1. Экологиялық факторлар



бет16/17
Дата23.10.2023
өлшемі168,11 Kb.
#187651
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   17
Байланысты:
Жаңа бағдарлама бойынша толық конспект 7 сынып

Түрі өзгерген мүшелері арқылы көбею (тамырсабақ, түйнек, пиязшық, мұртша)

  • Өсу мүшелерінің бөліктерімен көбею (сабақ, жапырақ, тамыр)

  • Телу арқылы көбею (бүршіктерінен, көзшелерінен)







  • Вегетативті көбею тәсілдері

    Тамырсабақ арқылы

    • Жатаған бидайық

    • Таңқурай

    Түйнек арқылы

    • Картоп

    Өркен арқылы

    • Қарақат

    Мұртша арқылы

    • Бүлдірген

    Пиязшық арқылы

    • Пияз

    Жапырақты өркен арқылы

    • Фикус

    Жапырақ арқылы

    • Шегіркөз

    29



      • Қалемша арқылы көбею – сабақ (өркен) бөліктері, бүршіктері, бар бұтақ кесінділері арқылы вегетативті көбею әдісі

      • Қалемше арқылы көбейетін ағаштар: Терек, Тал

      • Қалемше арқылы көбейетін бұталар: Қарақат, Қарлыған, Жүзім

      • Қалемше арқылы көбейетін сәндік өсімдік: Раушангүл

      • Қалемше арқылы көбейетін барлық өсімдіктерді көбейтуге болады: Сұлатпа бұтақ арқылы

      • Қалемше арқылы нашар не мүлде көбеймейтін дақыл үшін қолданады: Сұлатпа бұтақ арқылы

      • Телу – бір өсімдік бөлігін басқа өсімдікке қондыру

      • Телудің 2 әдісі: Қалемше және Көзше арқылы

      • Бір өсімдіктен кесіп алынған бұтақ, тұтас өсімдік сабағының кесіндісіне телінеді: Қалемше арқылы телу

      • Бүршігі бар бұтаның сопақтау кішкентай бөлігін кесіп алып, телітуші қабығына «Т» тәрізді тілік кесіп, телінушіні қойып тығыз орап тастайды: Көзше арқылы телу

      • Қазіргі кездегі биотехнология әдісі: Өсімдікті ұлпасы арқылы көбейту

      • Ұлпасы арқылы көбейтуде алынады: Түзуші ұлпа

      • Негізгі ұлпа жасушаларына ұқсас болады: Каллус

      • Телу кезінде камбийден түзіледі: Каллус

      • Телінуші мен тілітушіні біріктіреді: Каллус



    54. Тозаңдану және ұрықтану


      • Гүлді өсімдіктердің жынысты көбею мүшесі: Гүл

      • Гүл мүшелері бөлінеді: Басты және Қосымша деп

      • Гүлдің басты бөліктері: Аталығы мен Аналығы

      • Гүлдің қосымша бөліктері: Гүлсағақ, Гүлтабан, Тостаған жапырақшалар, Күлтелер

      • Аталығында түзілген тозаңда болады: Аталық жыныс жасушалары

      • Аналығында болады: Аналық жыныс жасушалары

      • Тозаңдану – аналық аузына тозаңның түсу үдерісі

      • Гүлде тек аталығы не тек аналығы болса: Дара жынысты

      • Гүлте аталығы да, аналығы да болса: Қос жынысты не Гермафродит

      • Қос жынысты гүлдерге жатады: Қызғалдақ, раушангүл, алма, өрік, шие, алмұрт

      • Тозаңданудың 2 типі болады: Өздігінен және Айқас

      • Айқас тозаңдану – бір гүл тозаңы басқа бір гүл аналығының аузына түсуі

      • Өздігінен тозаңдану – бір гүлдің ішінде аталықтан аналық аузына түсуі

      • Өздігінен тозаңданатын өсімдіктер: Егістік бұршақ, Жержаңғақ, Бидай

      • Айқас тозаңдану түрлері: Жел арқылы, Жәндіктер арқылы, Су арқылы

      • Жел арқылы тозаңның тасымалдану үдерісі: Жел арқылы тозаңдану

      • Жәндіктер арқылы тозаңның тасымалдану үдерісі: Жәрдіктермен тозаңдану

      • Жәндіктер арқылы тозаңданатын гүлдердің тозаңы: Бұдыр, жабасқақ болады

      • Жәндіктер арқылы тозаңданатын өсімдіктердің гүлдер: Ашық реңді, Хош иісті, Тәтті шірнелі болады

      • Тропиктік өсімдіктердің айқас тозаңдануы: Жануарлар арқылы (Колибри құсы арқылы)

      • Су арқылы тозаңданатын су өсімдіктері: Су лалагүлі, Түңғиықтар

      • Су арқылы тозаңданатын өсімдіктердің тозаңы: Суға батпайды, Су бетінде сырғанап жүру үшін Іші Қуысты болады

      • Тозаңдану үдерісінен соң жүреді: Ұрықтану



    55. Гүлді өсімдіктердегі қосарлы ұрықтану ерекшеліктері


      • Гүлдің жыныс бөліктері: Аталығы мен Аналығы

      • Аталығы мен аналығында түзіледі: Гаметалар

      • Әрбір аталық 2 бөліктен тұрады: Аталық жіпшесі мен Тозаңдық

      • Тозаңдықты оңтайлы биіктікке көтеріп тұрады: Аталық жіпшесі

      • Жүз мыңдаған тозаңнан тұратын тозаң түзіледі: Тозақдықта

      • Аналық 3 бөліктен тұрады: Аналық аузы, Мойын, Түйін

      • Тозаң тұтатын орын: Аналық аузы

      • Аталық жыныс жасушасы бар тозаң қонатын орын: Аналық аузы

      • Аналық аузына қонған тозаңды түйінге жеткізеді: Мойын (тозаң түтігі)

      • Аналықтың кеңейген төменгі бөлігі: Түйін

      • Аналық гамета – жұмыртқа жасушасы түзелетін орын: Түйін

      • Қосарлы ұрықтану – екі жұп жыныс жасушалары бір мезгілде қосылады

      • Аталықтағы Жетілген тозаңда болады: Генеративті және Вегетативті жасуша

      • Тозаңданған соң тозаңның тозаң түтігенде өсуіне жауап береді: Вегетативті жасуша

      • Тозаң түтігінде Генеративті жасуша 2-ге бөлініп түзеді: 2 спермий

      • Спермийлер – дара хромосома жиыны бар дайын аталық гаметалар

      • Түйінді тағы қалай атайды: «Ұрық қалтасы»

      • Ұрық қалтасында болады: Жұмыртқа жасушасы және Орталық жасуша

      • Дара хромосома жиыны бар – гаплоидты: Жұмытқа жасушасы

      • Қосарлы хромосома жиыны бар – диплоидты: Орталық жасуша

      • Ұрықтану сәтінде 2 спермийдің 1-шісі қосылады: Жұмытқа жасушасына

      • Жұмытқа жасушасына қосылып түзеді: Диплоидты Зигота

      • Ұрықтану сәтінде 2 спермийдің 2-шісі қосылады: Орталық жасушаға

      • Орталық жасушаға қосылып түзеді: Триплоидты Эндосперм

      • Тұқымның қоректік заттар қоры: Эндосперм

      • Ұрық қалтасының Қабықшасынан түзіледі: Тұқым қабығы

      • Аналық түйіні қабырғасынан түзіледі: Ішінде тұқымы бар жеміс

      • Гүлді өсімдіктерде тұқым түзілмейді: Қосарлы ұрықтану болмаса

      • Партеногенез – өсімдіктің ұрықтанбаған жұмытқа жасушасынан ұрықтың даму үдерісі

      • Ұрықтану жүрмей көбею: Партеногенез

      • Аталық ағза ұрықтануға қатыспайтын көбею: Партеногенез

      • Партеногенез жолымен көбейетін өсімдіктер: Бақбақ, Темекі, Қызылша, Орхидея

    56. Ағзалардың жеке даму түсінігі


      • Онтогенез – ағзаның туған сәтінен бастап, тіршілігін жойғанға дейінгі жеке дамуы

      • Адам үшін онтогенез басталады: Ұрықтану кезінде Зиготаның пайда болуынан

      • Онтогенез 2 үлкен кезеңге бөлінеді: Эмбриогенез, Постэмбриогенез

      • Постэмбриогенез – туғаннан кейін даму

      • Эмбриогенез – туғанға дейін даму


    Эмбриогенездің аяқталуы

    Омытқасыздар, Балықтар мен Қосмекенділер үшін

    Эмбрионның не Дернәсілдің дамуымен

    Тірі туатындар үшін

    Туумен

    Жоғалаушыларда, Құстарда, Жұмытқа салатын сүтқоректілер үшін

    Жұмыртқа жарып шығуымен



    Гүлді өсімдіктер үшін

    Тұқымның өнуімен




    Эмбриогенез сатылары

    1. Зигота

    Ұрықтанған жұмыртқа жасушасы

    2. Бөлшектену

    Митоз арқылы зиготадан көп жасушалар түзілуі

    3. Бластула

    Бір қабатты ұрық;
    Зиготаның бөлшектену нәтижесі;
    Бір-бірінен ажыраса, бір жұмыртқалы егіздер пайда болады

    4.1. Ерте гаструла

    Ерте сатыдағы екі қабатты ұрық: Ұрық жапырақшалары пайда болады; Сыртқы – эктодерма;
    Ішкі – энтодерма.

    4.2. Кеш гаструла

    Үш қабатты ұрық: Сыртқы – эктодерма; Ортанғы – мезодерма; Ішкі – энтодерма.

    5. Нейрула

    Тек желілерге тән саты;
    Жүйке түтікшесі – ми мен жұлын пайда болады

    6. Органогенез

    Мүшелердің түзілу үдерісі

    57. Жануарлардағы онтогенездің тура және жанама типтері


    • Жануарларда онтогенездің 2 типі бар: Тура және Жанама (тура емес) даму

    • Тура даму – эмбриогенезі аяқталған ағза ересек жануарға ұқсайды

    • Сырттай ересек ағзаға ұқсас, тек мөлшері кішкентай болады: Тура дамуда

    • Тура даму тән ағзалар: Қосмекенділерден басқа барлық омыртқалылар


    • Тура даму тән омыртқасыздар:




    • Шұбалшаң;

    • Құрсақаяқты және Басаяқты ұлулар;

    • Өзен шаяны;

    • Бүкіл өрмекшітәрізділер.







    • Тура емес (Жанама) даму – постэмбриогенезге өткен жануарлар ересек ағзадан қатты ерекшеленеді

    • Тура емес дамуға тән: «Дернәсіл сатысы»

    • Тура емес даму тән ағзалар: Паразит құрттар

    • Дернәсілі әртүрлі ие-ағза денесінде болады: Паразит құрттар

    • Бауырсорғыш дернәсілі тіршілік етеді: Ұлу денесінде

    • Бауырсорғыш ересек құрты тіршілік етеді: Сиыр бауырында

    • Тура емес даму 2-ге бөлінеді: Толық түрленіп даму және Шала түрленіп даму


    Толық түрленіп даму
    (Толық метаморфоз)

    Айырмашылық

    Шала түрленіп даму
    (Толық емес метаморфоз)

    Жұмытқа – дернәсіл –қуыршақ – имаго



    Даму сатысы



    Жұмытқа дернәсіл имаго

    Мүлде ұқсамайды





    Достарыңызбен бөлісу:
    1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   17




    ©engime.org 2024
    әкімшілігінің қараңыз

        Басты бет