Ескі өнеркәсіпті аудандар XVIII-XIX ғасырлардағы өнеркәсіп революциялары кезінде қалыптасты, Оларда басты дамыған салалар көмір өнеркәсібі, қара металлургия, тоқыма өнеркәсібі мен кеме жасау болды. Ең ірі аудандар таскөмір алаптары базасында қалыптасты. Мұндай ауданның нақты мысалы Төменгі Рейн-Рур агломерациясы. Мұнда 100 шақты қала шоғырланған. олардың 20-сы ірі қалалар болып табылады. Ескі өнеркәсіпті аудандар қатарына Батыс Мидленд. Ланкашир, Поркшир, Оңтүстік Уэльс (Ұлыбритания), Солтүстік аудан, Эльзас пен Лотарингияны (Франция) жатқызуға болады.
Бұл аудандар экономикалық құлдыраудан «дағдарысты аудандар» деп аталатын болды. Құрылымдық дағдарыс Батыс Еуропаның көптеген таскөмір және темір кені алаптарында, байырғы тоқыма аудандарында жүрді.
Артта қалған аграрлық аудандарда баскаша жағдай қалыптасты. Оларға инвестициялардың жетіспеуі, жұмыссыздықтың жоғары деңгейде болуы тән, осының нәтижесінде тұрғын халықтың қартаюы және басқа жаққа көшуі байкалады. Артта қалған аграрлық ауданға Оңтүстік Италия мысал бола алады, ол дамуы жағынан өнеркәсіптік Солтүстіктен көп қалып қойған. Францияда мұндай аудандар қатарына Орталық массив. Аквитания, Солтүстік-Батыс, Корсика, Ұлыбританияда Солтүстік Шотландия жатады.
Қазіргі кезде оларға қатысты арнайы жасалған аумақтық саясат қолданылуда. Мысалы, Италияның оңтүстігіндегі Таранто қаласында ірі металлургиялық комбинат салынған. Өсу полюстері Франция, Испания және басқа елдердегі аграрлық аудандарда жасала бастады.
Жаңадан игеріліп жатқан аудандар табиғат жағдайлары қатал, ресурсқа бай аудандар болып табылады. Ежелден игеріліп келе жатқан Батыс Еуропаға мұндай аудандар онша тән емес. Әдетте, мұндай аудандар қатарына Скандинавияның солтүстік бөлігін ғана жатқызады. Басқа аймақтардағы жанадан игеріліп жатқан аудандар қатарында Аляска (АҚШ), Канаданың Солтүстігі, Гренландия (Дания), Аустралияның шөлді аудандарын атауға болады.
Дамушы елдердегі шаруашылықтың аумақтық құрылымы
Дамушы елдердің аумақтық құрылымына диспропорциялар (үйлеспеушіліктер) тән болады. Оларда үлкен калалардың (орталықтар) тыныс-тіршілігі қалған (периферия) қарама-қайшы болады.
Достарыңызбен бөлісу: |
