Дәріс 1. Көшбасшылық концепциясы және идеясы, көзқарастары Көшбасшылық (ағылшынша көшбасшыдан, көшбасшы - жетекші, бірінші, алға ұмтылу….) оған көптеген анықтамалар берілген.
Көшбасшылық мәселелері келесідей қарастырылады:
- психологиялық
- философиялық,
- әлеуметтік
- саяси,
басқарушылық және т.б.
Көшбасшылықтың әр түрлі жағдайларға арналған нақты анықтамасы жоқ, бұл көшбасшылықтың көпөлшемділігін, оны талдаудағы әр түрлі тәсілдердің болуын, сондай-ақ көшбасшылық туралы кең таралған қате түсініктерді түсіндіреді.
Көшбасшылық дегеніміз - белгілі бір адамның топтағы немесе тұтастай алғанда қоғамдағы орны, оның ұстанымы басқа адамдарға әсер ете алу қабілетімен сипатталады, белгілі бір мақсаттарға жетуге бағытталған.
Көшбасшылық - жеке тұлғалар арасындағы қатынаста үстемдік ету. Қоғамға, ұйымға немесе топқа ықпал етуге қабілетті тұлға. Халықтың немесе белгілі бір әлеуметтік топтың мақсат-мүддесін толық сезініп, қорғай білетін, бойына саяси қайраткерге лайықты қасиеттерді жия білген адам Лидер ретінде танылады.
Лидер алға қойған мақсатқа жету үшін белгілі бір әлеуметтік ортада адамдардың күш-жігерін біріктіріп, іс-әрекетін қоғам мүддесіне сай жүргізеді.
Лидерге алғырлық, ақылдылық, қажырлылық, ұйымдастырушылық, жұртқа жағымдылық, сондай-ақ өзіне жауапкершілік ала білу және іскерлік таныта білушілік, т.б. қасиеттер мен қабілеттер тән. Кез келген тарихи кезеңде, қоғамдық-саяси өмірде Лидер аса беделді тұлға ретінде танылады.
Лидерлік туралы Антикалық дүние авторлары Геродот, Плутарх және басқалары өздерінің ойларын тұжырымдаған.
Саяси көшбасшылықты зерттеуге Николло Макиавелли (1469 - 1527) біраз үлес қосты. Ол батырларды, монарх және қолбасшыларды тарихтың шынайы жасаушылары санады. Оның түсініктемесінде саяси лидер-бұл бүкіл қоғамды біріктіруші және танытушы, өз билігін және қоғамдық тәртіпті сақтау үшін кез келген әдіс-амалды қолданушы (отсюда термин - "макиавеллизм" для определения политики, пренебрегающей нормами морали).
Одан кейінгі саяси ойға және практикаға көрнекі ықпал еткен лидерлік концепциясын жасап шығарған Фридрих Ницше (1844 - 1900).
Ол былай деп жзған: "Адамзаттың мақсаты оның жоғарғы өкілдерінде жатыр... Адамзат ұлы адамдарды тудыру үшін талмай еңбетенуі тиіс, - оның міндеті өзге ештеңеде емес, тек осында". ("Так говорил Заратустра". - М.,1990. - С. 286).
Непосредственное воздействие на современные концепции лидерства оказало творчество французского социолога Габриэля Тарда (1843 - 1904).
Оның пікірінше, тұрғындардың басым көпшілігі дербес әлеуметтік шығармашылыққа қабілетсіз. Единственным источником прогресса общества являются открытия, сделанные инициативными и оригинальными личностями.