Зерттеу пәнін анықтау Зерттеудің мақсаты мен міндеттерін анықтау Зерттеу тақырыбын айқындау Географиялық мониторинг әдістері
жүктеу/скачать 1,33 Mb.
|
10 сыынп лекция 52 бет
- Бұл бет үшін навигация:
- Қосалқы орталықтар (фокустар
- Периферия қызметін
- Тепе-тендіктің сақталмауы мәселесін шешу
| Басты орталықтың рөлі. Дамушы елдерде басы орталықтың қызметін астана атқарады. Ол шамадан тыс есіп, даму арқылы баска қалалардың тежейді. Мысалы, Буэнос-Айрес агломерациясында (Үлкен Буэнос-Айрес) Аргентина халқының 1/3 бөлігі және өнеркәсіп өндірісінің 1/2 бөлігі шоғырланған. Ал Уругвай астанасы Монтевидео үлесіне елдегі өнеркәсіп өнімінің 3/4 бөлігі сәйкес келеді.
Теңіз жағалауындағы елдерде астана басты теңіз порты қызметін де атқарады. Кейде экономикалық астана кызметін астаналық емес қала да атқаруы мүмкін. Мысалы, Үндістандағы Мумбай мен Калькутта, Бразилиядағы Сан-Паулу, Мароккодағы Касабланка қалалары осындай мәртебеге ие. Егер астана немесе экономикалық астана жағалауда орналаспаса, міндетті түрде олардың Дүниежүзілік мұхитқа шығуын қамтамасыз ететін теңіз порты болады Мехико үшін мұндай порт қызметін Веракрус, Сантьяго үшін Вальпараисо, Кито үшін Гуаякиль атқарады. Бразилияның оңтүстік-шығысында әйгілі индустриялық үшбұрыш (Рио-де-Жанейро, Сан-Паулу және Белу-Оризонти) қалыптасқан. ол елдің басты экономикалық ядросы болып табылады. Қосалқы орталықтар (фокустар) қизметін экспортқа маманданған аудандар да атқара алады. Ірі порттарды өндіруші өнеркәсіп пен плантациялық шаруашылық тән ішкергі аудандармен байланыстыратын магистральдар бар. Периферия қызметін ірі ішкі аудандар атқарады. Бұл аудандар артық тұрғындарын астана мен ірі портты қалаларға, мен кеніштерге жөнелтіп отырады. Сондықтан оларды ішкі отарлар деп атайды. Тепе-тендіктің сақталмауы мәселесін шешу. Көптеген дамушы елдер отарлық жүйе зардаптарын жоюға бағытталған аймақтық саясат жүргізуде. Бұл саясат өндіргіш күштердің теніз маңына шоғырлануын азайтуға, ішкергі аудандардын игеруге, орталықтардың экономикалық қызметін таратуға бағытталған. Бұл Мексикада шаруашылық құрылымдардың АҚШ-пен шегаралас солтүстік аудандарға және оңтүстікке ығысуынан көрінеді. Бразилияда өнеркәсіптік үшбұрыштың аумағынан шығу жүргізілуде. Аргентинада шаруашылық даму оңтүстіктегі аз игерілген, бірақ табиғат ресурстарына бай Патагонияға таратылуда. Экономиканың аумақта таралып орналасуын жеделдету үшін әртүрлі шаралар қолданылады. Мысалы, 1960 жылы Бразилия астанасы теңіз жағалауындағы Рио-де-Жанейродан елдің орталық бөлігіндегі Бразилияға ауыстырылды. Мұндай шаралар қатарына «өсу полюстерін» қалыптастыру. өнеркәсіп парктерін құру (Мексикада. Бразилияда), шағын зауыттар салу жатады. Африкада жоғары тауарлы өсімдік шаруашылығы мен экстенсивті жайылымдық малшаруашылығы аудандары, бірқатар ірі тау-кен өнеркәсібі аудандары калыптасты. жүктеу/скачать 1,33 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|