Қ. Жарықбаев о. СаңҒылбаев

257
се тұқым қуалаған жалпы дарынды-
лықты диагностикалауға келмейді.
ИНТЕРИОРИзАЦИЯ 
(лат. 
inte- 
rior 
– ішкі) – 1.Сыртқы болмыс әре-
кеттерінің ішкі идеалдық факторлар-
ға айналуы. 2.Іс-әрекеттің екі жос-
парлығы: И. сыртқы заттық іс-әре-
кеттің ішкі ақыл-ой іс-әрекетіне ауы-
суын зерттегендер Ж.Пиаже, Л.С.Вы-
готский, А.Н.Леонтьев, П.Я.Гальпе-
рин т.б. Олардың зерттеулерінде ақыл-
ой әрекеті әуелде сыртқы, заттық 
әрекет түрінде көрініп, бірте-бірте 
ішкі психикалық амалға ауысатынын 
көрсетеді. Сыртқы әрекеттің ішкі 
амалға ауысуы И. деп аталады. Мыс., 
бала санауды үйренгенде, әуелде 
таяқшаларды санайды, оларды бір-
біріне қосады. Содан соң біртіндеп 
таяқшалардың қажеті болмай қала-
ды, өйткені есептеу заттан, сыртқы 
әрекет күйінен ауысып, ақыл-ойдың 
ісіне айналады. Іс-әрекет объектісі 
сөз бен сан болады. Бала бірте-бірте 
ақыл-ой әрекетін жинақтайды да, 
олар бірігіп барып ақыл-ой қызметін 
құрайды. И.- ағза үшін тыс қандай 
да бір үрдістің немесе құбылыстың 
біртіндеп ішкі құбылысқа айналуы, 
мыс., жекелік, ұжымдық тәжірибе 
жүзінде атқаратын іс-әрекетінің адам-
ның ішкі психикалық қасиетіне не-
месе қабілетіне айналуы.
ИНТЕРОЦЕПЦИЯ 
– организмнің 
ішкі саңылаулары. Интероцепторлар 
қатарына механикалық және хемо-
рецепторлар кіреді. Олар барлық ішкі
мүшелерде кездеседі және сан алуан
органикалық процестерге – қан-
ның химиялық құрамы мен қысымы-
ның өзгеруіне, тканьдердің темпера-
турасының өзгеруіне, асқазанның 
толуының және т.б. өзгеруіне жауап 
береді. И.-ның қызмет етуі көбінесе 
санадан тыс жүзеге асады. Органика-
лық түйсіктер пайда болғанымен, тек 
диффуздық түрде организмнің жал-
пы күйін комфорт немесе диском-
форт, қысылу немесе босаңсу, маза-
сыздық немесе тыныштық түріндегі 
көбінесе эмоционалдық боялған кү-
йін бейнелейді. И.М.Сеченов оларды 
«күңгірт сезімдер» деп атаған. И-
ның қызметі тек 1930 жылдардан 
кейін ғана, Кеннонмен гомеостазис 
ұғымы ашылғаннан кейін ғана едә-
уір толық түсінікті болды. Ағзаның
ішкі тепе-теңдік күйі немесе гомео-
стазис өмір сүрудің қажетті шарты 
болып табылады.
ИНТРОВЕРСИЯ 
– адамның өз 
санасын және қызығушылығын өзі-
не аударуы, өзінің ішкі дүниесіне пси-
хологиялық шомуы, жеке басының 
мәселелерімен уайымдарына бері-
луі. Мұндай жағдайда адамның ай-
наладағыларға және қоршаған орта-
да болып жатқан жағдайларға деген 
зейіні төмендейді.
ИСТЕРИЯЛЫҚ 
(қояншық қасиет) –
адам өзін жақсы көргенде, айнала-
дағылардың өзіне көңілін аударту-
ға, өзін ерекше көрсетуге бейімділі-
гінде, керімсалдыққа тенденциялы-
ғында, қылықтың жасандылығын-
да, терең сезімнің жоқтығында, адам-
дар арасында ерекше орын алуға әре-
кеттенуінде көрініс беретін адам-
ның акцентуациялық мінез қасиеті.

жүктеу/скачать 11,21 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: