Мәтіннін негізгі ойы кай бөлім(-дер)де берілген?

A. Үшeyi де дұрыс B. Үшеуі де бұрыс

C. Екіншісімен үшіншісі D. Біріншісі мен

E. Біріншісі мен үшіншісі
екіншісі

0. 
   Мәтін бойынша баланың айдарын қай кезде алады?
   

A. Тәй-тәй басқан кезде B. Сүндетке отырғызған
C. Тілі шыққан кезде D. Он жасқа толған кезде

E. Қырқынан шығарған кезде

кезде

0. 
   Мәтін мазмұны бойынша тайлаңдтықтар баланың айдарын қай кезде алады?
   

A. Мүшел жасқа келген кезде B. Үйленген кезе

C. Жеті жасқа толған кезде D. Бала сырқатынан айыққан кезде

E. Алғаш аңға шыққан кезде

0. 
   Мәтін бойынша салт-дәстүріміздің жаңарған белгісі
   

A. Шашына үкі таққан-қиздар жиі кездеседі B. Батыстық үлгідегі шаш үлгісі жиі кездеседі C. Бұрымды қыздар жиі кездеседі

D. Ұлттық киім киген балалар жиі кездеседі E. Айдар, кекіл қойған балалар жиі кездеседі

0. 
   Мәтін мазмұнына қатысы жоқ тұжырымды табыңыз
   

1.Айдар шашты ұл баламен қатар қыз балаға да қояды.

2.Айдар қою бүгінгі күні қайта жаңғырған.

3.Айдар қою дәстүрі басқа халықта да бар.

A. Тек біріншісі B. Біріншісі мен екіншісі C. Тек екіншісі

D. Тек үшіншісі E. Екінші мен үшінші

19. Мәтінге атау беріңіз 20. Мәтін стилін анықтаңыз

A. «Айдар» есімі туралы A. Ресми

B. Айдар шаш B. Көркем әдебиет

C. Бүгінгі шаш үлгісі C. Іс қағаздар

D. Қарын шаш D. Ғылыми
E. Тайланттық Айдар E. Ауызекі сөйлеу

1241 нұсқа

1-мәтпі
Көкшетау маңы. Айнадай тұнық сулы көлшүмектің қасы. Көлшүмектің жағасындағы көк ала қамыс, судыр құрақтар айнаның жиегіне салынған әдемі өрнек сияқты. Көктегі шыжыған қызыл күн өткір алтын шұғыласын көктен жерге бүркіп тұрғандай. Айнала -төңірек, жер-дүние, жан-жануар, жердегі өсімдік қазір маужырап, марғау тартып тұрған тәрізді.

Ойпаң - көк ала құрақты кішкене көлшүмек. Айнала төңірек ылғи белес. Күншығыс жақтан Көкшетаудың басы көрінеді. Тек күнбатыс жақтағы Көкшетау қаласына қараған жотаның оң жағы көсіліп жатқан қиырсыз дала.
Белестер де, ойпаңдар да, далалар да, бұта-өсімдіктер де көкпеңбек, жасыл жібек кілем төсегендей. Көк ала көлшүмек те жап-жасыл. Оның айнадай суында зеңгір аспанның суреті көрінеді.

1. Мәтіндегі ауа райы
A. Ыстық күн

B. Салқын күн

C. Ызғарлы күн

D. Самал желді күн

E. Ала бұлтты күн

2. Мәтінде ненің суреті сипатталған?
A. Көкшетау қаласының

B. Құрақты көлшүмектің

C. Ағынды өзенің

D. Көкше тауларының

E. Қиырсыз даланың

Ертеде тамақ таба алмай ашыққан, суық үйде жатып күнелткен бір кедей болыпты. Жас жігіт өзінің кедейлігін айтып, әрдайым мұңын шағудан жалықпайды екен:

-Шіркін-ай, егер менің байлығым көп болса, қандай жақсы болар еді. Мен онда асып-тасып өмір сүрер едім,- деп жылауын қоймайды.
Бір күні жігіттің лашығының қасынан көпті керген көреген қарт өтіп бара жатады. Ол жігіттің жылаған дауысын естіп:
-Here жылап отырсың? - деп сұрайды. Кедей неге жылағанын айтып береді. Қарт:

-Адамдар өздеріндегі байлықты аңдамайды, мәселен, сенде еш тендесі жоқ байлық бар, - дейді.

Жігіт қарттың сөзіне таң қалады:
184

A. Дөрекілігі B. Ысырапшылдығы D. Тоғышарлығы E. Ашкөздігі

C. Енжарлығы

Біздің ауыл Іле өзенінің арнасына жақын орналасқан. Мұнда қыс қытымыр болғанымен, жазы жайсаң. Әр үйдің ауласында бау-бақшасы бар. Онда алуан жеміс ағаштары: алма, өрік, жиде өсіріледі. Әсіресе бағбан Алмабай атайдың бағы өте көрікті, ағашы қалың, көлеңкесі қою болғандықтан, күнің көзі жетпейді. Шие ағаштары мен қарақаттарының арасынан жол тауып өтудің өзі бір тауқымет.

Жердің беті жасыл жслекке беленгенде, мұндағы бауларды бұлбұл мекендейді де, түнге қарай тыным таппай құбылта сайрайды. Ауыл бұлбул әніне ұйып қалады. Тыңдаған сайын тыңдағың келеді.
Өз ауласындағы бақтың арасынан бұлбұл әнін естіген Есен бұталарды аралап, оны ұстап алмақ болып іздей бастады. Сыбдырдан шошынған бұлбұл сайрауын тыя қойды. Ештеңе таба алмаған Есеннің ұзағаны сол еді, бұлбұл қайта сайрап қоя берді. Есен тағы да бұталарды аралап әуреге түсті. Бұлбұл да тым-тырыс.
Есен бірнеше қүн тосты. Ешбір дыбыс естілмеді. Мұнысы несі? Басқа бақтардың бәрінде бұлбұл

сайрап тұр. Тағаты таусылған Есен жолдасы Сәлімге барды. Сәлім - Алмабай атайдың немересі.

Бақшаның ішіндегі бүлдіргенді суарып жүр екен. Есен бақка кіре бергенде, жап-жақын жерден

бұлбұлдың сызылған әні естілді.

Есен айқайлап жіберді:

-Әне, бұлбұл!

-Айқайлама, - деді Сәлім бәсең дауыспен.
Есеннен сабыр кеткен.

-Жүр, ұстап алайықшы!...

-Жоқ, болмайды...

-Here?
-Ұстағанды бұлбұл ұнатпайды, тұтқындықты азап көреді, Ән салмай қояды. Бұлбұл еркін жүруге тиіс. Өзіне нуқсан келтірмейтін, ешкім қорқытып, үркітпейтін кең, тыныш жерде ғана қамсыз өмір сүреді. Еркін сайрайды.

Есен ойланып қалды: «Бақшамнан мен үркіткен бұлбул осында қоныстанды ма екен ?...» Бұлбұл тынымсыз сайрайды. Өзін мәпелеп, қорғаған балаға алғысын жаудырыа тұрған секілді.
185