Әлеуметтік процесс (латын. «processus»-прогресс) - әлеуметтік жүйелердің даму сатылары, әлеуметтік құбылыстар; кез-келген нәтижеге жету үшін кезектілік әрекеттер жиынтығы.
Әлеуметтік процесс өзіндік әлеуметтік оқиғалардың немесе белгілі бағдарлардың құбылыстары кезіндегі қозғалысы ретінде көрінеді. Ол өзгерісті және тұрақтылықты, үзіліссіздікті және үздіксіздікті біріктіреді. Әлеуметтік жүйе белгілі бір өзгерістерге әкелетін процесссіз өмір сүре алмайды. Процестер әлеуметтік жүйенің әртүрлі деңгейлерінде жүреді: жеке адам, әлеуметтік топ, ұйым, қоғам. Әлеуметтік процестердің маңызды әмбебаптығы – процесті жүзеге асыратын субъектпен байланысы.
Әлеуметтік процестерді белгілі бір критерийлер бойынша жіктеуге болады, атап айтқанда, даму түрлеріне сәйкес әлеуметтік процестер келесі түрлерге бөлінеді:
Шынайы өмірде әлеуметтік процестердің барлық тізбектері өзгере алады, бір-бірін өзгерте алады немесе қатар жүреді. Бір-біріне қарсы болуы мүмкін. Сонымен бірге, әдетте, күндерден бастап процестер әлеуметтік өзгерістердің негізі болып табылады, ал басқалары осы өзгерістерге бейтарап қалады. Олар жүйені қалпына келтіруге, сақтауға және өзгертпеуге көмектеседі.
Шынайы өмірде әлеуметтік процестердің барлық тізбектері өзгере алады, бір-бірін өзгерте алады немесе қатар жүреді. Бір-біріне қарсы болуы мүмкін. Сонымен бірге, әдетте, күндерден бастап процестер әлеуметтік өзгерістердің негізі болып табылады, ал басқалары осы өзгерістерге бейтарап қалады. Олар жүйені қалпына келтіруге, сақтауға және өзгертпеуге көмектеседі.
Қоғамның материалдық немесе рухани өндірісі саласындағы адамдардың нақты қарым-қатынасы әлеуметтік процестің құрылымының ерекшеліктерін анықтайды. Процестің құрылымдық-ұйымдастырушылық тәртібі - оның бір сатысынан екінші кезеңге процестің басқа сатысына көшу және оны белгілі бір тұтастық ретінде іске асыру механизмі.