3) Құрылыс ерекшелігі: Лизосомалар экзогенді және эндогенді
макромолекулалар ыдырауының ақырғы кезеңдерін ішіндегі қышқыл
гидролазары арқылы атқаратын мембраналық көбікшелер. Олардың ішкі
ортасының қышқылдығы (рН 5,0 және төмен) үстем болғандықтан, лизистік
ферменттердің белсенділігі артып, заттар толық ыдырайды. Қорытылатын
заттардың тегіне қарай, лизосомалардың төрт түрлерін ажыратады:
фаголизома, аутофаголизосома,мультивезикулалық және қалдық денешелер.
Фаголизосомалар – кеш кездік эндосомалар немесе лизосомалардың,
құрамында сырттан жұтылған тығыз және ірі түйіршіктері бар фагосомен
бірігуі арқылы қалыптасады. Субстратты ыдырату процесі гетерофагия деп
аталады. Аутофаголизосомалар - кеш кездік эндосомалар немесе
лизасомалардың аутофагосомамен бірігуі нәтижесінде түзіледі, құрамында
жасушаны ыдырататын компоненттері бар. Мультивезикулалық денешелер –
ерте кездік және кеш кездік эндосомалардың бірігуі арқасында пайда болады,
көбікшелері және ақшыл, қоймалжың матриксі бар ірі шар пішінді
мембраналық қапшалар. Қалдық денешелер – ішінде қорытылмаған заттары
бар лизасомалар. Олар ұзақ мезгіл бойы цитоплазмада сақталады немесе
ішіндегі қалдықтарды сыртына шығарып отырады.
4) Функция: экзогенді және эндогенді жасуша субстраттарын ыдырату
5) Организмде орналасуы: цитоплазмада
1) Тін: Биологиялық мембрананың жалпы құрылыс схемасы
1 – гликопротеидтердің көмірсу фрагменттері; 2 – липидтік биқабат; 3 –
интегральді ақуыз; 4 –фосфолипидтердің «бастары»; 5 – перифериялық
ақуыз; 6 – холестерин; 7 – фосфолипидтердің «құйрықтары».
Достарыңызбен бөлісу: 
