ПӘнінің ОҚУ-Әдістемелік кешені «Органикалық заттар технологиясының теориялық негіздері» 5В072100 – Органикалық заттардың химиялық технологиясы мамандығы үшін ОҚУ-Әдістемелік материалдары
Реакция этанның түзілуімен жүреді
жүктеу/скачать 2,95 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Дәріс 24 - Оттегісі бар өнімдер өндірісінің теориялық негіздері.
- Микромодуль 4 – «Полимерлер өндірісінің теориялық негіздері» Дәріс 25, 26 - Полимерлер өндірісінің теориялық негіздері
Реакция этанның түзілуімен жүреді.Дәріс материалдарын игергеннен кейін білуге қажетті негізгі түсініктер: тотығу процестерінің жіктелуі, фенол және терефтал қышқылының өңдірісі. Этиленоксид, акролеин өңдірісі, гидратациялау, теориялық негіздері, спирттерді күкіртқышқылды және тура гидратациялаумен алу Өзін өзі бақылауға арналған сұрақтар: Тотығу процесінің теориялық негіздерін атаңыз Фенолмен ацетонның өңдірісі процесс келтіріңіз Қандай спиртбутена-1 гидраттауында түзіледі? Этиленнің күкіртқышқылды гидраттаудың химиялық схемасын келтіріңіз Ұсынылған әдебиеттер: 1 Лебедев Н.Н. Химия и технология основного органического и нефтехимического синтеза. –М.: Химия, 1988. 338-431б. 2 Белов П.С. Основы технологии нефтехимического синтеза. –М.: Химия, 1982. 478-503 б.
Дәріс жоспары: Бетті-активті заттар туралы түсінік. БАЗдың құрылымы Анионактивті бетті активті заттар Катионактивті бетті активті заттар Неионогенді бетті активті заттар Амфотерлі бетті активті заттар 1. Беттік–активті заттар молекулалары іртекті емес, екі бөліктен тұратын молекуладан құралады: активті полюсты топтардан және көмірсутекті радикалдардан, яғни полюссыз, суды жұқтырмайтын әрекеттеспейтін топтардан тұратын молекулалардан құралады. Адсорбциялық қабатта БАЗ концентрациясы сұйық көлеміндегіден бірнеше есе жоғары, сондықтан тіпті аз мөлшерде БАЗ судың ауамен шекарасындағы беттік тартылысын 72,8·10-3 ден 25·10-3 Дж/м2 қа дейін төмендетеді. Ерітіндегі БАЗ күйіне тәуелді шынайы еритін (молекулярлы - диспергирленген) және коллоидты БАЗ деп шартты түрде бөледі. БАЗң екі тобы да фазалық шекараларда адсорбцияланады, яғни ерітінділерде беттік активтілікті көрсетеді, ал коллоидты фаза пайда болуымен байланысты көлемдік қасиеттерді тек коллоидты БАЗ көрсетеді. Екі топ гидрофильді - липофильді баланс (ГЛБ) деп аталатын өлшемсіз шамаларының мәнімен ажыратылады және мына қатынаспен анықталады: 
Мұндағы  - БАЗ молекулаларының полярлы емес бөлігінің көмірсутектік сұйыққа тартқыштығы (b-БАЗ табиғатына тәуелді өлшемсіз шама,  - бір CH2 тобына есептелген әрекеттесудің еркін энергиясы, v-көмірсутектік радикалдағы CH2 топ саны), a-полярлы топтың суға тартқыштығы, m индекстері тартқыштың минимальды мәндеріне сәйкес болады. Коллоидты БАЗ үшін (b  немесе  . Әртүрлі коллоидты БАЗр үшін радикалдағы көміртегі атомдарының минималды саны 8-12 шегінде жатады, яғни коллоидты БАЗр едәуір үлкен көмірсутектік радикалдары бар.
Шынайы ерігіш БАЗ үшін беттік активтілік туындының максималды мәніне тең  
және с 2. Анионактивті БАЗ молекуласында бір немесе бірнеше полярлы топтар болады және сулы ерітіндіде олардың беттік активтігін анықтайтын ұзын тізбекті аниондарды түзе отырып диссоцияланады. Бұл топтар: COOH(M), OSO2OH(M), SO3H(M), мұндағы M-металл (бір-, екі- немесе үшвалентті). Молекуланың гидрофобты бөлігі қаныққан және қанықпаған алифатты тізбектер немесе алкилароматты радикалдар болады. Анионактивті БАЗң 6 тобы бар. 1) карбон қышқылдары туындылары (сабындар): RCOOM, ROOC(СН2)nСООМ. 2) Біріншілік және екіншілік алкилсульфаттар ROSO3M, R'R:CHOSO3M 3)Алкил- және алкилбензолсульфонаттар RSO3M, RC6H4SO3M. 4) Спирттердің сульфо- және карбоксиэтоксилаттары RO(C2H4O)nSO3M, RO(C2H4O)nCH2COOM. 5) Құрамында азоты бар БАЗр: амидосульфонаттар RCONR'—R:—SO3M, сульфокарбон қышқылдарының амидтері RR'NOC—R:—SO3M. 6) Перфторлы карбон қышқылдарының тұздары, перфторлы сульфоацетаттарының тұздары.
2) моно- және бистөртіншілік аммонийлік қосылыстар [RNR'R:R''']+ X-, [RR'2N-R:—NR'2R]2+2Х-; 3) гиброфобтық тізбегінде әр түрлі функционалдық топтары бар төртіншілік аммонийлік қосылыстар; 4) гетероциклдік сақинасында азот атомы бар моно- және бистөртіншілік аммонийлік қосылыстар; 5) аминдер оксидтері RR'R:N+O-; 6) полимерлік БАЗ Катионактивті БАЗ анионактивтіге қарағанда беттік тартылысты аз төмендетеді, бірақ олар адсорбенттің бетімен химиялық әрекеттесуі мүмкін.
Мынандай топтарға бөлінеді: 1) оксиэтилденген спирттер RO(C2H4O)nH; 2) оксиэтилденген май қышқылдары RCOO (C2H4O)n H; 3) оксиэтилденген алкилфенолдар RC6H4O(C2H4O)nH; 4) оксиэтилденген алкиламиндер RN[(C2H4O)nH]2; 5) проксандар - этилен- және пропиленоксидтерінің блоксополимерлері НО(C2H4O)x (C3H6O)y (C2H4O)z H 5. Амфотерлі (амфолиттік) БАЗң молекуласы гидрофильді радикал және гидрофобтық бөліктен турады. Әдетте мұндай БАЗда бір немесе бірнеше негіздік және қышқылдық топтары, сондай ақ ионогенді емес полигликольді топ болады. рН шамасына тәуелді олар катионактивті немесе анионактивті БАЗ қасиеттерін көрсетеді. Амфолиттік БАЗды химиялық құрылымы мен қасиеттері бойынша бес негізгі топтарға бөледі: 1) алкиламинокарбон қышқылдары RNH (CH2)n COOH; 2) Алкилбетаиндер. Оларды 5 негізгі топқа бөлуге болады: а) алкилбетаиндер: -С-алкилбетаиндер RCH[N+ (CH3)3]COO- және N-алкилбетаиндер RN+(CH3)2СН2СОО- ; б) сульфит-, сульфо-, сульфат- және фосфатбетаиндер RN+(CH3)2CH2CH2  RN+(CH3)2CH2CH2 , RC6H4CH2N+(CH3)2CH2CH2 RN+(CH3)2CH2CH(OH)CH2OP ; в) амидобетаиндер RCONH(CH2)3 N+(CH3)2COO- ; г) оксиэтилденген бетаиндер RN+[(C2H4O)pH][(C2H4O)gH]CH2COO-; д) басқа цвиттер-ионды БАЗ.
3) Алкилимидазолиндер туындылары. 4) Алкиламиноалкансульфонаттар және сульфаттар (AAAC1 және AAAC2). 5) Полимерлі амфолитті БАЗ: табиғи, модифицирленген табиғи, синтетикалық. Дәріс материалдарын игергеннен кейін білуге қажетті негізгі түсініктер: бетті-активті заттар, құрамы, жіктелуі, анионактивті, катионактивті, амфотерлі БАЗдар, құрылысы, қолдануы, қасиеттері, өңдірісі Өзін өзі бақылауға арналған сұрақтар: БАЗң функциясы қандай? БАЗң беттік активтілігі қалай анықталады? Амфотерлі және ионогенді емес БАЗды сиетездеу әдістері Додецилсульфонатты синтездеудің функционалды схемасын келтіріңіз Ұсынылған әдебиеттер: 1 Николаев П.В. Основы химии и технологии производства синтетических моющих средств. – Иваново. 2007. С. 11-58, 83-96. 2 Ковалев В.М., Петренко Д. С. Технология производства синтетических моющих средств. – М.: Химия, 2002. С.45-86.
Дәріс жоспары: Полимерлер туралы негізгі ұғымдар ЖМҚ құрылымы мен формасы Полимерлердің жіктелуі Полимерлену Поликонденсациялау 1. Үлкен молекулалық массасы және өзіне тән бірқатар қасиеттері бар қосылыстарды жоғары молекулалық қосылыстар немесе полимерлер деп атайды. Мысалы, полиэтилен этиленнің полимерленуінен түзіледі. Этилен - мономер деп аталады. Мономердің n молекуласы қосылса, полимер түзіледі. n CH2=CH2 → -[- CH2 – CH2 -]-n Көп рет қайталанатын мономерлерден немесе мономерлердің негізгі бөлігінен тұратын топтар буындар деп, ал буындардан құралған үлкен молекула ө макромолекула деп аталады. Молекулалық массасы 500-5000 аралығындағы қосылыстарды олигомерлер деп атайды. Бірдей мономерлерден құралған полимерлер – гомополимерлер деп, ал тізбегінде бірнеше типті мономерлік буындар бар полимерлік қосылыстар сополимерлер деп аталады.
Негізгі тізбектен жан жағына таралған тармақтары бар макромолекулалар, тармақталған полимер деп аталады. Тармақталған бөлікті қосалқы тізбек деп атайды. 
Ұзын тізбекті макромолекулалар бір бірінен көлденең байланыстармен қосылса торланған немесе кеңістіктік полимерлер түзіледі. 
Мономер молекулалары бір бірімен α,α- (басы басына) және β,β- (соны соңына) бойынша қосылады 
Немесе α,β- (басы соңына) типі бойынша 
Буындары мен орынбасарлары кеңістікте белгілі бір ретпен орналасқан полимерлер стереоретті деп аталады. Полиенді қосылыстарға цис-, транс – изомерлену және L-, D- изомерлену тән. Изотактикалық полимерлердің ирек конформациясындағы бір типті орынбасарлар негізгі тізбек жататын жазықтықтың бір жағында, ал екінші типті орынбасарлар екінші жағында болады. Синдиотактикалық жазық ирек конформациясындағы бір типті орынбасарлар негізгі тізбек жататын жазықтықтың жан жағына кезек кезек орналасады. Егер полимер тізбегіндегі орынбасарлардың орналасуында ешқандай заңдылық болмаса, онда атактикалық құрылым болады.
Изотактикалық және синдиотактикалық полимерлер стереоретті полимерлерге жатады. 3. Шығу тегіне байланысты полимерлер табиғи, синтетикалық және жасанды болып бөлінеді. Синтетикалық полимерлерді, төмен молекулалық заттарды мономерлерді синтездеу арқылы алады. Жасанды полимерлерді химиялық өндеу арқылы алады. Полимерлерді жіктеудің бірнеше әдістері бар: Макромолекуладағы бір немесе бірнеше типті мономерлі буындардың типіне байланысты гомо және сополимерлер деп бөлінеді. Сополимерлер буындардың орналасу сипатына байланысты бөлінеді: а) статистикалық - мономерлі буындар тізбекте ретсіз орналасқан; б) кезектескен – тізбекте буындар кезектесіп орналасқан; в) блок-сополимерлер – сызықты макромолекулалар кезектескен блоктардан тұрады, олар құрылымы және құрылысы бойынша әртүрлі. 1 кесте Сополимерлер түрлері
Негізгі тізбектің құрамына қарай полимерлік молекулалар екіге бөлінеді: гомотізбекті және гетеротізбекті. Гомотізбекті деп макромолекуласының негізгі тізбегі бірдей атомдардан құралған полимерлерді атайды Каталог: ebook -> umkd umkd -> Мамандығына арналған Сұлтанмахмұттану ПӘнінің ОҚУ-Әдістемелік кешені umkd -> Қазақстан Республикасының umkd -> Қазақстан Республикасының umkd -> Студенттерге арналған оқу әдістемелік кешені umkd -> ПӘннің ОҚУ Әдістемелік кешені 5В011700 «Қазақ тілі мен әдебиеті» мамандығына арналған «Ұлы отан соғысы және соғыстан кейінгі жылдардағы қазақ әдебиетінің тарихы (1941-1960)» пәнінен ОҚытушыға арналған пән бағдарламасы umkd -> «Балалар әдебиеті» пәніне арналған оқу-әдістемелік материалдар 2013 жылғы №3 басылым 5 в 050117 «Қазақ тілі мен әдебиеті» umkd -> ПӘннің ОҚУ-Әдістемелік кешенінің umkd -> 5 в 011700- Қазақ тілі мен әдебиеті umkd -> 5 в 011700- Қазақ тілі мен әдебиеті umkd -> «Филология: қазақ тілі» мамандығына арналған жүктеу/скачать 2,95 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|
0 болғандағы адсорбция изотермасының S(c) бастапқы бөлігімен өлшенеді (Г-беттік бірлігімен 
