Зәр шығаратын заттар,жіктелуі.Органикалық нитраттар, әсер ету механизмі,фармакологиялық әсерлері, қолдануға болатын көрсеткіштер,жанама әсерлері және улы әсерлері
32.Зәр шығаратын заттар,жіктелуі.Органикалық нитраттар, әсер ету механизмі,фармакологиялық әсерлері, қолдануға болатын көрсеткіштер,жанама әсерлері және улы әсерлері I. ағзаның шығарылуын көбейту Na, K, Cl- Салуретиктер (дұрыс емес диуретиктер - тұздарды кетіреді)
1. Тиазидтер мен тиазид тәрізді препараттар: гидрохлоротиазид (дихлотиазид, гипотиазид), индапамид (арифон), клопамид (бринальдикс)
2. «Тығыздау» диуретиктері: фуросемид (ласикс), этацин қышқылы (урегит), буметанид (буфенокс)
3. Көмірқышқылды ангидраз ингибиторлары: ацетазоламид (диакарб)
II. Натрий иондарының шығарылуын күшейту және калий иондарының шығарылуын тежеу: Калий сақтайтын диуретиктер:
Альдестеронның бәсекеге қабілетті антогонистері: спиронолактон (верошпирон)
2. Альдестеронның бәсекеге қабілетті емес антагонистері: триамтерен, амилорид
III. Негізінен су диурезін тудырады: Осмотикалық диуретиктер: маннитол (маннитол), мочевина
IV. Диуретикалық әсері бар құралдар: а) кардиотоника - (жүрек гликозидтері, добутамин, дофамин)
б) фосфодиэтераза ингибиторлары (метилксантиндер) - аминофиллин (аминофиллин), теофиллин (теопек, теотард)
в) этил спирті
V. Өсімдіктің диуретикасы - хофитол, леспинефрил. VI. Диуретикалық әсері бар дәрілік өсімдіктер: арша жемістері, аюлы жапырақтары (аюдың құлағы), жылқы, жалбыз (жапырақтар, жидектер), жабайы құлпынай, қайың бүршіктері, ақжелкен, аскөк, жүгері гүлі, бүйрек шайы (ортосифон стамені)
Ілмекті Д – натрий хлор ионын реабсорбциялық тек. Олар жоғарлы әсерлі қысқы уақыт әсер етеді. Әсер ету механизмі- бүйректе простогландиндердің синтезін жақсартады,бүйректе қан айналымды күшейтеді.Нефрациттегі базальді мембраналық натрий калий АТФазасын кальций тәуелді АТФазаны аденилациклазаны тежейді,тіндік тынысты бұзады. Фурацимид кардиостимулациялаушы антиаретмия тамыр кеңейткіш.Қолданылуы жүрек функциясының жіті және созылмалы жеткіліксіздігі,өкпе ісінуі, бауырдың нормальды гипертензиясы. Жанама әсерлері-гипокалимия, гипергликемия , қанда холестериннің көбеюі, интерстициялдық нефрит, диспепсиялық бұзылыс.Дихлотиозид-Ф.Ә: асқазан ішек жолына жақсы сіңеді, зәр айдағыш әсері 30-60 мин. Әсер ету механизмі-базальды мембрананың аралығындағы хлор ионын тасымалдау процессінің әсерін қамтамасыз етуін төмендетеді, каргон гидраза белсенділігін тежейді, натрий урезді керілтеді. Жанама әсерлері- гипоканамалия, гиперуремия,гипергликемилия, диспепсиялыұ бұзылыстар, панкреатит, орталық жүйке жүйесінің зақымдалуы.Спиранолактон-нефронның диспепсиялық түтікшелеріндегі альдестерон реакциясын тежеп, бүйрек эпителий жасушасында натрий реабсорбциясын нашарлатадыпрепарат баяу дамиды, интропты әсер етед. Жанама әсерлері- диспепсиялық бұзылыстар,ұйқышылдық , бас ауру, атоксия , гиперкалимия,гармондардың бұзылысы, трамбцитапения.
Осмотық диуретик судың тұздың шығуы.Маннит венаға салғаннан соң осмостық қысым жоғарылайды, су жасушадан қанға өтеді, артериялық қысым басында жоғарылайды,зәр айдағыш әсері күшейгеннен кейін артериялық қысым төмендейді, артериялық қысым жоғарылағанда дисталдық түтікшедегі натрий реабсорбциясы төмендейді.Қолданылуы глаукомада ми ісігі бар науқаста инфекцияда шокта бүйрек түтікшесінің жіті некрозында. Жанама әсерлері-дигидратация , трамвоз, дипепсиялық бұзылыс, елестеу, бас сүйек зақымдалуы, мидығ ісінуі.Қарсы көрсеткіштер- АҚ және ВҚ жоғары болады, кіші шеңберлі қан айналымда қан іркілуі мен байқалады, анурия сатысы болады.
