№
|
Жазушы
|
Мәлімет
|
Шығармасы
|
Пікірі
|
1.
|
Данте
|
Италиян ақыны
|
Құдіретті комедия
|
|
2.
|
Томас Мор
|
Ағылшын гуманисты
|
Утопия аралы(1516 ж латын тілінде жазылған)
|
|
3.
|
Мигель де Сааведра Сервантес
|
Испанияның гуманисты
|
Дон Кихот(1605 жылы)
|
Сол дәуірде қатты әсіреленіп отырған рыцарьлық романдарға пародия ретінде жазылған.
|
4.
|
Уильям Шекспир
|
Ағылшын жазушысы,37 пьесса жазған.Әуелі актер,кейін Лондондағы Глобус театрына иелік еткен.
|
Гамлет
Отелло
Король Лир
Ромео мен Джульетта
|
|
5.
|
Рабле Франсуа 1494-1553
|
Француз жазушысы
|
Гаргантюа мен Пантагрюэль,1532ж Гиппократ афоризмдері.
|
Орыс тіліне 3 рет аударылды
|
6.
|
Николай Коперник 1473-1543
|
Польшаның ұлы ғалымы
|
Аспан денелерінің айналысы туралы 1543ж
|
Тұжырымы-Күн қозғалмайды.Жер және басқа планеталар оны айналып жүреді.
|
Птолемей Аспан шырағы эпицикл шеңберлерімен айналады,әрбір шеңбердің ортасы Жерді айналады,Жер қозғалмайды.
|
|
|
|
|
№
|
Суретші,мүсінші
|
Мәлімет
|
Картинасы,мүсіні
|
Пікірі
|
1.
|
Леонардо да Винчи 1452-1519
|
Анкиано деген жерде дүниеге келген,Флоренцияда оқыған.
Астроном
Физик
Математик
Миланды ауыз сумен қамтамасыз етті.
|
Мона Лиза немесе Джаконда
|
Шәкірттерін Кім көп еңбек етсе,сол адам бақытты болады деп үйреткен.
Адам суреттің көмегімен дүниені таниды.
Тәжірибе-дүниетанудың бірден-бір қайнар көзі.
|
2.
|
Микеланджело Буонарроти 1475-1564
|
Италиян мүсіншісі,архитектор,кескіндемешісі,ақын.
1534ж Римге көшіп келеді.
|
Хал үстіндегі құл.
Көтерліске шыққан құл.
Моисей.
Аяусыз жаза.
1501-1504ж Давид мүсіні
|
|
3.
|
Рафаэль Санти 1483-1520
|
Флоренция қаласында тұрған.
|
Сикст Мадоннасы.
Әулие Петр Соборы.(Рим қаласында орналасқан.)
|
|
4.
|
Дюрер Альбрехт 1471-1528
|
Германия суретшісі
|
Төрт салт атты гравюрасы.
|
Тәңірдің жер бетіндегі адамзаттың үштен бірін жазалау үшін індет пен соғысты жібереді.
|
5.
|
Рембрандт Харменс ван Рейн 1606-1669
|
Голланд суретшісі.
Кескіндеме бойынша Лейден,Амстердам қалаларынан сабақ алады.
|
Адасқан ұлдың қайта оралуы.
|
Адамға сүйіспеншілік пен сенім шығармада бейнеленеді.
|
6.
|
Веласкес Диего 1599-1660
|
Испания суретшісі.
17ғасырдағы Испанияның ең үздік суретшісі.
|
Инфанта Маргарита
|
Зиратындағы жазылған сөз-Шындық суретшісіне.
|
7.
|
Донателло
|
Ертедегі итальян қайта өркендеу дәуірінің мүсіншісі.
|
|
|
8.
|
Джотто ди Бондоне
|
Ертедегі итальян қайта өркендеу дәуірінің алғашқы суретшісі,Дантенің кіші замандасы
|
|
|
Джордано Бруно 1548-1600.Италияға оралғанда инквизиция қармағына түсіп, 8 жыл түрмеде отырды.1600ж Римдегі гүлдер алаңында отқа тірідей өртелді.Барлық шығармалары католик шіркеуінің тыйым салған кітаптар тізіміне енгізілді.
Галилео Галилей тұңғыш рет телескоп құрастырды.1608 жылы Голландияда дүрбі жасалғанын білді.1609жылы ай мен планеталарды бақылады.1633 жылы 70 жасында инквизиция соты алдында өз көзқарастарынан бас тартуға мәжбүр болды.Бірақ Дегенмен жер айналады деп дауыстады.
Аспан денелері,әлем құрылысы туралы зерттегендер Николай Коперник,Галилео Галилей.
Мәтіндегі сипатталған оқиғаның болған уақытын анықтаңыз Дүниенің гелиоцентрлік жүйесін жасаушы,ұлы поляк астрономы Коперник Краков университетінде оқыған,24 жасында каноник болып сайланды.Птолемейдің жүйесі бойынша Әлем кіндігі ретінде қозғалмайтын жер қабылданса,оның жүйесінде центр ретінде күн алынады.Бұл жаңалықтарын өзінің Аспан сфераларының айналуы атты кітабында баяндайды. 15-16 ғасырлар.
№
|
Ғалымдар
|
Еңбегі
|
Мәлімет
|
1.
|
Джон Локк
1632-1704ж
|
Пікірінше;тәжірибе-адамның барлық білімінің жиналу көзі.
Барлық білім тәжірибеден жинақталады,соның негізінде ақыл ой тәртіпке келтіріледі.
Баланың санасы таза парақ секілді,кейін оған өмірлік тәжірибелер өз таңбасын түсіреді.
|
Ағылшын философы
|
2.
|
Фрэнсис Бэкон
1561-1626ж
|
Жаңа Атлантида
|
Мемлекет, қоғам және адам бақыты хақында еңбектер жазған ағылшын ғалымы
|
3.
|
Вольтер немесе
Франсуа Мари Аруэ 1694-1778ж
|
Философиялық хаттар
Ньютон философиясының негіздері
Философиялық сөздік
|
Монарх-өте білімді,данышпан философ болуы керек деп есептеген.
|
4.
|
Дени Дидро
|
1751ж Ғылым,өнер және кәсіп энциклопедиясы
|
Француз ойшылы
|
5.
|
А.Кондорсе
|
|
Жер бетіндегі жұмақ пен мінсіз қоғамға жетуді ғылым дамуымен байланыстырған.
|
6.
|
Жан Мелье
|
|
Барлығы бірдей тең және ортақ мүлікке иелік ететін қоғам ең әділетті қоғам деп есептейтін.
|
7.
|
Шарль Луи Монтескье 1689-1755ж
|
Заңдар рухы жайында.1748ж.
Парсы хаттары.1721ж.
|
Теориясы-өкіметтің заң шығару,атқарушы,соттық болып бөлінуі.
|
8.
|
Жан Жак Руссо
1712-1778ж
|
Теңсіздік себептері туралы
Қоғамдық шарт туралы немесе саяси ұстаным құқықтары
|
Оның ойынша,заң шығарушының басты міндеті-байлық пен кедейліктің шегін теңестіру.
Шығармаларында феодализм мен шексіз монархияға қарсылығы нақты бейнеленген.
|
9.
|
Адам Смит
|
Халық байлығы
|
Шотландық экономист әрі философ.
Теориясының мәні-Адам өзінің жеке мүддесін ойлай отырып қоғамды жақсарта түседі және байытады.
|
10.
|
И.Кант
|
|
Неміс философы
Ағартушылық-бұл адамның кәмелетке дейінгі кезеңінен шығуы.
|
11.
|
Исаак Ньютон
1643-1727
|
Табиғат философиясының математикалық принциптері.
Әлемдік тартылыс заңын ашу.
|
Механикалық қозғалыс және жарықтың таралу заңдарын,математикалық есептеулердің жаңа әдістерін ғылымға енгізген ағылшын ғалымы.
|
12.
|
Галилео Галилей
|
Әлемнің басты жүйелері-Птоломейлік және Коперниктік туралы диалог.
|
Айдың бетінде жердегі сияқты таулар болатыны,Күн бетінде дақтар барын бақылаған ғалым.
|
13.
|
Готфрид Вильгельм Лейбниц
1646-1716ж
|
|
Физика,заң,геология,тарих салаларын зерттеген.
Дифференциалдық және интегралдық есептеулердің негізін қалаған.
Алғаш есептеуіш машинаны ойлап тапқан.
|
14.
|
Рене Декарт
1596-1650ж
|
|
Француз философы.
Айнымалы шамалар ұғымын енгізді.
Әлемнің құрылысы туралы діни көзқарастарын математикалық тұрғыдан түсіндіруге тырысқан
|
15.
|
Иоганн Кеплер
|
Неміс ғалымы. Инерция терминін енгізді
|
Пс Галилео Галилей Мен Кеплерді оның еркін және терең ойы үшін әрқашанда жоғары бағалаймын деген.
|
16.
|
П.Лаплас
|
Күн жүйесінің сызбасын жасаған.
|
|
17.
|
Жан-Батист Симеон Шарден
|
|
Полотноларынан шаруалар мен қолөнершілердің,қызметші әйелдердің бейнесін-қарапайым халықты көреміз.
|
18.
|
Уильям Хогарт
|
|
18ғ кескіндеме өнерінің дамуына елеулі үлес қосқан ағылшын суретшісі.
Пейзаж және портрет өнерінің тамаша шебері болған.
|
19.
|
Г.Гендель
|
|
Немістің ұлы композиторы,шіркеулік музыканы жан жақты дамытқан.Лондон соборында жарты ғасыр қызмет еткен.
|
20.
|
И.Бах
|
|
Немістің ұлы композиторы,шіркеулік музыканы жан жақты дамытқан.18ғ 1ші жартысындағы аса ірі неміс сазгері.Еуропада жаңашылдығы мен талантын 80жылдан кейін бағалаған музыкант.
|
21.
|
Конфуцийшілдердің ресми емес тарихы.
|
|
Цинь әулеті тұсында ең алғашқы сатиралық роман
|
22.
|
Цао Сюэцин
|
Қызыл сарайдағы түс романы
|
|
23.
|
Янь Фу
|
|
Дарвин ілімін қытай тіліне аударған философ.
|
Ғылым мен мәдениеттің дамуы
№
|
Ғалым
|
Ашқан жаңалығы
|
Мәлімет
|
1.
|
Майкл Фарадей
|
1831 жылы электромагниттік индукция құбылысын ашты.
|
Замандастары Найзағай әміршісі деп атаған.19ғ жаңалығы электроқозғалтқышқа жол ашты.
|
2.
|
Роберт Майер
|
1842 жылы энергияның сақталу және айналу заңын ашты.
|
|
3.
|
Вильгельм Конрад Рентген
|
1895 жылы рентген аппараты-Х сәулесін (Максвеллдің электромагниттік толқындар теориясына сүйене отырып)ашты.
|
Германия физигі.Физиктер арасынан тұңғыш рет Нобель сыйлығының иегері атанды.Адамның ішкі ағзасын бақылауға мүмкіндік жасады.
|
4.
|
П.Кюри мен М.Кюри
|
Радиоактивтілікті ашты.
|
Ерлі-зайыптылар.Нобель сыйлығын алған.(А.Беккерель мен Кюрилер микробөлшектердің құпия әлеміне жол ашқан физиктер).
|
5.
|
Луи Пастер
|
Микробиология деген жаңа ғылымды ашқан.
Азық-түлікті стерильдендіру иен пастерлендіру әдістерін ойлап тапқан.
Иммунитет ілімінің негізін қалаған.
Жұқпалы аурулардың биологиялық себептерін ашып,адамдарды егу тәсілімен емдеу әдістерін ашқан.
|
Француз оқымыстысы.
|
6.
|
Д.И.Менделеев
|
19ғ химиялық элементтердің периодтық жүйесін ашқан ғалым.
|
|
7.
|
Джон Дальтон
|
Химиялық атомдық салмақ туралы ұғымды енгізіп, бірінші болып химиялық формулаларды қолдана бастаған ғалым.
|
Ағылшын ғалымы.
ПС Ф.Энгельс Джон Дальтонды-Замнауи химияның атасы деп атаған.
|
Мәдениет
Еуропада 17-18ғ бір-бірін ауыстырып отырған көркемөнер бағыттары:
Классицизм.Романтизм.Реализм.
Классицизм-17ғ Францияда өзінің жоғары өрлеу дәрежесіне жетті.
№
|
Автор
|
Шығармасы
|
Мәлімет
|
1.
|
Виктор Гюго
|
1)Париж Құдайана ғибадатханасы;
2)Күлегеш адам.
|
Француз жазушысы.
2)17ғ ақсүйектерінің азғындығын,эгоизмін ғажап өткірлікпен суреттеген жазушы.
|
2.
|
Д.Б.Байрон
|
1)Дон Жуан;
2)Лара;
3)Көпір;
4)Корсар;
5)Чайльд Гарольдтың сапары.
|
5)Үлкен атақ әкелген шығарма.
17-18ғ әдебиеттегі революциялық ромнатизмнің ең көрнекті өкілі,ағылшын ақыны.
ПС Пушкин:Байрон-тұтас бір ұрпақ ойының тәңірі.
|
3.
|
Оноре де Бальзак
|
1)Адамзат(адамдар) комедиясы;
2)Шегірген былғары;
3)Горио атай;
4)Жоғалған иллюзия;
5)Гобсек новелласы.
|
Француз жазушысы.
1)96 роман мен повестерден тұрады.
|
4.
|
И.В.Гёте
|
1)Фауст трагедиясы
|
Немістің ірі ақын-жазушысы.
|
5.
|
Генрих Гейне
|
«Қасиетті одақ» саясатын сынаған ақын.
|
19ғ Белгілі неміс лирик ақыны.
|
6.
|
Чарльз Диккенс(1812-1870)
|
1)Суық үй;
2)Домби мен ұлы;
3)Қилы кезең.
|
Шығармаларында меншік иелерінің қатыгездігін,мемлекеттегі бюрократизмді,адамдардың екіжүзділігі мен дүниеқорлығын әшкерелеген.
|
7.
|
А.С.Пушкин(1779-1837)
|
1)Евгений Онегин;
2)Борис Годунов.
|
Әлемдік мәдениетке баға жетпес үлес қосқан орыс ақыны.
|
8.
|
М.Ю.Лермонтов
|
1)Біздің заманның кейіпкері романы.
|
|
9.
|
Лев Толстой
|
1)Соғыс және бейбітшілік;
2)Арылу;
3)Анна Каренина;
4)Воскресенье.
|
|
10.
|
Рабиндранат Тагор
|
1)Күйреу;
2)Тау.
|
Бенгалдық ақын және жазушы.
|
11.
|
Мирза Фатали Ахундов
|
|
19Ғ 2жартысы Әзірбайжан әдебиеті реализмінің негізін қалаушы.
|
12.
|
Янис Райнис
|
|
19ғ латыш ақыны.
|
13.
|
Ю.Жемайте
|
|
19ғ Литваның жазушы қызы.
|
14.
|
И.Я.Франко
|
|
Украиндық жазушы,ғалым,фольклоршы,қоғам қайраткері,әдебиет тарихшысы.
|
15.
|
Ван Гог
|
1) Овердегі жаңбырдан кейінгі пейзаж картинасы.
|
|
16.
|
Густав Курбе
|
|
Нормандия жағалауындағы көз сүріндіретін шексіз теңіз қарапайымдылығы мен шынайылығы арқылы өз көрерменін тебіреніске түсірген суретші.
19ғ реализмнің саласы бейнелеу өнерін дамытқан.
|
17.
|
Фридрих Шопен
|
1)Революция этюді.
|
«Мазурка королі» атанған поляк музыканты.
Шығармасында жан дүниенің торығуы мен күйзелісін молынан жеткізген.
|
18.
|
Джузеппе Верди
|
1)Риголетто;
2)Травиата;
3)Дон Карлос.
4)Эрнани.
|
Италияның ұлы сазгері.
|
19.
|
Вольфганг Амадей Моцарт
|
1)Дон Жуан;
2)Фигароның үйлену тойы;
3)Сиқырлы флейта;
4)Реквием.
|
Музыкада төңкеріс жасаған австриялық композитор.
|
20.
|
И.С.Бах(1685-1750)
|
|
500ден астам музыкалық еңбек жазған немістің аса ірі сазгері.
|
21.
|
Людовиг ван Бетховен
|
1)Қаһармандық;
2)Патетикалық;
3)Аппасионата.
|
Неміс композиторы.
1)1804 жылы жазған симфониясы.
Пікірі: «Шын мәнінде Шубертте Құдайдың берген нұры бар»
|
22.
|
Франц Шуберт(1797-1828)
|
|
Бар болғаны 32 жыл өмір сүрген,Бетховеннің зираты жанына жерленген неміс композиторы.
|
23.
|
А.Пуччини
|
1) Чио-Чио-Сан.
|
Итальян сазгері.
|
19ғ музыка өнерінің дамуына үлес қосқан неміс композиторлары:Л.Бетховен,Ф.Шуберт,Р.Шуман.
19ғ 1жартысындағы ‣Италияның ұлы сазгерлері:Россини мен Верди
‣Венгрияның ұлы сазгері: Лист
‣Чехияның ұлы сазгері:Степан
«Декадент»-торыққандар(фр.Dekadense-құлау,торығу,түңілу).
•Декадент өкілдері: Фридрих Ницше(философ),Густав Моро,Оскар Уальд,Поль Верлен,Артур Рембо,
Метерлинк,Ибсен,Гауптман(драматургтер).
• «Тау шыңы» кітабында декадент-суретшіні өзінің талғампаздығы арқасында қаза болған суретші ретінде бейнеленген: К.Больмонт.
19ғ шығыс ағартушылары: •Үндістанда-Рам Мохан Рай;
•Египетте-Рифаа ат-Тахтави;
•Ливандық-Бутрус әль Бустани;
•Түркияда-Намык Кемаль;
•Жапонияда-Фукудзава Юкити;
•Иранда-Мальком-хан.
Заманның жайын,әбден торыққан,қалжыраған адамның жан дүниесін бейнелеген сазгер:Дебюсси.
20 ғасырдағы ғылым мен мәдениеттің,әдебиет пен өнердің дамуы.
№
|
Ғалым
|
Жаңалығы
|
Мәлімет
|
1.
|
А.Эйнштейн
|
Ықтималдық теориясының авторы.
|
|
2.
|
Макс Планк
|
Кванттар мен кванттық сәулелену.
|
|
3.
|
Пьер Кюри,
Мария Складовская-Кюри.
|
Радиоактивтілік пен пьезоэлектрлікті ашқан.
|
Француз физиктері.
|
4.
|
Нильс Бор
|
1913 ж атом құрылысының кванттық теориясын жасады.
|
|
5.
|
Э.Резерфорд
|
1911ж атомның үлгісін жасаған.
|
|
6.
|
Ферми-Дирак
|
1925ж кванттық статистикасы пайда болды.
19492ж бірінші болып ядролық реактор салған физик.
|
Ядролық және нейтрондық физиканы жасаушылардық бірі.
|
7.
|
К.Каутский
Р.Гильфердинг
|
«Ұйымдасқан капитализм»теориясының авторлары.
|
|
8.
|
Дж.Дьюи
|
Биологиялық-бихевиористік философияның негізін қалаушы.
|
АҚШ-тағы 20-40жылдардағы рухани өмірге күшті ықпал еткен философия.
|
9.
|
П.Сартр
|
Адам «қайғылы» жаратылыс деп есептеген.
|
Экзистенциализмнің көрнекті өкілі.
|
10.
|
М.Хайдеггер
|
Қоғамдық жағдайлар проблемасын құрылыстың өзінен емес,адамның «адасушылығынан»іздеу керек деп есептеген.
|
Экзистенциализмнің көрнекті өкілі.
|
11.
|
Кьеркегор
|
|
Экзистенциализмнің көрнекті өкілі.
|
12.
|
И.Бехер
П.Неруда
Б.Брехт
Л.Арагон
|
|
Модернизммен әуестенген реализмнің аса көрнекті өкілдері,ақын-жазушылар.
|
13.
|
В.Кандинский
П.Мондриан
К.Малевич
|
Абстракционизмнің негізін қалаушылар.
|
|
14.
|
В.Кандинский
|
1)Көпір тобы;
2)Көгілдір салтанатты картиналары.
|
Германиядағы орыс суретшісі.
|
15.
|
К.Малевич
|
20ғ өнердегі супрематизмді жасаушы суретші.
|
|
16.
|
П.Пикассо
|
1)Герника картинасы.
|
20ғ сюрреализм бағытындағы суретші.
|
17.
|
С.Дали
|
1)Азамат соғысын алдын-ала сезіну картинасы
|
20ғ сюрреализм бағытындағы суретші.
|
18.
|
Д.Джонс
Ф.Кафка
|
|
Экспрессионист-суретшілер.
|
19.
|
Б.Шоу
Дж.Голсуорси
|
|
20ғ 20-30ж. Әдебиеттегі сыншыл реализмнің көрнекті өкілдері.
|
20.
|
Т.Драйзер
|
|
Өз шығармаларында буржуазиялық қоғамның қаталдығын «америкалық трагедияны» көрсеткен сыншыл реализм әдебиетінің өкілі.
|
21.
|
Э.Хемингуэй
|
|
20ғ 20-30ж.өткір әлеуметтік проблемаларды көрсеткен сыншыл реализм өкілі.
|
22.
|
М.Тапи
Ж.Матье
В.Лепсе
П.Пикассо
Р.Гуттузо
Ж.Дюбюфе
|
|
(1945-1960)Постмодернизмнің еуропалық мектебіне жататын тұлғалар.
|
23.
|
Л.Армстронг
|
|
Есімі бүкіл дүниежүзіне әйгілі джаз орындаушысы.
|
24.
|
Дж.Леннон
П.Маккартни
Дж.Харрисон
|
|
1956 жылы Ливерпульде алғаш концерт берген рок тобының мүшелері.
|
25.
|
И.Бергман
Ф.Феллини
|
|
1950-1960ж. Кинематографтағы интеллектуалдық,философиялық,психологиялық кинолардың танымал шеберлері.
|
26.
|
А.Боэтти
Я.Куннелис
|
|
1970-1980ж.арт-повер бағытының суретшілері.
|
Мәдениеттің жаңа тоталитарлық формасы:фашизм,социализм.
1960жыл-Жастар арасында «Алпысшылар»феномені(хиппи,ланкалар,т.б.)пайда болған мерзім.
1970-80жылдар-Мәдени дамуда «ретро және әкелер мен балалардың қатар өмір сүруі»кезеңі.
20ғ. Физикадағы аса ірі жаңалықтардың негізгісі:атом және оның құрылысы.
1914 жылы-АҚШтағы Форд зауытында алғашқы конвейер енгізілді.
1976 жылы-алғашқы мини-процессор жасалды.
20ғ.2 жартысы жаратылыстану ғылымындағы жетістіктер: Роботтар,ДНК молекуласы,мини-процессор.
Абстракционизм-қоғамға қарсы шығу ретінде пайда болған модернизмнің ерекше формасы.
Авангардизм-модернизмнің неғұрлым радикалды түр өзгерісіне жататын бағыт.
Гиппереализм-шындық өмір көріністерін фотографияда бейнелеу.
Постмодернизм-ақпараттық революция процесінде дүниеге келген мәдениет.
Джаз-Нью-Орлеан қаласындағы қара түсті халықтың мәдениеті.
«Хайтек» стилі-жоғарғы технология дегенді білдіреді.20ғ.60-70ж.пайда болған архитектурада қолданылатын стиль.
20ғ 60-90ж---Кино бұқаралық және фестивальдық кино болып бөлінген уақыт.
20ғ мәдениет салаларында қайта жанданған стильдер: классицизм,реализм,ретро.
1950-1960ж. Бейнелеу өнерінде пайда болған бағыттар: реализм,постмодернизм,экспрессионизм.
1970-1980ж. Арт-повер бағытының суретшілері қолданған материалдар:автокөлік қаңқалары,қағаз.
15ғ соңы-16ғ басындағы Ұлы географиялық ашулар.
№
|
Саяхатшы
|
Мәлімет
|
1.
|
Христафор Колумб
|
•Туған жері Италия(Генуя қаласы).
1451 жылы Генуяда тоқыма өнеркәсібінде істейтін Доминико Колумбтың отбасында дүниеге келген.
•Үндістанға(Азияға) батыс жолмен жетуге әрекет жасаған еуропалық тұңғыш саяхатшы.
1492 жылы Испанияның Палос қаласынан алғаш батысқа сапарға шықты.
•Сан-Сальвадор,Куба,Гаити алғаш ашқан аралдары.
Сан-Сальвадор-батысқа шыққанда алғаш кезіктіріп,өзі атын қойған арал.
•1492 жылы 90 адамы бар 3 кемемен(«Санта Мария», «Нинья», «Пинта») ашық теңізге шыққан жыл.
|
2.
|
Америго Веспуччи
|
•Американы «жаңа дүние» деп атады.
Х.Колумбтың ашқан жерінің жаңа материк екенін дәлелдеді.
•1499 жылы Х.Колумбтың ашқан жерін көруге аттанды.
• «Тоты құстар жері» деп аталған материк-Америка.
|
3.
|
М.Вальдземюллер
|
•1507 жылы жаңа ашылған жерді «Америка» деп атауды ұсынған лотарингиялық картограф.
|
4.
|
Васко да Гама
|
•Үндістанды ашты.
• «Әулие Елена» аралын ашты.
•1492 жылы II Жуан корольдің Францияда қалған алтын тиеген кемесін Португалияға алып келуімен аты әйгілі болған саяхатшы.
•1498 жылы Американың оңтүстік мүйісін айналып өтіп,Үнді мұхитына шыққан.
• «Африка жағалауындағы тұрғындар құлаққа тағатын мыстан басқаны бағаламайды және өздері шетінен батыл келеді» деп өз күнделігіне жазған.
•1498 жылы 20 мамырда экпедициямен жеткен Үндістандағы қала-Калькутта.
|
5.
|
Педру Кабрал
|
•1500 жылы португалдық теңізші Бразилияны ашты.
|
6.
|
Фернан Магеллан
|
•Дүние жүзін айналып өткен.
• «Отты жерді»ашқан испан саяхатшысы.
•1519-1522 жылы болған экспедицияның қорытындылары: Дүниежүзілік мұхиттың біртұтастығын анықтады;
Жер бетінің басым бөлігін су басып жатқанын анықтады;
Жердің шар тәрізді екенін анықтады.
•Филиппин жерінде жергілікті тұрғындармен қақтығыс кезінде қаза тапты.
|
15ғ.1 жартысында Батыс Еуропа елдерінде феодалдық құрылыс ыдырай бастады.
Ортағасырларда Батыс Еуропаға тараған қауесет бойынша алтын-күміс «төгіліп жатқан» елдер:Үндістан,Шығыс Азия.
15ғ теңізшілердің ашық теңізге шығуын қамтамасыз ететін қауіпсіздік құралдары: Құбыланама(компас),Астролябия,Каравелла.
Астролябия-кеменің жүрген бағытын анықтайтын аспап.
Каравелла-15ғ еуропалықтар ойлап тапқан тез жүретін жеңіл,желкенді кеме.
Б.з.б. 25-30 мың жыл бұрын-Қазіргі үндістердің бабалары Беринг бұғазы арқылы Азиядан Америкаға өтті.
Америка халқы 15 ғасырда:
•Кәсібі-аң және балық аулау;
•Кездеспеген жануар-жылқы;
•Қолға үйретті-күркетауық,үйрек,лама.
Жергілікті лауазымды адамдар:шонжарлар,абыздар,әкімдер.
Солт.Америкада итті қолға үйретті.
Оңт. Америкада түйе тәрізді ламаны қолға үйретті.
Үндістер өсірген еуропалықтар белгісіз өнімдер:жүгері,картоп,күнбағыс,қызанақ.
Америка халықтары:
|
Мәлімет
|
•Майя
|
Орталық Америкадағы Юкатан жерін мекендеген.Жер қарады қауымға.Б.з. 1 мыңж қала мемлекет пайда болды.
«Ұлы адам»-әр қаланы басқаратын билеуші.
Біздің заманымыздың бас кезінде жазу пайда болды және ең алғашқы нөл санын енгізген.Текшелі пирамида түріндегі храмдар салғызған.365 күнді есептей білген. «Төменгі адамдар» деп-шаруалар мен қолөнершілерді есептеді.
|
•Ацтек
|
Қазіргі Мексика жерін мекендеген үндіс тайпасы.14ғ солтүстіктен келген ацтектер Теночтитлан қаласын салды.Жергілікті көсемдер биледі тайпаны.Басты қалаларын ацтек әкімдері мен алым жинаушылар.
Қуатты әскер саны 150 мың.
Мектептерінде егіншілкке,қолөнерге,соғыс ісіне үйретті.Тарих,дін,мәнерлеп оқу,есептеу,астрономияны,поэзияны,шешенндік өнерді шонжар ацтек балаларына оқытты.
|
• Инк
|
Перу-Оңтүстік Американың батысындағы инктер елі болып табылады.
Инженерлік жетістіктері: каналдар қазып,егін екті,аспалы көпірлер салды.
4 жылдық мектепте кечуа тілін білуге,дінге,өмірге қажетті білім алуға үйретті.
1532-1541 жылы Франсиско Писсаро Инктер империясын жаулап алды.Лима қаласының негізін қалады.
|
Достарыңызбен бөлісу: |
