Сабақ тақырыбы: Молекyла мөлшері. Молекула массасы. Мақсаты

Мерзімі _____________ Сынып 10А

Сабақ тақырыбы: Молекyла мөлшері. Молекула массасы.

Мақсаты:

Құралдар мен жабдықтар: интерактивті тақта, компьютер, интерактивті физика бағдарламасы, Ломоносов портреттері, Менделеев кестесі, микроскоп.

Сабақтың түрі: аралас сабақ, демонстрация

Пән аралық байланыс: математика, табиғат тану, биология, химия

Өткен тақырыпты пысықтау сұрақтары:

Әртүрлi денелер молекуласының масса бiрлiгi ретiнде ¹²С көмiртегi изотобы атомының m_ocмассасының 1/12 бөлiгi алынады. Ол атомдық масса бiрлiгi (а.м.б.) деп аталады және мынаған тең:

1 а.м.б.=1,66·10^-27кг. (1.1)

Заттың салыстырмалы молекулалық массасы М_R деп заттың бiр молекула m₀ массасының көмiртегi атомы m_oc массасының 1/12 бөлiгiне қатынасын айтады:

Зат мөлшерi деп берiлген жүйенiң бөлшектерiнiң, құрылымдық элементерiнiң, санына пропорционал ν шаманы айтады. Оны моль арқылы жазу қабылданған. Массасы 0,012 кг ¹²С көмiртегiнде қанша атом болса, сонша молекуладан (атомнан) тұратын зат мөлшерi бiр моль деп аталады. Бұл сан Авогадро тұрақтысы деп аталады және N_A арқылы белгiленедi:

Сәйкесiнше, кез келген заттың 1 молiнде атомдар саны мен молекулалар саны бiрдей болады. Егер денедегi зат мөлшерi ν мольден тұрса, онда денедегi молекулалар N саны мынаған тең:

Заттың молярлық массасы М деп бiр моль мөлшерiнде алынған зат массасын айтады. Ол бiр молекула массасының m₀ Авогадро санына N_A көбейтiндiсiне тең:

Молярлық және молекулалық массалар арасында мынадай қарапайым байланыс бар:

Кез келген зат мөлшерiнiң m массасы бiр молекуланың массасын денедегi молекулалар санына көбейткенге тең:

(1.5) және (1.7) формулаларын пайдаланып (1.4) өрнегiнен мынаны алу қиын емес:

Бөлшектердiң массасымен өлшемдерiн қосымша тәжiрибелiк деректердi пайдалана отырып есептеуге болады. Жеке жағдайда, молекулалардың сызықты өлшемдерiн бағалауға болады.

Молекуланың өлшемiн былайша анықтауға болады. Бiр молекуланың алатын V₀ көлемi зат V көлемiнiң, ондағы молекулалар N санына қатынасына тең: , мұнда ρ=m/V – заттың тығыздығы. Молекуланың формасы радиусы r шар тәрiздес болсын. Сондықтан . Осыдан:

(1.9)

Мысалы, су молекуласының радиусы мына шамаға тең:

Жаңа сабақты қорытындылау.

100 г суда сутегiнiң қанша атомы бар?

Судың молярлық массасы M≈18·10³ болғандықтан, зат мөлшерi . Молекулалар саны .

Егер оттегiнiң молярлық массасы болса, онда оның молекуласының массасын есептеңiздер.

Заттың бiр молiнде N_A молекулалар бар болғандықтан, молекуланың m₀ массасы мына формуламен анықталады: .

Сутегi молекуласының массасы 3,3·10^-27кг. Сутегiн идеал газ деп есептеп, оның концентрациясы 10²⁵м^-3 және молекулалық жылулық қозғалысының орташа квадраттық жылдамдығы 700м/с болғанда, қабырғаға түсiретiн қысымын табу керек.

Идеал газ қысымымен, концентрациясы, молекулалық массасы және орташа квадраттық жылдамдық арасындағы байланыс молекулалық-кинетикалық теорияның негiзгi теңдеуiмен өрнектеледi:

Үй жұмысы: өткен тақырыпты қайталау: есептер жинағынан 450-455 есептер