№ 7 дәріс. Тұлға және сенім. Манипуляциялар

№ 7 дәріс. Тұлға және сенім. Манипуляциялар.

Манипуляциялар. Белгілер: әріптесінен артық болуға қол жеткізу мақсатында саналы түрде арам тәсілдер қолданылады.

Манипуляциялардың түрлері:

1) психологиялық қысым көрсету;

2) ақпаратпен манипуляция жасау;

3) ұстанымдық қысым көрсету.

а) қорқыту (нақты – тікелей; нақты емес – жанама);

б) жеке шабуыл (мысалы, әңгіменің басынан бастап әріптеске айқайлай бастайды да, содан соң кешірім сұрайды);

в) аумақпен манипуляция жасау (қолайсыз температура, ыңғайсыз креслолар, әңгімелесушілердің әр түрлі деңгейлерде орналасуы; өз аумағың/бөтен аумақ);

г) «жаман жігіт – жақсы жігіт».
2. Ақпаратпен манипуляция жасау:

а) теріс ақпарат;

б) өкілеттіктермен манипуляциялар жасау;

в) дұрыс емес немесе толық емес ақпарат беру.

а) «артқы жақтан тік сызық» («Мен бәрін түсінемін ғой, бірақ бастық...»);

б) «артқы жақтан көлденең сызық» («Мен осылай жасар едім, бірақ мені әріптестерім түсінбейді...»);

в) келіссөздерден бас тарту;

г) үзілді-кесілді талап тактикасы (әлсіз әріптестерге қолданылады: «Егер Сіз ..., онда ...»);

д) уақытпен манипуляция жасау: әңгімені созу; әріптесті қарқынынан жаңылыстыру; әңгіме қарқынын шұғыл жылдамдату; қатаң шектелген уақыт жағдайын жасау;

е) «ысырма тактикасы» (мен проблеманың шешілуі үшін жауапкершілікті өзімнен алып тастайтын, келіссөздердің нәтижесін алдын ала анықтайтын әлденені істеймін, мысалы: «Сіздің, әрине, бұйрыққа қол қоймауыңызға болады, бірақ ол туралы радиодан хабарлап қойған»).
Манипуляцияларды блоктау
1. Жете түсіну.

2. Жағдайды талқылауға шығару (кейде жанама түрде).

3. Қорқытқан жағдайда, сіз оны елемейсіз. (Американдықтарда: «Менің беделім қорқытуларға жауап бермеуімнен құрылған», - деген дәстүрлі сөз орамы бар).

4. Сізге қатысты «Артқы жақтан тік сызық», «Артқы жақтан көлденең сызық», «Ысырма» сияқты манипуляциялар қолданылған жағдайда, оларға «Бұл сендердің проблемаларың» деген сияқты жауап беру.