сол жақ жарты шардың қисынды операцияларымен байланысты мәселемен саналы жұмысты тоқтатқан және мәселе оң жақ шарты шарға «берілген» кезде басталады. Дегенменде, мәселемен ішкі сана деңгейіндегі жұмыс дайындық кезеңінде-ақ басталатынын, бірақ оның бұл кезеңнің ерекшелігі болып табылмайтындығын байқау керек. Мәселені шешуге бағытталған себептер сақталған жағдайда, үздіксіз оң жақ жарты шар моделінен міндетке қатысты жетіспейтін және кез-келген ақпарат тартылады. Егер өткен тәжірибеде қажетті «негізгі» бейнелер бар болса, онда олар соңына қарай шешімнің «бос» құрылымында өзіне лайық орынды иеленеді. Инкубация кезеңінің нәтижелі болуын анықтайтын басқа ұстанымды тәсіл ретінде дайындық кезеңінің сапалы өтуі маңызды болатындығын атап кеткен дұрыс болар. Бұл кезеңде орын алған қателіктер мен жетіспеушіліктер оң жақатғы жарты ми моделіндн негізгі ақпараттың бар болғанның өзінде де, қажетті ойлардың көрінуіне тосқауыл тудырады.
Инсайт - бұл креативтік процестің қысқа мерзімді бірақ өте анық кезеңі, санаға мәселенің шешімі келген сәт. Ол күшті оң эмоциялармен, қызулықпен, тіпті эйфориямен сипатталады. Бұл ұзартылған дайындықтың нәтижесі көрінетін, фрустрация күйінен ойдың туындауына уақытылы ауысуы көрінетін креативтік процестің шарықтау нүктесі. Көп жағдайда авторлар инсайтты бірінші секундтардан-ақ тікелей жауап ретінде сезінбейді және айтылмайды. Ол жаныңда тұрған жетіспейтінді иеленетін шынайы мүмкіншілік сияқты сезіледі. Дегенменде, бұл көрінуі санада тіркелмеген болса, айырылып қалуға болатын мүмкіншілік болар. 1821 жылы Людвиг Ван Бетховен өзінің досына жазған хатында, бірде күймеде отырып, көзі ілініп кеткенде, әдемі канон түсіне кіргенін айтқан. Ол: «Бірақ, мен оянған сәтте- ақ, канон ойымнан шығып кетті»- деп жазды. Бақыттына орай, келесі күні сол күймеде канон композитордың есіне қайтадан түсті, және ол оны жазып үлгерген екен. Санаға жауаптың келуі жылдам тіркеуді қажет етеді, бұл креативтік процестің жемісті аяқталуы мүмкіндігін арттырады. 5. Талқылау Талқылау немесе верификация шығармашылық процестің соңғы кезеңі болып табылады, оның барысында алынған шешімнің ақиқаттылығы қисын құралдары арқылы тексерілуі орын алады. Бұл кезеңнің шиленісі қате талқылау орын алу мүмкіндіктерімен оғаштығы болмақ. Бұл екі ішкі кезеңдермен байқалуы мүмкін: жүктеу/скачать 1,93 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|