Мұғалімдердің кәсіби-тұлғалық құзіреттілігін қалыптастырудағы педогогикалық технологиялардың ролі. С. Б. Кенжегозина

Білім министрлігі тәлім-тәрбие тұжырымдамасында былай деп жазылған: «Бүгінгі таңда жастарға әлемдік ғылым мен прогресс деңгейіне сәйкес білім мен тәрбие беру,оның рухани байлығы мәдениеттілігін,ойлай білу мүмкіндігін жетілдіру,сонымен қатар әр адамның кәсіби біліктілігін,іскерлігін арттыру әділетті қоғамның міндеті болып табылады.»Міне,осы тұрғыдан қоғамға жан-жақты білімді,жоғары мәдениетті,жұмысты шығармашылықпен істей білетін жеке адам қажет.Ондай адамды мектеп табалдырғынан бастап орта және жоғарғы оқу орындар дайындайды.Ол үшін оқушылардың алған білімдерін өмірге пайдалана білуге үйрету керек.Оның басты баспалдағы ҰБТ.Әр жылғы тест жүйесі мектепте біздің қалай оқытып жатқанымызбен,мектеп бітірушілердің нені талап ететіні арасындағы алшақтықты анықтап береді.Бұл жағдай әр мұғалімнен ҰБТ-ға дайындаудың тиімді әдіс-тәсілдерін шебер меңгеруді талап етеді.Қазір тарих пәні мұғалімдері оқушыларды ҰБТ-ға дайындауда тақырыптарды оқушыларға меңгертудің тиімді,ұзақ еске сақтауды қалыптастыратын жолдарын,әдіс-тәсілдерін жасауда.Мен де ҰБТ енгелі жоғарғы сынып оқушыларын тестке дайындап келемін.Үш жылдық ҰБТ көрсеткішіне тоқалып өтсем:2009-2010 оқу жылында – 85 пайыз;

2011-2012 оқу жылында – 93 пайыз;

2013-2014 оқу жылында – 85 пайыз көрсетті.Оқушылардың білім сапасын көтеруде,ҰБТ – да 100 пайызға жету мақсатында ҰБТ-ға дайындаудың жаңа әдіс-тәсілін жасап,биылғы оқу жылынан бастап қолданып келемін.Байқау тестерінде оқушыларым біршама жетістікке жетіп келеді.Өзімнің іс-тәжірибемді бөлісу мақсатында сіздерге ұсынып отырмын.

• 
  Оқушыларды Қазақстан тарихынан ҰБТ-ға сапалы дайындау;
  
• 
  Теориялық білімдерін тәжірибе жүзінде қолдана алуына әрекет жасау;
  
• 
  Кез-келген ортаға тез бейімделетін,белгілі бір ғылым саласынан білімін көрсете алатын;
  
• 
  Мәдениетті жеке тұлға қалыптастыру.
  

Сабақ - оқытуды ұйымдастырудың бір формасы. Оқытуды ұйымдастырудың формасы адамзат қоғамының дамуымен бірге қалыптасты. Оқыту үрдісін ұйымдастырдың ең ертеде қалыптасқан түрі жеке оқыту болды. Келесі кезең жеке-топтық оқыту әдісі болды. ХVІІ ғасырдың басына қарай бұл оқыту үрдісін ұйымдастырудың формалары қоғам қажеттілігін өтей алмай қалды. Осы кезеңнен бастап қазіргі кездегі сыныптық-сабақ жүйесінің негізі болып табылатын, алғашқы топтық оқыту әдісі пайда болды. Сыныптық-сабақ жүйенің авторы ретінде Я. А. Каменскийді атайды.

Оқытуды ұйымдастырудың бұл түрінің сипаттамалары мынандай:

• 
  оқудың негізгі бірлігі сабақ болып табылады;
  
• 
  оқушылар жастары бойынша сыныптарға бөлінеді;
  
• 
  мектептегі оқыту кезеңі;
  
• 
  сабаққа қатысу бәріне міндетті;
  
• 
  бір жылға арналған сабақ, үзіліс, каникул кестесі бар;
  
• 
  сыныптағы барлық оқушылардың жұмыстары бір тақырып және бәріне ортақ бір жоспар бойынша жүзеге асырылады;
  

Қазіргі педагогикада оқушының іс-әрекетінің 4 негізгі формасын ерекшелейді:

• 
  жұптық (оқушы-оқушы, оқушы-мұғалім)
  
• 
  топтық (мұғалім-сынып)
  
• 
  кооперативтік (оқушылар бірін-бірі оқытады)
  
• 
  жекеше (оқушылардың өзіндік жұмысы).
  

• 
  жаңа сабақ өту;
  
• 
  дағды мен біліктілігін қалыптастыру және дамыту;
  
• 
  білім, білік, дағдысын бекіту мен қолдану;
  
• 
  оқыту және білімді жүйелеу;
  
• 
  білім, білік, дағдысын бақылау және түзету;
  
• 
  аралас сабақ.
  

Педагогикадағы технология

Педагогиканың болашағы мына схема бойынша: Оқушы – технология – мұғалім. Мұғалім педагог, әдіскер, әрі технолог болуы қажет, ал оқушы оқыту үрдісінің белсенді қатысушысы болып табылады.

Педагогикалық технологияны мұғалімнің педагогикалық іс-әрекетін жаңартатын және соңғы жоспарланған нәтижеге алып келетін көптеген процедуралар жиыны деп қарастыруға болады. Технология төмендегілерден құралады:

• 
  жоспарланған нәтижелерден;
  
• 
  түзету мен оқытудың тәсілдерін таңдау үшін бағалау тәсілдерінен;
  
• 
  оқыту моделінің жиыны мен оның негізгі критерийлерінен;
  
• 
  жүйелілік;
  
• 
  жетекшілік(оқыту жүйесін жоспарлау мүмкіндігі)
  
• 
  тиімділік;
  
• 
  басқа оқу орындарында бекіту.
  

Интерактивтік оқыту технологиясы

Бүгінгі күні әдіскерлер мен шығармашыл-ұстаздар топтық жұмыстың көптеген түрін жасап шығарды. Олардың ішіндегі кең таралғандары - «үлкен шеңбер», «аквариум», «миға шабул» (мозговой штурм), «дебаттар». Алдыңғы сабақтардағы білімдері немесе өмірде алған тәжірибелері негізінде аздаған хабары бар, қандай да бір мәселе толығымен талқыланатын болса ғана, интерактивті оқыту формасының тиімділігі жоғары болады. Сонымен қатар, қарастырылатын тақырып жабық немесе тар мағыналы болмау керек. Мысалы, ұрлық үшін жауапкершілік қандай болу керек немесе салық мөлшері қанша болу керек деген сияқты сұрақтарды топ алдында талқылаудың мағынасы жоқ. Талқыланатын мәселенің деңгейі тар экономикалық (құқықтық, саяси, тарихи, т.б.) сұрақтардан мәселені кеңінен қоюға көшуге мүмкіндік жасайтындай болу керек. Жоғарыда аталған топтық жұмыс түрлері:

1) Жұппен жұмыс.

2) Ротациялық (ауыспалы) үштік.

3) Үлкен шеңбер (карусель).

4) Шағын топтармен жұмыс.

5) Аквариум.

1. 
   «Қазақстан тарихы» әдістемелік журнал №10.2013ж.№11.2011ж.№12.2009ж.
   
2. 
   Т.Тұрлығұл.Қ.Адамбосынов.М.Райымбекова «Қазақстан тарихы»Әдістемелік нұсқау. Алматы. «Мектеп» 2011ж.
   
3. 
   «Қазақстан тарихы» жұмыс дәптері. Алматы. «Достық» 2013ж.
   
4. 
   6-7-8-9 сыныптың «Қазақстан тарихы» оқулықтар.