Байланысты: 1. Биотехнология ылым ж не ндіріс саласы, даму тарихы, биотехн
27. Адам нормафлорасының сипаттамасы. Адамның микрофлорасы оның микроэкологиясының негізін құрайды, адам ағзасында вирустарды, қарапайымдыларды, сондай-ақ саңырауқұлақтарды есептемегенде, бактериялардың 500-ге жуық түрі мекендейді. Қалыпты флора әдетте сыртқы ортамен байланыста болатын дененің әртүрлі бөліктерінің микробиоценоздарының жиынтығы ретінде қарастырылады. Микробиоценоздардың жиынтығы нормобиоценоз немесе эубиоз деп аталады. Дені сау адам ағзаның микроэкологиясындағы тепе-теңдік күйімен сипатталады. Адам ағзасында 1014-1016 бактерия болады. Олар «экстракорпоральды» (жақсы ұйымдастырылған) органның бір түрін құрайды. Бұл «ағзаның» кез келген адам ағзасы сияқты, өз функциялары, критерийлері, функционалдық жағдайының көрсеткіштері, яғни нормалары мен одан ауытқуы бар. Дисбиотикалық күйлер адамның қалыпты флорасының сандық және сапалық құрамының өзгеруіне әкеледі.
Адам өмірінде кездесетін жергілікті (тұрақты) және өтпелі (кездейсоқ) микроорганизмдерді шартты түрде 4 топқа бөлуге болады:
1) адам ағзасында ұзақ уақыт тұруға қабілетсіз, онда болуы кездейсоқ сипаттағы микроорганизмдер;
2) сөзсіз пайда әкелетін микрофлораның тұрақты өкілдері (бифидо-, лакто- және колибактериялар);
3) белгілі бір жағдайларда патогендік (стафилококктар) болуы мүмкін қалыпты флораның шартты патогенді өкілдері;
4) микроорганизмдер – жұқпалы аурулардың қоздырғыштары.
Тіпті іс жүзінде сау адамның асқазан-ішек жолдарының микрофлорасын ескере отырып, абсолютті норма туралы айту мүмкін емес.
Қалыпты ішек микрофлорасының оң функциялары:
1.Колонизацияға резисттенттілік;
2. Синтетикалық қызмет – бактериялардың витаминдер, гормондар, антибиотиктер түзу қабілеті;3. Иммунологиялық төзімділік үшін маңызды лизоцимнің, секреторлық иммуномодулиндердің, интерферонның жоғары деңгейін ұстап тұру;
4. Экзогендік және эндогендік субстраттар мен метаболиттерді детоксикациялау;
5. Зат алмасу қызметі – бактериялардың белоктар, көмірсулар, липидтер, нуклеин қышқылдары, тұздар, өт қышқылдары және басқа да өмірлік маңызы бар заттардың алмасуына қатысуы;
6.Ас қорыту – шырышты қабықтарға морфокинетикалық әсері, абиотикалық компоненттердің сіңуі, қоректік заттардың өтуі, газ құрамы, ішек бұлшықеттерінің тонусы, ішек моторикасы, ішек ішіндегі заттардың эвакуациялануы.
Шартты және патогенді бактериялардың колонизациясына қарсы негізгі қорғаныс механизмдерінің бірі - организмде ең алдымен лакто- және би-фидобактерияларды қамтитын өзінің пайдалы микрофлорасының жеткілікті мөлшерінің болуы. Сүт қышқылды бактериялар (Lactobacteriauae) – дөңгелек (Streptococcus, Diplococcus) немесе таяқша тәрізді (Lactobacterium) грам-оң шынайы бактериялар. Сүт қышқылы кокктары және көптеген бактериялар қысқа немесе ұзын тізбекте орналасады. Екеуі де кеуектер түзбейді, қозғалыссыз, анаэробты.
Ішектегі қалыпты флора өкілдері аргинин, аспарагин қышқылы, сериясы бойынша патогендік флорамен, тіршілік ету ортасы үшін экологиялық тауашалармен бәсекелеседі. Осылайша, бифидобактериялар мен лактобактериялар қалыпты ішек микрофлорасының сандық және сапалық құрамын реттейді, ондағы патогендік және шартты микробтардың өсуі мен көбеюін тежейді.
Қалыпты флораның қасиеттерінің бірі микробтық ферменттердің әсерінен құрамында азот және көміртегі бар қосылыстардың алмасуы болып табылады. Ішектегі мочевина алмасуы микробтық уреазалардың әсерінен жүреді. Ішек микрофлорасы липидтердің ыдырауы мен синтезіне қатысады. Қалыпты микрофлора өт қышқылдарының рециркуляциясына қатысады және холестерин мен билирубин алмасуына белсенді әсер етеді. Бифидобактериялар мен лактобактериялар, бактериоидтер, эубактериялар кальцийдің, Д витаминінің, темірдің сіңуіне ықпал етеді.
Эшерихи, бифидо-, лакто- және эубактериялар витамин түзуші функцияны орындайды (К, В тобындағы витаминдердің, тиаминнің, биотиннің, цианокобаламиннің, фолий және никотин қышқылдарының синтезі мен сіңірілуіне қатысады). Сонымен қатар, олар маңызды аминқышқылдарының синтезіне, кальций тұздарының, D витаминінің жақсы сіңуіне ықпал етеді.