+10 градуста өне бастайтын өсімдік: Күнбағыс +1-5 градуста өне бастайтын өсімдік: Бидай
жүктеу/скачать 26,93 Kb.
|
биология шпоргалка
|
+10 градуста өне бастайтын өсімдік: Күнбағыс +1-5 градуста өне бастайтын өсімдік: Бидай +15 градуста өне бастайтын өсімдік: Қияр «Ас қорыту мүшесі» деп аталатын органоид:лизосома «Жоғары жүйке қызметінің физиологиялық негізін салушы»деген ұғымды ұсынды:Павлов «Зоология философиясы»еңбегінің авторы:Ж.Б.Ламарк «Өсімдіктану»оқулығын жазған ғалым:Күдерин «С» дәрумені:орамжапырақ,лимон,тұздалған қырыққабат,қызанақ,пиязда болады «Санитар»қоңыз:көмбекей «Семей ядролық сынақ полигонын жабу туралы»жарлығына қол қойылды:1991ж.тамыздың 29-да «Табиғи жүйе», «ботаника философиясы»еңбектерінің авторы:К.Линней «Табиғи сұрыпталу»теориясының авторы:Дарвин «Тұқым қуалайтын өзгергіштіктегі ұқсас қатарлар»заңын ашқан:Н.Вавилов «Тіркесті тұқым қуалау»заңын ашқан ғалым: Т,Морган 1 гр ақуыз ыдырағанда бөлінетін жылу мөлшері-17,6 кДж 1 гр көмірсу молекуласы ыдырағанда бөлінетін жылу мөлшері: 17,6 кДЖ 1 гр май ыдырағанда бөлінетін энергия-38,9 кДЖ 1,5 тоннадан артық салмақ көтеретін сүйек-Ортан жілік. 12-16 жас аралығында даму кезеңі: Жасөспірім 15 жылдық алма ағашының саба-ғында неше кам-бий сақинасы бо-лады: 15 150 млн. жыл бұрын тіршілік еткен құстардың арғы тегі-Көнеқұс 15-14млн жыл бұрын тіршілік еткен, ең алғашқы адамдардың арғы тегі:дриопитектер 1-5ºС температурада өнеді-Бидай 1665 жылы алғаш рет өсімдік қабығының жұқа кесіндісін микроскоппен көрген-Роберт Гук 1665 жылы голландиялық ғалым ван Левенгук жасаған ұлғайтқыш құрал-Микроскоп. 1735 жылы адамды сүтқоректілер класы приматтар тобына жатқызған ғалым-К. Линней 1831ж.өсімдік жасушасының ядросын ашты:Броун 1838-1839 жж. жасуша теориясын негізін қалап, қортынды берді-М.Шлейден және Т.Шванн 1839ж.жасушаның ішіндегі сұйықтықты протоплазма деп атаған:Пуркине 1844ж. «көмірсу»терминін енгізген:Шмид 1858ж. «әрбір жасуша өзіндей жасушаның бөлінуі арқылы пайда болады»деді:Вирхов 1862ж И.М. Сеченов қандай ірі жаңалық ашты: Орталық жүйке жүйесіндегі қозу мен тежеуді ашты 1863 жылы баспадан кітап болып шыққан «Ми рефлекстері» ғылыми еңбектің авторы-И.М. Сеченов 1870-1880 жылы ұсақ ағзалар бар екенін тәжірибе жүзінде дәлелдеді-Луи Пастер 1870жылы лейкоциттердің ядросынан нуклеин қышқылын тапқан:Мишер 1882 ж. адамның өкпесінде туберкулез ауруын тудыратын бактерияларды анықтады-Р.Кох 1892 жылы вирусты ашқан ғалым-Д.И. Ивановский 1892 жылы темекі теңбілін зерттеп, вирусты ашты-Д.И.Ивановский 1892ж жасушасыз ағза-вирустарды ашқан ғалым: Д.И. Ивановский 1920-1930 жылдары «Өсімдіктану» оқулығын жазған ғалым-Ж.Күдерин 1922 жылы тіршіліктің Жер бетінде шығу тегінің табиғи теориясын тұжырымдады-А.И.Опарин. 1922 жылы шығарылғын “Жануарлар” оқу құралының авторы-Х. Досмұхамедов 1931ж.электрондық микроскопты ойлап тапты:Деввиссон мен Калбек 1938 жылы В.А. Селевин Бетпақдала өңірінен тапты-Жалманды 1г. көмірсу ыдырағанда бөлінетін энергия-17,6 кДж Адамның және жас баланың тік ішегінде паразиттік тіршілік ететін жұмыр құрттардың бірі-Үшкірқұрт Адамның жеке дамуы барысында тұқым қуалайтын өзгерістердің бар-жоғын анықтайтын әдіс-Онтогенетикалық Адамның жүрегінің бөлігі-4 Адамның жыныс жасушаларындағы хромосомалар саны-23 Адамның кез келген жасушасының негізгі бөлігі:-Цитоплазма және ядро. Адамның кез-келген белгілерінің бірнеше ұрпақ бойы тұқым қуалау сипатын зерттеу әдісі-генеалогиялық. Адамның кеуде қуысын құрсақ қуысынан бөлетін бұлшық ет-Диафрагма(көкет) Адамның кеуде қуысында орналасатын мүше: Өкпе Адамның күрек тістерінің саны: 8 Адамның қай мүшесі туылғанға дейін жұмыс істейді: Тимус Адамның қал-жағдайына жақсы әсер етеді: Теріс зарядталған ион Адамның қалқанша безінің жұмысын жақсарту үшін тамаққа қосатын балдыр: Ламинария Адамның қалқанша безінің құрамына кіреді-Иод. Адамның қаны берілген қызметтің тек біреуін атқарады: иммунды жауап Адамның қаны берілген қызметтің тек біреуін атқарады-Иммунды. Адамның қаны қызмет атқармайды-Қозуды беру Адамның қаңқасы қалыптасатын ұрық жапырақшасы-Мезодерма (ортаңғы қабат). Адамның қарын сөлінің құрамында болатын тұз қышқылы:бактерияларды өлтіреді,ферменттердің белсенділігін арттырады Адамның қимыл-әрекетін реттеп дене тепе-теңдігін сақтайтын-мишық Адамның қозғалысы, тепе-теңдігі, сөзі бұзылады-Мишық зақымданса Адамның қолдан жасаған биоценоздары қалай аталады: Агроценоз Адамның қолымен жасалған биогеоценоздарға жатады-Егістік алқаптар. Адамның қоршаған ортамен байланысы шегіне жетіп, тіршілік, шаруашылық әрекеттері нашарласа не дейді: Экологиялық кризис Адамның құрсақ қуысында орналасқан мүше-Бүйрек. Адамның құрсақ қуысындағы мүше-Бауыр. Адамның омыртқа жотасы келесі иілімнен тұрады : Алға қарай, артқа қарай: 2 алға қарай, 2 артқа қарай Адамның омыртқа жотасы қанша иілімнен тұрады: 4 Адамның омыртқа жотасы немесе омыртқа бағанасындағы дұрыс орналасу бөліктерін қөрсетіңіз-Мойын, арқа, бел, сегізкөз, құйымшақ Адамның омыртқа жотасында-33-34 омыртқа Адамның омыртқа саны-33-34 Адамның органикалық дүниенің даму заңдарына байланысты емесін белгілеңіз-Өлмейді. Адамның осы заманғы қалпына дейінгі шығу тегі мен даму үрдісі: Антропосоциогенез Адамның санасының ойлауының негізі: Үлкен ми сыңарлары Адамның суық тиіп ауыратын ауруына қарсы тұру қабілетін жақсартатын дәрумен-С. Адамның сұрыптау жолымен қолдан шығарған бір түр дарақтарының жиынтығы*Іріктеме. Адамның сүт тісінің саны: 20 Адамның сіңірі-бұлшықетті сүйекке бекітеді. Адамның табиғатқа көзқарасының, білімінің және дағдысының жиынтығы-Экологиялық саналылық Адамның табиғатқа тигізетін іс әрекеті аталады-Антропогендік факторлар. Адамның тамақтан улану белгілеріне жатпайтынын анықтаңыз-Қуаты көтеріледі. Адамның тер арқылы тәулігіне жоғалтатын су мөлшері-1,5. Адамның тоқ ішегінің қызметі:қорытылмаған ас қалдықтарының жылжуын жеңілдетіп,ағзадан шығаруға әрекеттеу Адамның тұқым қуалайтын ауруы Х хромосомындағы доминантты ген тасымалдайды. Осы аурумен ауыратын еркек сау әйелге үйленгенде ұлдардың қаншасы ауру болып туылады: Барлығы Адамның түрлі қиындықтарды саналы түрде жеңе білуі: Жігер Адамның тірек-қимыл жүйесін құрайтын-Шеміршекті ұлпа. Адамның шығу тегін, тарихи даму кезеңдерін зерттейтін ғылым саласы-Антропология Жүйке жүйесінің ішкі мүшелер қызметін реттейтін бөлігі-автономиялық. Жүйке жүйесінің ішкі мүшелердің жұмысын реттейтін бөлімі-Вегетативті Жүйке ұлпасының жасушалары:нейрондар. Жүйке ұлпасының қызметі: қозу және өткізу Жүйке ұлпасының негізгі қызметін көрсетіңіз:Қозғыштығы және қозу өткізгіштігі. Жүйке ұлпасының негізгі массасы-Нейроглия Жүйкелермен жүйке түйіндерімен құралатын жүйке жүйе бөлімі -Шеткі Жүйкенің симпатикалық және парасимпатикалық бөлімдері:вегетативті жүйке Жүрегі 4 бөлімді ағзасы таза артериялық қанмен қамтамасыз етіледі -Арқар Жүрегі екі бөлімді, қанайналымы бір шеңберлі -Балық Жүрегі төрт бөлікті жорғалаушы:қолтырауын Жүрегі төрт қуысты жорғалаушы -Крокодил Жүрек бұлшықет жасушасында қанша ядро бар екенін белгіле -1 Жүрек жұмысын бәсеңдететін жүйке жүйе бөлімі-Парасимпатикалық Жүрек жұмысын жеделдететін жүйке жүйесі бөлімі: Симпатикалық. Жүрек қабырғасы ... тұрады:көлденең жолақты бұлшықет ұлпасынан Жүрек қақпақшаларының зақымдануынан болатын ауру-Жүрек кемістігі. Жүрек қарыншасы жартылай екі бөлімге, қаны араласқан жануар:Жорғалаушылар. Жүрек массаcының 1 минуттағы қарқыны-60 рет. Жүрек неліктен өмір бойы шаршамай дамылсыз жиырылады -Ырғақты жұмыс істейді Жүрек пен қантамырлар ағзада қанайналымды қамтамасыз етеді:Жүрек-қантамырлар жүйесі Жүрек тәрізді:жөке,қоғажай,гүлшетен Жүрек, қан тамырлары ауруларының алдын алу-ой еңбегімен дене еңбегін кезектестіру Жүрекке қанды апарады -Веналар Жүректен өкпеге бағытталған қан -Артериялық Жүректен шыққан қанды денеге тарататын тамыр:Салатамыр Жүректің бұлшықетті қабаты:Миокард. Жүректің жұмысын реттейтін гормрн -Адреналин Жүректің кіші қанайналым шеңбері басталатын бөлігі:оң жақ қарынша Жүректің өздігінен жиырыла алатындағы не деп аталады -Автоматия Жүректің өте жұқа, сыртқы қабаты:Эпикард. Жүріп бара жатқан көлікте оқудың көзге зиянды әсері- Көз бұршағын өзгертеді. Жыл бойы бір аймақта тіршілік ететін құс -Торғай Жыл құсы -Тырна Жыланның тілі .... қызметін атқарады-Сипап сезу Жыланның ұзын,жіңішке,ұшы екі айыр тілі-бұл:сипап сезу,дәм сезу мүшесі Жылдық шеңбер түзетін қабат -Камбий Жылқы малында-қарақаптал ауруын тудыратын қарапайым:трипаносома Жылу берілудің реттелуі қай қабатта жүреді -Қан тамырлары Жылу өнімділігінің ағзада арту себебі:қоршаған ортаның t артуы Жылу сүйгіш өсімдік-Қауын. Жылу сүйгіш өсімдіктерге жататын:асқабақ Жылықы малында-«қарақаптал»ауруын тудыратын қарапайым:трипаносома Жыныс бездері жатады:аралас бездерге Жыныс бездерінде аталық және аналық гаметалардың дамып жетілуі -Гаметогенез Жыныс бездерінің ішкі секрециялық бөлу қызметі:гормон Жыныс гормондарының түзілетін жері:Жыныс бездерінде. Жыныс жасушалары бөлінеді: Мейоз жолымен Жыныс жасушаларындағы хромосомалардың жиынтығы:1n Жыныс жасушаларының басқа дене жасушаларынан айырмашылығы -Хромосомалар жиынтығы гаплоидты Жыныс жасушаларының қосылуының нәтижесінде:Зигота. Жыныс жасушасы:гамета Жыныс жасушасының қосылуы-Ұрықтану. Жыныссыз жолмен көбейетін көпжасушалы -Гидра Жынысты көбею процесіне қатысатын жасушалар:аталық және аналық Жыртқыш құстарға жататындар:қаршыға Жыртқыш құстардың табиғат тазалығын сақтайтын түрі:сақалтай Жыртқыш сүткоректілердің кемірушілерден негізгі айырмашылығы -Өте үлкен ит тістері , ара тәрізді азу тістері болады Жыртқыш-жемтік болатын табиғи қатынас -Қырғи және дала торғайы Жыртқыштар табиғи бірлестікте -қорек популяциясын жандандырады Жіліншік – бұл сүйектің бөлігі неден түзіледі -Табан сүйектері бірігіп кеткен Жіп тәрізді көпжасушылы балдыр -Спирогира Жіп тәрізді тамырлар өседі:жанама тамырдан Жіпше мен тозаңқаптан тұрады-Аталық Жіпшумақ жіпшелері -Көп жасушадан тұрады Жіпшумақтар қайдан дамиды -Тыныштық күйге көшкен споралардан Зат алмасу жүретін, өте ұсақ тамырлар:Қылтамыр. Зат алмасу -Заттар мен энергияның жиналуы және жойылуы, пайдаланылуы, қорытылуы Зат алмасу немесе метаболизм тұрады:Катаболизм мен анаболизмнен Зат алмасу, жүрек-қан тамырлар жүйесі, зәр шығару, ұйқы жұмысын реттейтін-Аралық ми Зат алмасуға, бауыр жұмысына әсер етеді- РР Зат алмасудың екінші атауы -Метоболизм Зат алмасудың икемділігіне жатады:Анаболизм. Зат алмасудың қай сатысында ыдырау (СО2, Н2О, NH3) сыртқа шығарылатынын анықтаңыз -Төртінші Зат алмасудың нәтижесінде түзілген өнімдерді ағзадан сыртқа шығарады -Зәр шығару жүйесі арқылы Зат алмасудың тұтас құбылысына жатады:Ассимиляция мен диссимиляция. Зат алмасумен тікелей байланысты -Ыдырау өнімдерін шығару қызметі Заттар күйінің өзгеруі -Тотығу, тотықсыздану қызметі Заттар ыдырауынан пайда болатын өнімдеріне жатпайтынын анықтаңыз:Жас. Заттарды жасушаға және кері тасымалдау қандай органоид көмегімен іске асырылады -Жасуша мембранасы Заттың бейнесін, түсін, тітіркенуін көздің қай бөлігі қабылдайды -Тор қабықша Заттың пішіні мен түсін ажырататын көздің ...тор қабықшасы ішіндегі құтыша. Зауза қоңызы дернәсілінің дамуы жүретін уақыт-4 жыл. Зауза қоңызы қандай мүшемен тыныс алады -Кеңірдек арқылы Зауза қоңызының бас құрылысы қандай типке жатады-Бас бөлімінде бір жұп бунақталған мұртшасы, күрделі көзі және аузы мүшесінің құрылысы: үстіңгі және астыңғы ерін, жоғарғы және төменгі жақ Зәйтүн ағашы, жоңышқа, гүлді жасымақшаның отаны:Жерорта теңізі орталығы. Зәр бөлудің орталығы жұлында орналасқан:сегізкөз бөлігінде Зәр шығаратын түтік пен қуықтың қабынуы:Цистит. Зәр шығару жүйесіне жататын мүшелердің ең соңғысы -Зәр шығару өзегі Зәр шығару жүйесінің маңызы: Несепті, минералды тұздарды, суды бөлуі. Зәр шығару мүшесі тармақталып артық су мен сұйық өнімді нәзік өзекшелері арқылы сыртқа шығаратын құрттар-Кірпікшелі Зәр шығару өзегінің маңызы -Несепті, минералды тұздарды, суды бөлуі Зәршығару жүйесі жүйесі дененің ең соңғы бунағында екі өзектен қосылып сыртқа ашылатын зәршығару түтіктері бар паразит жәндік: Сиыр цепені. Зең саңырауқұлағынан алынады-Пенициллин Зең саңырауқұлақ-Мукор Зеравшан аршасы жеміс беретін жыл-50 Зигота дегеніміз -ұрықтанған жұмыртқа жасушасы Зигота ядросындағы хромосома жиынтығы -2п Зиготадағы хромасомалар жиынтығы:диплоидты Зиготадан дамып жетіледі:ұрық Зиготадан туғанға дейінгі ұрықтық даму процесі: эмбриогенез Зиготаның ұзынынан бірдей екі клеткаға бөлінуі-бөлшектену. Зиянды бунақденелілерге қарсы күресте хим-қ улы заттарды үнемі ауыстырып пайдалану керек, себебі -Хим-қ улы заттарды қабылдамайтын түрлері пайда болады Зиянды бунақденелілерді өздерінің табиғи жаулары арқылы жоюды -Күресудің биологиялық жолы дейміз Зоология ... зерттейді -Жануарларды Зоология ғылымының балықтарды зерттейтін саласы:Ихтиология Зоология ғылымының құстарды зерттейтін саласы-Орнитология Зоология ғылымының паразит құрттарды зерттейтін саласы:Гельминтология. Зоология ғылымының сүтқоректілерді зерттейтін саласы -Маммалогия Зоология философиясы еңбегінің авторы -Ж.Б.Ламарк И.В.Мичурин сорттарды шығару барысында қандай әдісті қолданды-Менторлы әдісті, Аклиматизация әдісін И.П. Павлов ... әдісі арқылы шартты рефлекстерді зерттеді:фистула И.П. Павлов ... тәжірибе жасау арқылы шартты рефлекстерді зерттеді:Итке И.П.Павловты әлемге әйгілі еткен еңбегі не туралы -Жануарлар мен адамдардың шартты рефлекстерінің қызмет) Иерархияның басқаша атауы-Өкімбилік. Иммунитет ашылды:Мечников Иммунитет туралы ілімнің негізін салған -И.И.Мечников Иммунитеттің клеткалық теориясын және фогоцитоздың қорғаныштық рөлін ашқан ғалым -Мечников Импульс өтетін жер-Рефлекс доғасы. Индия тұрғындары 4500 жыл бұрын қолға үйреткен: Банкив тауығын. Инеліктер мен қоңыздарда қанша жұп қанат бар екенін белгілеңіз -2 Инсектицид уына (ДДТ) төзімді тарақанның аталықтарын ДДТ-ға төзімсіз тарақандардың аналықтарымен будандастырылған. Бірінші ұрпағында барлық жаңа туылған ұрпағы ДДТ-ға тұрақты болып , екіншісі ұрпағында ажыратылу қатынасы 3 төзімді және бір төзімсіз. Айтылған белгілердің қайсысы доминантты -Төзімділік белгісі Инсулин гормоны жасанды жолмен бөлініп алынды -1921ж Инсулин гормоны жетіспегенде-Сусамыр Инсулин жетіспегенде болатын ауру -Қант ауру Инфмосоманы ашқан ғалым:Айтхожин Информасоманы ашып, оның биологиялық маңызын түсіндіруге қатысқан:М. Айтхожин Инфузория ........ ұғымды береді-Тұнба. Инфузория-туфелька суда қалай қозғалады -Кірпікшелер арқылы Ит жүрегінің сол жақ жартысында қандай қан болады -Жүрекшеде-салатамырлық, қарыншада-көктамырлық Шаянтәрізділердың қозғалуы:Жүру аяқтары мен құрсағының көмегі арқылы. Шаянтәрізділердің дене бөліктері:Баскөкірек, құрсақ. Шаянтәрізділердің есту және тепе-теңдік мүшесі:Екі қысқа мұртша. Шаянтәрізділердің зәр шығару мүшесі:Екі жасыл без. Шаянтәрізділердің көбеюі:даражынысты Шаянтәрізділердің сипап сезу және иіс сезу мүшесі:мұртшалары Шаянтәрізділердің су қоймаларында атқаратын рөлі - Балық шабақтарының қорегі болады. Шаянтәрізділердің тыныс алу мүшесі-Желбезек. Шаянтектестерде зиянды заттарды ағзада бөліп,жинақтайтын негізгі мүшесі:жасыл түсті бір жұп без Шаянтектестердің зәр шығару мүшесі:Жасыл жұп без Шегетін темекіде улы заттардың көп кездесетін жері:Жапырағында. Шектеуші фактор дегеніміз:Ағзалардың төзімдік шегінен шығып кететін орта факторы(минимум немесе максимум) Шеміршектер арқылы байланысқан:Жартылай қозғалмалы Шеміршекті балық:Акула Шеміршекті балық:Қазықұйрық. Шеміршекті балық-Жолақ акула Шеміршекті балықтар класына жататын отряд:тұтасқанаттылар(скаттар) Шеміршекті балықтарға жататындар:Скат Шеміршекті балықтардың қанайналым жүйесі:бір қанайналым шеңберден тұрады Шеміршекті жарты сақинадан құралған тыныс алу мүшесі:кеңірдек Шеткі жүйке жүйесінің бөлімі:жүйкелер, жүйке түйінділері Шешек екпесін ағылшын дәрігерінен 352 жыл бұрын ашқан шипагер:Ө.Тілеуқабылұлы Шешекке қарсы егуді алғаш рет қолданған ағылшын дәрігері:Э.Дженнер Шешекке қарсы егуді алғаш тапқан ғалым:Л.Пастер Шешесі гомозиготалы ІІ топ, әкесі ІV топ. Ұрпақтарының қан топтары болады-ІІ,ІІІ, ІV Ширақ алапан шығаратын құстар отряды:тауықтәрізділер Палеозой кезеңі: жүктеу/скачать 26,93 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|