1. Бие байларда қандай ырым Мәтіннің бірінші бөліміне жасалады? лайықты такырып

1. Бірінші азатжолда не туралы

айтылған?

A. Қауынды баптау туралы

B. Қауынан жасалатын тағамдар туралы
C. Қауынның-түрлсрі туралы

D. Қауынның адам денсаулығына зияны

туралы

E. Қауынның адам денсаулығына пайдасы

туралы

2. Қауын дәнінен не дайындалады?

A. Қанттүрлері

B. Тәтті өнімдері

C. Қауынқақтар

D. Май өнімдсрі
E. Түрлі дәрумендер

Арқар - қой тұқымдасына жататын жануар. Өзінің денесі сымбатты, биіктігі 125 сантиметрге, салмағы 200 килограмға дейін жетеді. Жазда арқасы мен бүйірі коңыр, бауыр жағы ақшыл түсті келсді. Еркегінде де, ұрғашысында да мүйіз болады. Құлжасының мүйізі ірі, бұралып иілген, айшықты, аналығынікі нәзік, өте қысқа, бозғылт коңыр түсті болады. Мүйізіндегі сақинаға қарап жасын анықтайды.

Арқар негізінен Орта және Орталық Азияның тауларын, Азияның оңтүсгігіндегі тауларды мекеңдейді. Арқар - биік тауларда тіршілік етуге бейім, аязға өте төзімді жануар.
Арқар көбінесе үйір-үйірімен жүреді. Көбіне, көғалды шоқылардың арасындағы далалы өңірде жайылады. Қыста салқын түссе, таудың етегіне, көктем мен жазда таудың субальпілік белдеуіне қарай ауысады. Бұл мезгілде олар 10-15-тен топтанып жүреді. Тек жазда көбею кезінде бөліне бастайды, көбіне егіз туады. Арқарлардың басты жауы - касқыр мен барыс.
Арқар дәмді ет, сапалы тері беретін аң болып саналады. Алайда саны жылдан-жылға азайып барады. Сондықтан қазір оны аулауға тыйым салынған. Қазақстан Ғылым ақадемиясының бір топ ғалымдары арқарды меринос қойымен будандастыру арқылы қазақтың асыл тұқымды арқар-меринос қойын шығарды.

0. 
   Неліктен арқарды аулауға тыйым салынған?
   

A. Мүйізі үлкен болғандықтан B. Егіз төл беретіндіктен
C. Сирек төлдейтіндіктен

D. Меринос қойымен будандастыратындықтан

E. Саны жылдан-жылға азайып бара жатқандықтан

0. 
   Қазақстан ғалымдары қандай ғылыми жаңалық ашты?
   

A. Арқардан төрт түлік түрін шығарды
B. Арқардың тіршілік ету ортасын айқындады C. Арқардың төлдеу ерекшелігін көрсетті
D. Арқардың мүйізіне қарап жасын анықтады E. Арқар-терісінің сапалылығын дәлелдеді

5. Арқардың негізгі жауы нелер? 6. Арқар қандай жерлерді мекендейді?

A. Жыртқыш андар A. Жазық даланы

B. Шөп қоректілер B. Егіс алқаптарын
C. Жұптыаяқтылар C. Тау бектерлерін
D. ұй жануарлары D. Шөлейт жерлерді

E. Жыртқыш құстар E. Құмдауыт ойпаттарды

0. 
   Сояау көне заманда, бүгінгі казақ елінің төрінде, Ергенеқон елінде ай мүйізді, аққу қанатты қос Пырақ емір сүріпті. Сол кос Пырақты бүгінгі Қазақтың, кешегі Көк Түріктің, ертедегі Ғүн мен Сақтың ата-бабалары алғаш peт ауыздықтап, жанына серік етіпті. Сөйтіп, «Ат - ердің канаты» деп, желден жұйрік тұлпар мінген, тұлпар емес-ау, Пырақ мінген Ерлердің рухы биіктеп, бойларына желік бітіпті.
   

0. 
   Сонымен олар ұшса, қайыспас қанат, ұмтылса, қайырылмас қару болып, жер-дүниені кезіп, шарлапты. Бергеннің қолынан, бермегеннің жолынан деп, ел мен жерді жаулапты. Шығыста сонау Амурдан, Батыста сонау Дунайға, тптті Римге дейін саулапты. Бірақ, бір уақыттарда «ел аралаған сыншы болар» дегендей, Ерлер есін жиыпты. Өзге слдің ерге құт болмайтынын біліп, «Отан - оттан да ыстық», «Өз елім - өлең төсегім» деп, Ергенеқон еліне қайтып оралыпты.
   

3.Олар кайтын оралғанда, алдарынан қалқып Қыран шығыпты. -Иә, не кердіңдер, не түйдіңдер? - депті Қыран. Сонда кос Пырақ:

-Көргенімізді айтсақ, көп сөз. Түйгенімізді айтсақ, әркімнің өз жері - жұмақ екен, - депті. -Туған жер - тұғырың, туған ел - қыдырың, - деп қостапты Қыран.

-«Кісі елінде күркірегенше, өз еліңде дүркіре» деген екен, Алтын Шаңырағымызды өз еліміздің төріне тігуге бел байладық.

182