1. Экологиялық факторлар



бет12/17
Дата23.10.2023
өлшемі168,11 Kb.
#187651
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   17
Байланысты:
Жаңа бағдарлама бойынша толық конспект 7 сынып

2. Сезімтал нейрон (орталыққа тебеді) Афферентті






3. ОЖЖ (ми,жұлын)




  • Алынған ақпарат талданады

4. Қозғалтқыш нейрон (орталықтан тебеді) Эфферентті




  • ОЖЖ-ден жұмысшы мүшеге береді



5. Жұмысшы мүше

  • Жауап реакция береді – жұмыс істейді

  • Бұлшық ет – жиырылады

  • Бездер – секрет бөледі










































41. Шартты және шартсыз рефлекстер



  • Рефлекс жүйке орталығының орны бойынша бөлінеді: Ми және жұлын рефлексі

  • Рефлекс жасайтын рецепторға байланысты бөлінеді: Көру, есту, дәм сезу, иіс сезу, тері рефлекстері

  • Рефлекс мүшелер жүйесі бойынша бөлінеді: Тамақ, тыныс алу, қимыл, жүрек-қантамыр рефлексі

  • Рефлекстің ең маңызды бөлінуі: Шартты және Шартсыз

  • Бір түрдің барлығына бірдей, туа біткен рефлекс: Шартсыз

  • Ағзаға өмір тәжірибесі жоқ кезде тірі қалуға мүмкіндік береді: Шартсыз рефлекс

  • Жаңа туған сәбиде болатын шартсыз рефлекс: Сору рефлексі

  • Шартсыз рефлекс орталығы орналасқан: Жұлын, мида

  • Өмір бойы пайда болады, бір түр дараларында бірдей емес рефлекс: Шартты

  • Шартты рефлекс қалыптасуы үшін міндетті түрде керек: Шартты және шартсыз тітіркендіргіш үйлесімі

  • Итте шартты рефлекстің түзілуін зерттеген: И. Павлов

  • Жануарларға мінез-құлық генетикалық бағдарламасын түзетуге және қоршаған ортаның өзгермелі жағдайына бейімделуге көмектеседі: Шартты рефлекстер

  • Шартты рефлекс ұзақ уақытқа сақталмайды, егер: Шартсыз тітіркендіргішпен бекітілмесе




Шартсыз рефлекстер

Шартты рефлекстер



Туа пайда болады



Жүре пайда болады

Тұқым қуалайды

Тұқым қуаламайды

Бір түрдің барлық дарақтарына тән



Әрбір дарақтың жеке өзіне тән



Өмір бойы өзгермейді (тұрақты)

Жойылып, қайта пайда болады (тұрақсыз)

ОЖЖ барлық бөлімдерінің қатысуымен жүзеге асады
(жұлын, сопақша ми, ортанғы ми, мишық)

Алдыңғы мидың үлкен ми саңарларындағы ми қыртысының тікелей қатысуымен жүзеге асады

Шартты рефлекстердің түзілуіне негіз болады

Тек шартсыз рефлекстер негізінде түзіледі

Ағзаның ішкі ортасының тұрақтылығын
қамтамасыз етеді

Ағзаны сыртқы ортаның түрлі өзгерістеріне
бейімдейді

Ағзаның көбеюі жүзеге асады

Ағзаның көбеюіне қатысы жоқ

Алдыңғы мидың үлкен ми сыңарлары алынып тасталған жануарда сақталады

Алдыңғы мидың үлкен ми сыңарлары алынып тасталған жануарда сақталмайды




42. Мінез-құлықтың рефлекстік табиғат


Шартсыз рефлекс неғұрлым күрделі болса, жауап береді: Ми

  • Шартсыз рефлекс неғұрлым қарапайым болса, жауап береді: Жұлын

  • Жануарлардың күрделі мінез-құлқын белгілеу үшін қолданылады: Инстинкт

  • Генетикалық тұрғыда негізі қаланған мінез-құлық: Инстинкт

  • Инстинкті мінез-құлық тән емес: Басаяқты ұлуларға

  • Инстинкті мінез-құлық жетекші рөл атқаратын ағзалар: Омыртқасыздарда

  • Инстинкті мінез-құлық 2-ші рөл атқаратын ағзалар: Сүтқоректілерде

  • Шартсыз рефлекстер тежеледі: Едәуір күшті тітіркендіргіш пайда болғанда

  • Шартты рефлекстің тежелуі: Шартты тітіркендергіш



43. Орындалатын қызметтер бойынша жүйке жүйесінің бөлімдері


  • Бүкіл жүйке жүйесі бөлінеді: Орталық және Шеткі

  • Атқаратын қызметі бойынша бүкіл жүйке жүйесі бөлінеді: Сомалық және Вегетативті

  • Дене қимыл-қозғалысы, қаңқа бұлшық еттерін басқарады: Сомалық ЖЖ

  • Адам еркіне бағынады: Сомалық ЖЖ

  • Сомалық ЖЖ орталығы орналасқан: Үлкен ми сыңарлары қыртысы Маңдай бөлімінде

  • Қаңқа бұлшық етінен басқа бүкіл ішкі мүшелерді басқарады: Вегетативті (автономды) ЖЖ

  • Адам еркіне бағынбайды: Вегетативті (автономды) ЖЖ

  • Вегетативті ЖЖ-нің орталығы орналсқан: Аралық мида

  • Вегетативті ЖЖ 2-ге бөлінеді: Симпатикалық және Парасимпатикалық

  • Ең ірі парасимпатикалық жүйке: Бассүйек ми кезеген жүйке

  • Симпатикалық ЖЖ әсері ұқсас: Адреналин гормонына


Симпатикалық

Айырмашылық

Парасимпатикалық

Белсендіреді

Ағзаға әсері

Баяулатады

Артады

Жүрек соғу, қан қысымы

Төмендейді

Артады

Тыныс алу

Төмендейді

Артады

Зат алмасу

Төмендейді

Үлкейеді


Көз қарашығы Бронхиолалар

Кішірейеді



Төмендейді

Асқорыту

Артады

Жұлында
(мойыннан бел бөліміне дейін)



Орталықтары

Ортанғы мида
Жұлынның сегізкөз бөлімі







44. Биологиялық ырғақтар. Ұйқы


45. Ұйқы гигиенасы және жұмысқа қабілеттілік



Ми мен ағзаның физиологиялық күйі: Ұйқы

    • Ұйқы тән ағзалар: Сүтқоректілер мен Құстардың барлық түріне

    • Сергектік күйін ауыстыратын бірден-бір күй: Ұйқы

    • Ұйқының екі фазасы: Баяу ұйқы, Тез ұйқы

Баяу ұйқы - Ортодоксальді

Айырмашылық

Тез ұйқы Парадоксалді

Баяулайды



Жүрек қағысы Тыныс алу

Жиілейді


Төмендейді

Дене температурасы

Жоғарылайды

Босаңсиды

Бұлшық ет

Белсенді болады


Көзі қабақ астынды қимылдау Құлақтарын, мұрындарын, мұртшаларын қимылдату

Төмендейді

Қан қысымы, Зат алмасу

Жоғарылайды

Ағза демалады

Ерекшеліктер

Ми демалады
Түс көреді

Бұлшық еттің, жүректің, дене мүшелерінің жұмысқа
қабілеттілігі



Қалпына келеді

Мидың жұмысқа қабілеттілігі, ойлау,
ақпараттты есте сақтау,
қайта өңдеу




    • Жұмысқа қабілеттілік – адамның белгілі бір мақсатқа бағытталған әрекеті, жұмысты тиімді орындау қабілеті

    • Қажу – қысқа үзілістен кейін немесе іс-әрекет түрін ауыстырудан кейін жойылатын уақытша күй

    • Шаршау – қажудың жинақталуы

Тәуліктік шаршауды қалпына келтіреді: Ұйқы

  • Жүйке жүйесіне әсер ететін жағымсыз факторлар:




  • Спиртті ішімдік

  • Темекі шегу

  • Никотин

  • Есірткілік заттар




  • Спиртті ішікдік әсері:




  • Ми қыртысының жұмысын тежейді

  • Қандағы гемоглобин мөлшерін төмендетеді, эритроциттерді бұзады

  • Ағзадағы витаминдердің сіңірілуін азайтады

  • Асқазан мен өңештің сілемейлі қабығына зиян келтіреді

  • Жүрек бұлшық еттерінің май басып, дұрыс қызмет жасауына кедергі келтіреді




    • Темекі шегу әсері: Жоғарғы жүйке жүйесінің әрекетіне зиян келтіреді

    • Қантамырларын күрт тарылтып, қан қысымын арттыратын күшті у: Никотин



10-БӨЛІМ: ТҰҚЫМҚУАЛАУШЫЛЫҚ ЖӘНЕ ӨЗГЕРГІШТІК

48. Белгілердің тұқымқуалаудағы ДНҚ-ның рөлі


    • Барлық тірі ағзаларға тән жалпы қасиет: Тұқымқуалаушылық және өзгергіштік

    • Тұқымқуалаушылық – ағзалардың өз ататегіне ұқсау қабілеті

    • Өзгергіштік – ағзалардың өз ататегінен ерекшелену қасиеті

    • Нуклеин қышқылы, Тұқымқуалаушылық заты: ДНҚ

    • Қосылған және өрілген 2 тізбектен тұрады: ДНҚ-ның әрбір молекуласы

    • ДНҚ молекуласының құрылысын ашты: Дж.Уотсон, Ф.Крик, М.Уилкинс


ДНҚ-ға қатысты бірнеше қағидалар

1. ДНҚ – кез келген тірі жасуша құрамына кіреді

2. ДНҚ, РНҚ – вирустарда да бар

3. ДНҚ-ға ағзаның бүкіл тұқымқуалау ақпараты жазылған

4. Бір түр арасында ДНҚ абсолютті бірдей бола алмайды

5. ДНҚ-сыз көбею мүмкін емес

6. ДНҚ өздігінен 2 еселенеді. ДНҚ ешқашан таусылмайды

7. ДНҚ өзгеруі – мутацияға ұшырауы мүмкін

8. ДНҚ – химиялық зат, денешіктерден тұрады



1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   17




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет