жаттығу Топ мүшелері шеңбер құрап отырады. Жаттықтырушының қолында доп. Нұсқаулық

Топ мүшелері шеңбер құрап отырады. Жаттықтырушының қолында доп.

Жаттығу барысында жаттықтырушы жұмысты тоқтатып, топқа: «Сіздердің ойларыңызша Серік «қалқан» сөзіне «глобус» сөзіне қалай жетті?» - деген сұрақ қоюға болады, одан соң ерік білдірушілер өздерінің гипотездерін айтады. Содан кейін, Серік, өзінің ассоциация тізбегін айтады, және жұмыс ары қарай жалғасады. Жаттықтырушы топты әрбір келесі ассоциативтік қадамда басқа мазмұндық салаға көшуге жетелейді. Ассоциативтік тізбек құрар кезде біз оның тоғысу деп атайтын: өзіндік түрде ассоциативтік ілмек пайда болатындығын, мысалы, гүл – күн – аспан – жаңбыр – шық, түсінеміз. Бұл жағдайда, соңғы айтылған «шық» сөзі бірінші айтылған сөзге жақын болып отыр: ол гүл сөзіне тікелей айтылған ассоциация ретінде қабылдануы мүмкін.

Егер топ мүшелері бұл әсерді байқап, сезінетін болса, онда олар жылдам алғашқы сөзден алшақ болуды жылдам меңгереді, осы жолмен болашақ мәселелерді шешу үшін өте қолайлы амалдар мен жаңа байланыстар тудыра бастайды.
47 жаттығу

Топ мүшелері шеңбер құрап отырады, әрқайсысының қолында бірнеше ақ парақ, қарандаштар, фламастерлер. Жаттықтырушы бейтарап күйде әрқайысысына үш сөз жазылған үш текшеден таратады.

Жаттығу үш кезеңде өтеді.

1-ші кезең. Сіздердің текшелеріңізде жазылған сөздерді оқыңыздар. Үш минуттың ішінде әр текшеде жазылған сөздердің барлығына ортақ түсініктердің мазмұны мен нысаналардың қасиетін біріктіретін кез-келген нысана немесе түсінікті білдіретін сөзді табуға тырысыңыз».

Қатысушылар тапсырманы орындап болғаннан кейін, жаттықтырушы алынған нәтижелер туралы және олар қалай алынғандығы жөнінде пікірлерімен бөліседі.

Мысал келтірейік. Қатысушылардың біріне «кубик», «тал шыбық», «өзен» сөздерінде бейнеленетін мағыналар мен қасиеттерді біріктіретін сөзді табу қажет болды. «Фараон» сөзі ұсынылды. Таңдау келесі түрде түсіндірілді: кубик ( пирамиданың бөлшегі), тал шыбық (фараон билігінің символы), өзен (Ніл) – фараон.

2 кезең. «Әр текшемен кезекпен жұмыс істеңіз. Текшеде жазылған әр үш сөзбен байланысты пайда болған бейнелердің суретін салыңыз. Одан кейін тағы да үш сөздің мағынасын біріктіретін кез-келген нысана немесе түсінікті білдіретін сөзді табыңыз».

Текшелерде тек ғана материалдық ғана емес сезімді, мінездің түрін, абстрактылы түсініктерді білдіретін сөздер жазылғандықтан соң, топта мысалы, «қулықты» немесе «жоғалтуды» қалай суретке салуға болатындығы туралы сұрақ туындайды. Мұндай жағдайда, түсінік беруден бас тартады, тек аталмыш сөзге қатысты пайда болған кез-келген бейнені салуға болатындығын ғана айтады. Жаттықтырушы жеке қатысушылардың сурет сала алмаймыз деген назалануына еш назар аудармайды, алдағы уақытта мәліметке алады.

Барлық қатысушылар тапсырманы орындап болғаннан кейін жаттықтырушы жұмыстан алған өз әсерлері мен және алған нәтижелерімен бөлісуді ұсынады. Мысал келтірейік. Текшелерінде «кубик, «тал шыбық», «өзен» сөздері жазылған топ мүшесі бейнелердің суретін сала отырып, осы сөздерге қатысты жалпылама сөз ретінде «ой толғам» деген сөзді ұсынды: кубик (талқылама қалыптасатын ой қорытындысы), тал шыбық (демеу, көмек, тіреу), өзен (қимыл) - ой толғам.

3 кезең. Үшінші кезеңде жұмыс Эде Боно тәсілінің көмегімен жалғасады (1967, 1973). Мүндай жұмыстың түрін нақты мысалда қарастырайық.