1. Экологиялық факторлар
Өсімдік және жануар жасушаларының құрылысы
жүктеу/скачать 168,11 Kb.
|
Жаңа бағдарлама бойынша толық конспект 7 сынып
- Бұл бет үшін навигация:
- 13.Су және элементтер, олардың тірі ағзалар үшін маңызы
- Айран
- 17. Ағаш сабағының ішкі құрылысы
12.Өсімдік және жануар жасушаларының құрылысыЖасуша бөлігі болып, тұрақты құрылысқа ие және белгілі қызмет атқарады: Органоид Жануарлар қабықшасы: Өсімдік пен Жануар жасушасында айырмашылығы болады Жануарларда жасуша қабықшасы аталады: Сыртқы мембрана Жануарлардың сыртқы мембранасы: Өте жұқа, күрделі май және нәруыздардан тұрады Жануар сыртқы мембранасының қызметі: Қорғаныш, өз пішінін өзгертуге мүмкіндік береді Пішінін жиі өзгертетін көпжасушалы ағзалар: Амебалар Өсімдік жасушаларында жұқа плазмалық мембранадан басқа болады: Жасуша қабырғасы Жасуша қабырғасы тұратын берік заттар: Целлюлоза, Жасұнық (клечатка) Сұйықтығы бар көпіршік: Вакуоль Вакуоль ішіндегі сұйықтық: Жасуша шырыны «Қойма», «Қоқыс салатын шелек» рөлін атқарады: Вакуоль Вакуоль суды сақтайтын және қайта бөлетін орын болып табылады. Өсімдік жасушаларына түс беретін органоидтер: Пластидтер Хромопластар - сары, қызыл, қызыл сары; лейкопластар – ақ; хлоропластар – жасыл түс береді. Хлоропластағы жасыл зат: Хлорофилл Хлоропласт қызметі: Вакуоль қызметіне ұқсайды; не пайдалы, не зиянды заттарды жинайды Хромопласт болатын жемістер, көкөністер: Өрік, асқабақ, қызанақ; қызылша, сәбіз тамыры Лейкопластар өсімдіктің қоректік қор заты: Крахмал Крахмал көп болатын өсімдіктер: картоп түйнегі, бидай дәні, күнбағыс дәні
13.Су және элементтер, олардың тірі ағзалар үшін маңызыБеттік керілу – судың ұсақ бөлшектерінің бір-біріне тартылу қабілеті Беттік керілу күші су молекулаларына бір-біріне тұтасуына ғана емес, өзіне жеңіл заттарды ұстауына мүмкіндік береді. Мысалы: Су бетіндегі жапырақтар, майда тұқымдар, қағаз қайықтар Судың маңызды сипаттамасының бірі: Жылусыйысдылығы Судың тағы да бір маңызды қасиеті: Өзін-өзі тазарту Судың келесі бір маңызды қасиеті: +4 гр температурада ең жоғарғы тығыздыққа ие Судың келесі бір айрықша қасиеті: Заттарды ерітуі Азот кіретін заттар: Нәруыздар, нуклеин қышқылдары Өсімдіктерге хлорофилл түзу үшін керек элемент: Азот ДНҚ және басқа нуклеин қышқылдарының құрамында бар элемент: Фосфор
Өсімдікке сабағы мен жасушаларының қызмет атқаруы үшін қажет элемент: Калий Калий жануарларға қажет: Электр құбылыстары үшін Кальций қаттылық қасиет береді: сүйек, тіс, теңіз бақалшағы, ұлу қабыршағына Жеке зарядталған бөлшектер ретінде қан құрамына кіреді: Кальций Қанның құрамына кальций жетіспесе: Қан ұйымайды Көп жасушалы ағзаларда өсімдік жасушаларының бірігуін қамтамасыз ететін заттар құрамына кіретін элемент: Кальций Қаны қызыл түсті барлық жануарлардың қанының құрамында болады: Темір
Темір ешқашан құрамына кірмейді: Хлорофиллдің 14.Органикалық және бейорганикалық заттарСудан басқа бейорганикалық заттар: Оттек, сутек, темір т.б. химиялық элементтерден тұратын жай заттар; тұздар, қышқылдар Органикалық заттарға жатады: Нәруыздар, майлар, көмірсулар, нуклеин қышқылдары Тұқымқуалаушылықты сақтау үшін қажет: Нуклеин қышқылдары Дәмі тәтті орг. заттар: Көмірсулар Көмірсулар көп кездесетін өсімдіктер: Жүзім, қауын, қарбыз, өрік, алмұрт, алма; күріш, бидай, сұлы, арпа, жүгері Жасушаның негізгі органикалық заттары: Нәруыздар Нәруыз мөлшері көп жануар өнімдері: ет, жұмыртқа, сүзбе Нәруызға бай өсімдіктер: асбұршақ, үрмебұршақ, қытайбұршақ Энергия сыйымдылығы ең көп органикалық зат: Майлар 1 грамм май ыдырағанда 38,9 кДж энергия бөлінеді. Жануар майлары: қой, сиыр, балық майлары Май алынатын өсімдіктер: мақта, күнбағыс, рапс, қыша, сафлор Бие сүтінен әзірленетін шипалы сусын: Қымыз Жаңа сауылған бие сүті: Саумал Қымыз сияқты қазақтың киелі де қастерлі сусыны, тек түйе сүтінен ашытылады: Шұбат Сиырдың сүтіне не қойдың сүтіне аздап су қосып пісірген соң, ұйытқымен ұйытып ішетін сусын: АйранҰйытылған қой сүтінің айраны: Қатық 15.Элементтердің өсімдіктердің тіршілігіндегі маңызы. ТыңайтқыштарӨсімдік пен жануарға өсу үшін керек элемент: Азот (нәруыз) Жасуша қабықшасы мен ядроны түзеді: Фосфор (фосфолипид, ДНҚ) Фосфор өсімдікке керек: Энергия сіңіру үшін Өсімдік жасушасы фосфорсыз көбейе алмайды, себебі: ДНҚ құрамына кіреді Өсімдік өсуі үшін қажет: Калий Калий жетіспесе: Өсімдік өсуі тоқтайды Өсімдік ағзасында судың таратуына әсер етеді: Калий Тамыр мен сабағының тіректік элементтерінің қалыптасуына әсер етеді: Калий Азот сияқты хлорофилл құрамына кіреді: Магний Магний, азот немесе темір жетіспесе: Жапырақ бозғылт тартады, ақшыл болады не сарғаяды Калий сияқты судың таралуында маңызды рөл атқарады: Кальций Тамырдың қалыпты дамуына және өсімдік өсуінің тоқтауына әсер етеді: Кальций Органикалық тыңайтқыштарға жатады: компост, қи, қарашірік, құс саңғырығы, шымтезек 4-БӨЛІМ: ЗАТТАРДЫҢ ТАСЫМАЛДАНУЫ 16. Ағзадағы заттардың тасымалдануы Көпжасушалы жануарларда тасымалдау жүйесін қамтамасыз етеді: Қантамырлар жүйесі Қан арқылы тасымалданатын маңызды зат: Оттек Оттек қажет мүше жасушалары: Бауыр, ми, аяқ бұлшықет т.б. Жасушаларда түзілетін және қанға түсетін зиянды заттар сыртқа шығарылады: Бүйрек арқылы зәрмен, және тері арқылы термен Қан айналым жүйесі ең алғаш пайда болды: Буылтық құрттарда Бөліп шығаруда негізгі рөл атқаратын, қуатты биологиялық сүзгі: Бүйрек Қосымша сүзгі рөлін атқарады: Тері Көмірқышқыл газы сыртқа шығарылады: Өкпе арқылы Топырақтан қоректік заттарлы сіңіретін мүше: Тамыр Топырақ құнарлылығы өлшенеді: Қарашірік мөлшерімен Тамыр жасушалары ерітіндіні сабаққа итеру қабілеті байланысты: Тамыр қысымына Тамыр мен жапырақ арасында заттарды өткізетін басты мүше: Сабақ Жапырақтың өткізгіш шоғы: Жапырақ жүйкесі 17. Ағаш сабағының ішкі құрылысыАғаштың қабаттары: Камбий, қабық, сүрек, өзек
Өсімдіктердің сүректі сабығының сыртында сұрғылттау немесе қоңырлау түсті тіннің түзілімдері: Жасымықша (чечевички)
жүктеу/скачать 168,11 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||