Дүниежүзілік шаруашылықтың аумақтык құрылымы және модельдері
Шаруашылықтың аумақтық құрылымы. Шаруашылықтың аумақтық құрылымы оның аймақтар, экономикалық зоналар, аудандар, өнеркәсіп кешендері, орталықтары және торабына жіктелуімен анықталады. Дүниежүзілік шаруашылық құрамы негізгі жеті аймаққа жіктеледі: Солтүстік Америка, Латын Америка, Аустралия және Мұхиттық аралдар, Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы (ТМД). Шетелдік (ТМД елдері тұрғысында) Еуропа мен Азия. Аймақтар өз кезегінде аймакшалардан тұрады. Мысалы, Еуропа аумағы төрт аймақшаға жіктеледі (Шығыс Еуропа, Батыс Еуропада - Солтүстік, Орта және Онтүстік Еуропа).
Ірі елдерде экономикалық зоналар ажыратылады. Олар өндіргіш күштер дамуының өзіндік табиғи және экономикалық жағдайлары тән аудандардан (немесе олардың тобынан) тұратын ірі аумақтық түзілімдер ретінде анықталады. Ел ішінде экономикалық аудандар, өнеркәсіп тораптары мен өнеркәсіп орталықтары жіктеледі.
Екі бөлікті модель
|
Үш бөлекті модель
|
Көп бөлікті модель
|
Жаңа үш бөлікті модель
|
Даму елдер(Солтүстік)
Дамушы елдер (Оңтүстік)
|
Дамыған елдер
Өтпелі экономика елдері
|
Дүниежүзілік шаруашылық 10 орталыққа бөлінеді
|
Ғаламдық орталықтар
Өтпелі аймақтар
Шеткі аймақтар
|
Дүниежүзілік шаруашылықтың аумақтық модельдері
Дүниежүзілік шаруашылықтың аумақтық модельдері. Ғаламдық экономиканы біркелкі кеңістік ретінде қарауға болмайды. Ғалымдар дүниежүзілік шаруашылықтың бірнеше кеңістік модельдерін ұсынған. Дүниежүзілік шаруашылықты аумақтық тұрғыда ең қарапайым бөлу екі бөлікті модельде бейнеленген. Мұнда әлем дамыған және дамушы елдер болып екі топқа бөлінген. Дамыған елдердің басым көпшілігі солтүстік жарты шарда орналасқандықтан, оларды Солтүстік дейді. Ал оңтүстік жарты шарда шоғырланған дамушы елдер тобын Оңтүстік деп атайды.
Достарыңызбен бөлісу: |
