Қ. Жарықбаев о. СаңҒылбаев

89
дарлау-зерттеулік мінез-құлық іске 
асады.
ӘСЕРШІЛДІК
– көңіл күйге үйле-
сімді болып келетін және тартымды-
лықпен ықпал ету. Адамның көңіл 
күйінің тез толқып, сезімге әсер еткен 
нәрселерге тез реакция жасаушылы-
ғы. Адам сезімталдығына байланыс-
ты өзіне әсер еткен нәрселердің бә-
рін де қабылдап, оларды үнемі есін-
де сақтайды. Олардың мән-жайын 
пайымдап отырады. Ә. адамның кө-
ңіл күйінің шабыты, әсерлі, күшті
ықпал етуіне байланысты туындай-
ды. Дүниенің әсемдігі мен жарасым-
дылығына әсерлену адамның көңілін 
толқытып, түрлі күйге түсіреді, әсем, 
сұлу сезімдерге алып келеді. Жан дү-
ниесіне ұнамды әсер еткен заттар 
адамды шабыттандырып, ісінің өнім-
ді және нәтижелі болуына оң ықпал
жасайды. Ә. адамның тек сезімдік 
танымы ғана емес, оның ақыл-ой ар-
қылы танып-білуіне, дүниетанымы-
ның өрістеп отыруына әсер етеді.
ӘСКЕРИ ПСИХОЛОГИЯ
– әр-
түрлі әскери іс-әрекеттердің психо-
логиялық мәселелерін, оның әлеу-
меттік тарихи жағдайларға сәйкес 
даму деңгейлерін, жауынгерлердің 
жеке басының даярлығын, әскери 
ұжымдардың жауынгерлік қабілетін, 
саяси қырағылығы мен әзірліктерін 
зерттейтін психология ғылымының 
арнаулы саласы. Кеңес үкіметі тұ-
сында әскери психология Кеңестік 
армия құрылуымен қатар пайда бо-
лып, мемлекеттің қарулы күштерін 
және Отан қорғауды қамтамасыз 
ету мақсатында дамып келді. Ә.п-
ның ғылыми астары оның теориясы 
мен практикасын жетілдіру, әскери 
қызметтегілерді оқыту, тәрбиелеу, 
оларға ақыл-кеңес беріп, солдаттар-
дың жауынгерлік рухын көтерудің 
психологиялық аспектілерін зерттеу-
ге арналады.
Ә.п-ның негізгі мәселелері: әлеумет, 
еңбек, инженерлік және педагогика-
лық психологиямен байланысты. Ә.п. 
әскери-әлеуметтік, әскери-авиация-
лық, әскери-теңіз психологиясы сала-
ларына бөлінеді. Бұл салалар ерекше 
жағдайлардағы (экстремалдық) әске-
ри құрамалардың тыныс-тіршілігін-
де туындап отыратын құбылыстар мен 
заңдылықтарды зерттейді. Ә.п. дер-
бес ғылым ретінде бірінші дүниежү-
зілік соғыс қарсаңында дүниеге кел-
ді. Онда ірі әскери құрамаларға бас-
шылық ету, ұрыс даласында жеңісті 
қамтамасыз ету мәселелеріне назар 
аударылды. Егеменді, тәуелсіз Қазақ-
стан жағдайында әскери қызметтің 
сан-саласында әскери психология-
ның іргесін қалаушы Бауыржан Мо-
мышұлы болды. Ол қазақ, орыс тіл-
дерінде «Соғыс психологиясы» еңбе-
гін жазды.

жүктеу/скачать 11,21 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: