Ұжымдағы адамдардың өзара қарым-қатынасы, ақпарат алмасуы, әрекеттесуін ұйымдастыру
Абай атындағы қазақ ұлттық педагогикалық университеті
Басқару психологиясы ПМНО 3-топ Орындағандар: Әбсаттар Н Сагиндыкова Ш Сағатова Ф Шора У Қарым-қатынас- адамның қоғамның мүшесі ретіндегі басқа адамдармен өзара қатынасының айрықша түрі, яғни қарым-қатынаста адамның әлеуметтік қатынастары жүзеге асады.
Қарым-қатынастың өзара байланысқан үш қыры;
Коммуникативті;
Интерактивті;
Перцевтивті;
Адамдардың өзара әрекеттестігін ұйымдастыруында, мысалы, серігінің көңіл-күйіне, мінез- құлқына, сенімдеріне эсер етіп,әрекет етушілердің қызметтерін бөліп алу қажет болған жағдайда
Екі адамдардың бір-бірін қабылдап, осының негізінде өзара түсінісуіндекөрінеді
Адамдардың бір-бірімен ақпарат алмасу үрдісінде анықталады.
Қарым- қатынастың құралдары 1.Тіл-сөздердің, анықтамалардың жүйесі және оқуды қарым-қатынаста қолданылатын мағыналы сөз тіркестеріне (пікірлеріне) біріктіру
3.Қарым-қатынастағы адамның отырысы, бет әлпетінің көрінісі, көзқарасы, сөз төркінің мәнін күшейте, толықтыра, әрі жоққа шығара алады.
2.Бір ғана фразаның эр мағынасын беретін интонация (дауыс ырғағы), эмоциялы айқындылық.
4.Ым-ишара (жест) қарым-қатынастың құралы ретінде жалпыға бірдей болуы мүмкін- яғни әрқайсысы өзіне тән мағынамен сипатталады.
"Бет-перделердің байланысуы әңгімелесуші жеке тұлғасының ерекшеліктерін түсініп, ескеруге ұмтылысы болмайтын формальды қарым-қатынас. Үйреншікті бет-перделер қолданылады, әңгімелесушіге қатысты шынайы эмоцияларды жасыратын біртекті сөздердің, ым-ишаралардың жиынтығы.
Басқа адамды қажет немесе кедергі келтіруші объекті ретінде бағалайтын дөрекі қарым-қатынас; егер объект қажет болса, белсенді түрде онымен қарым- қатынасқа түскісі келеді, ал егер де кедергі келтіретін болса, шеттетіп немесе дөрекі сөздерді қолдана отырып ызаланады.
Формальды рөлдік қарым-қатынас кезінде әңгімелесушінің жеке тұлғасына емес оның әлеуметтік рөліне көңіл аударылады.
Іскерлік қарым-қатынаста әңгімелесуші жеке тұлғасының ерекшеліктері мінезі, жасы, көңіл-күйі ескерілгеніменісінің одан маңызы басым.
1
2
3
4
Қарым-қатынастың түрлерін төмендегіше жіктеуге болады: Рухани қарым-қатынас бір-бірімен достық қатынастағы адамдар арасындағы өзара қарым-қатынас. Қарым-қатынастың бұл түрінде кез-келген тақырып төңірегінде әңгіме өрбітуге болады. Сөздерді пайдалану міндетті емес, өйткені жақын қатынаста адамдар бір-бірін ымынан, бет әлпетінен, көзқарасынан бірден түсіне алады.
Манипулятивті қарым-қатынас әңгімелесуші жеке тұлғасының ерекшеліктерімен байланысты түрлі амал-айлаларды пайдалана отырып, жарамсақтану (қорқыту, алдау, арбау, мейірімділікті таныту).
Зиялы қарым-қатынастың мәні оның затының болмауында, яғни адамдар ойындағысын айтқаннан гөрі, сол жағдайға сай нәрселерді айтуға тырысады.
5
6
7
Адамдардың бір-бірін қабылдау процесінде қарым-қатынастың міндетті құрамды бөлігі ретінде танылуы перцепция деп аталады. С.Л. Рубинштейннің зерттеуі бойынша адамды мінез құлқының сыртқы көрінісі негізінде танимыз, оның сыртқы мәліметтерінің мәнін ашамыз. Осы негізде алынған нәрселер қарым-қатынас процесін реттейді:
біріншіден, басқа адамды тану барысында танушы индивидтің өзіде дамиды.
екіншіден, басқа адамды танудың ең қарапайым тәсілдерінің бірі өзін-өзі соның орнына қою. Бұл сол адамның ішкі жай күйін ұғынудың ең тиімді жолы. Өзіңді басқа адамның орнына қоя отырып оны түсіну амалымен эмпатия құбылысының мәні ұқсас.
Эмпатия—басқа адамды ішкі әлеміне еніп, оның барлық сезімдері мен ойларын ұғына отырып оны эмоцияналды түрде қабылдау қабілеті.
Адамдар арасындағы өзара әрекеттестіктің жасырын, мәнді жағдайлары айқын сипатқа ие болады: бәсекелестік немесе құпия бақталастық, ұжымшылдық немесе топтық кепілділік, дөрекі қысым немесе саналы тәртіп.
