Қазақстандағы ауыл шаруашылығын ұжымдастыру

Қазақстандағы ауыл шаруашылығын ұжымдастыру

(Қазақстан шаруаларының трагедиясы)

Жоспар : -ұжымдастыруға дейінгі қазақ ауылы; - ауыл шаруашылығын күштеп ұжымдастыру ; - асыра сілтеушілік зардаптары; - шаруалардың жаппай ұжымдастыру саясатына қарсылығы; - ұжымдастыру қателіктерін реттеу жолдары.

Ауыл шаруашылығын коллективтендіру , ауыл шаруашылығын ұжымдастыру — КСРО-да ұсақ, жеке шаруа қожалықтарын біріктіру арқылы ауыл шаруашылығын мемлекет мүддесіне толық бағындырып, қайта құрудың теориясы мен практикасы. Ұсақ тауарлы шаруашылықтарды кооперациялау идеясын ғыл. коммунизмнің негізін қалаушылар К.Маркс, Ф.Энгельс ұсынған болатын.

Өндірістік кооперацияның негізгі 3 түрі : Коммуна-өндірісті қоғамдастыру; артель – жердің, малдың бір бөлігін, ауылшаруашылық машиналарын, құрал-саймандарды біріктіру; ЖӨС- жер өңдейтін серіктер.

Ф.И. Голощекин «ауылды кеңестендіру» ұранымен «жаңа революция» жүргізуге бағыттады

Ф.Голощекин ауылдарға 4800 уәкіл жіберді; -астық дайындау барысында 31мың шаруа жазаланды; -1928жылғы 1қазан-1929жылғы 1желтоқсан аралығында -277 шаруа атылды. ҚОАК мен Халық Комиссарлар Кеңесінің шешімімен 1928жылғы 27тамызда : «Аса ірі бай шаруашылықтары мен жартылай феодалдарды тәркілеу және жер аудару туралы» декрет жарияланды

1927 жылы желтоқсанда Компартияның XY съезі ауыл шаруашылығын ұжымдастыру бағытын жариялады

-1932ж көктеміне дейін өлкеде ұжымдастыруды аяқтау белгіленді; -1933ж дейін Қазақстанда көшпелі және жартылай көшпелі шаруашылықты отырықшылыққа көшіруді аяқтау көзделді.

1929 ж екінші жартысынан бастап республикада ұжымшар құрылысы жедел дамытылды. Алғашқы МТС-тер (машина –трактор станциялары) құрылды.

Қазақстанның астықты аудандарындағы колхоздық құрылыстың негізгі формасы –ауыл шаруашылық артелі. Малды аудандардағы колхоз құрудың негізгі формасы –жерді бірлесіп өңдеу және шөп шабу серіктестігі .

• Малдың 80%-ы мемлекетке етке өткізілді

• 297мың малға салғырт салынды

• 1млн. мал басынан салғырт салдарынан 98мыңы қалды. Торғайлықтар «асыра сілтеу болмасын, аша тұяқ қалмасын!» ұранын көтерді.

Мыңдаған адамдарды еріксіз жазалау шаралары:

Мал шаруашылығы күйзелісті шығынға ұшырап, 1930-1932 ж. аштық жайлады. 1932жылғы ақпанда ұжымшар қожалықтарының 87%-ы; жекешелердің 51,8%-ы малдан түгел айырылды. Ұжымдастыру қарсаңындағы мал саны -40,5млн; 1933ж. 1 қаңтарда 4,5млн. мал қалды.

1932жылғы 1 ақпанда Павлодар қаласынан саяси жер аударылғандар КСРО Орталық Атқару Комитеті төралқасына аштық айғақтары туралы жазды: «...аштықтың ауыр көрінісі етек алуда. Ит,мысық және алуан түрлі өлекселер желініп жатыр.Тірі қалғандардың аштықтан әлсірегені сонша, өліктерді жерлеуге шамасы келмеуде...».

1929-1931 жылдарда өлкеде қарулы көтерілістер болып өтті.

Реттеу жұмыстары жүргізілді: - «жасанды ұжымшарлар» таратылды; - астықты аудандарда коммуналар орнына ,артельдер ұйымдастырылды; - күштеп қоғамдастырылған мал-мүліктер қайтарылды; - отырықшы аудандарға 2млн. пұт астық және 30млн.сом ақша бөлінді

Ұжымдастыру бағытының 2жағы болды: 1.Шаруалар бай-феодалдарға кіріптарлық пен күйзелістен құтылды. 2. Көшпелі өркениет ерекшелігі ескерілмей күштеу әдісімен жүзеге асырылды.

Ұжымдастыру салдары: -ауылдың ғасырлар бойы қалыптасқан өмір салтын күйретті; -қазақ қоғамының әлеуметтік негізі жойылды; -ғасырлар бойы көшпелі өркениет жасаған тіректер қиратылды.

Назар аударғандарыңызға рахмет !!!