Жанама әсерлері: Антибиотиктер микробтарга такдап әсер еткенімен, олар макрооргамизмдерге біркатар жагымсьп әсерлер көрсетеді. Сонымен, кейбір антибиотиктерді колданғанда тез және баяу типті аллергиялык реакциялар (сарысу ауруы, есекжем, ангионевротикалык ісіну, анафилаксиялық шок, жанаспалы дерматит және т.б.) жиі дамуы мүмкін.
Сонымен катар, антибиотиктердіңтабиғаты аллергиялык емес жанама әсерлері де болуы мүмкін. Антибиотиктер тікелей тітіркендіргіш әсер көрсетуі нәтижесінде - диспепсиялык бұзылыстар (локсу, кұсу, диарея), препаратты бұлшык етке енгізген жерде ауыру сезімі, антибиотиктерді көк тамырга енгізгенде флебит және тромбофлебит сияқты жанама эсерлер туады. Бауыр, бүйрек, кан түзілу жүйесінде, есту, вестибулярлы аппарат және т.б. жагынан жагымсыз эсерлер болуы мүмкінКөптеген антибиотиктерге суперинфекция (дисбактериоз) тән, бұл антибиотиктердің сапрофиттік флораның кейбір бөлігін тежеуіне байланысты, мысалы, ас корыту жолдарының. Соңғысы, берілген антибиотикке сезімтал емес басқа микроорганизмдер мен саңырауқұлактардың (ашытқы тэрізді саңырауқұлақтар, протей, көк ірің таяқшасы, стафилококктар) дамуына колайлы жагдай жасауы мүмкін. Суперинфекция көбінесе кең спектрлі антибиотиктермен емдеуде жиі пайда болады
34. Антибиотиктер, жіктелуі. Рационалды антибиотиктермен емдеу қағидалары. Бета-лактамды антибиотиктер. Пенициллиндер,жіктелуі,әсер ету механизмі, фармакокинетикасы,әсер ету спектрі, жеке препараттардың ерекшеліктері, қолдануға болатын көрсекткіштер, жанама әсерлері. - бұл микроорганизмдерді тавдамалы зақымдайтын немесе жоятын эсер көрсететін, табигаты биологиялық, химиялык косылыс болып табылады. Медииина практикасында колданылатын антибиотиктер актиномицеттермен (сэулелі саңыраукұлактармен), зеңді саңыраукулактардан, сонымен катар кейбір бактериялармен өндіріледі. Бұл топтьң препараттарына синтетикалық аналоггар мен табиги антибиотиктердің туындылары да жатады.
Бактерияга қарсы, саңыраукұлақгарға карсы және қатерлі ісіктерге карсы әсер ететін антибиотиктер бар.
Классификация. Құрылымында Р-лактамды сщинасы бар антибиотиктер Пенициллиндер Цефалоспориндер Карбапенемдер Монобактамдар
3.Макролидтер - құрылымында макроциклдік лактонды сақинасы
бар антибиотиктер (эритромицин) және азаяидтер (азитромицин)
4. Тетрациклиндер - құрылымдық негізі 4-конденсациялық 6-мүшелі
циклдан түратыи антибиотиктер (тетрациклин және т.б.)
5. Диоксиаминофенилпропан туындысы (левомицетин)
6. Аминогликозидтер - молекуласында аминңанттары бар
антибиотштер (стрептомицин, гентамицин және т.б.)
11. Циклдік полипептидтер тобыныц антибиотиктері
(полимиксиндер)
12. Линкозамидтер (линкомицин, клиндамицин және т.б.)
13. Гликопептидтер (ванкомицин)
14. Фузидий қышңылы
15. Әртүрлі антибиотиктер
Әсер ету механизмі,Антибиотиктер микробка карсы спектрі бойынша айтарлықтай ерекшеленеді. Кейбіреулері көбіне фамоң бактерияларга (биосинтетикалық пенициллиндер, макролидтер), басқалары - негізінен грамтеріс бактерияларга (мысалы, полимиксиндер, азтреонам) әсер етеді. Бірқатар антибиотиктердің әсерінің спектрі кеқ (тетрациклиндер, цефалоспориндер, левомицетин, аминогликозидтер және т.б.), оларға грамоң, грамтеріс бактериялар және инфекцияның баска қоздырғыштары жатады Антибиотиктер микроорганизмдерге олардың көбеюін (бактериостатикалық) баса отырып немесе олардың жойылуын (бактерицидтік) тудыра отырып әсер етеді.
Антибиотиктердін микробтарға карсы келесі әсер ету механизмдері беягілі:
6)бактерияның жасуша қабыргасынын синтезін бұзу (осы принцип
бойынша пенициллиндер, цефалоспориндер әсер етеді);
7) цитоплазмалық мембрана өткізгіштігін бұзу (мысалы,
полимиксиндер);
8)жасушаішілік белок синтезін бұзуы (осылай тетрациклиндер,
левомицетин, аминогликозидтер және т.б. әсер етеді);
9)РНК синтезін бұзу (рифампицин).
10)АНТИБ-дің макроорганизмге шамалы ғана уытты және микроорганизмдерге олардың тандамалы эсері микроб жасушасының дене құрылымы және функционалдық ерекшеліктеріне байланысты. Расында, бактерия жасушасының кабырғасы химиялык құрамы бойынша сүт коректілердің жасуша мембранасынан негізінде ерекшеленеді. Бактерия жасушасының кабырғасы мукопептид муреиннен (Ы-ацетил-глюкозамин, Ы-ацетил-мурам кышкылын және пептидтік тізбектен, кейбіреулері Ь- және В-амин қышкылдары) тұрады. Осыган байланысты оның синтезін бұзатын заттар (мысалы, пенициллиндер) микробтарга карсы айкын әсер етеді, ал макроорганизмнің жасушасына мүлдем әсер етпейді. Антибиотиктер байланыса алатын белсенді орталыкгар коршайтын мембраналар санының бірдей болмауы да белгілі рөл атқаруы мүмкін. Осылайша, микроорганизмдерден айырмашылыгы сүт коректілер жасушаларында жалпы плазмалық мембранадан баска, барлык жасуша ішілік органеллалардың өзінің кейде кос мембранасы болады.
Антибиотиктер микроорганизмдерге олардың көбеюін (бактериостатикалық) баса отырып немесе олардың жойылуын (бактерицидтік) тудыра отырып әсер етеді. Антибиотиктер микробка карсы спектрі бойынша айтарлықтай ерекшеленеді. Кейбіреулері көбіне фамоң бактерияларга (биосинтетикалық пенициллиндер, макролидтер), басқалары - негізінен грамтеріс бактерияларга (мысалы, полимиксиндер, азтреонам) әсер етеді. Бірқатар антибиотиктердің әсерінің спектрі кеқ (тетрациклиндер, цефалоспориндер, левомицетин, аминогликозидтер және т.б.), оларға грамоң, грамтеріс бактериялар және инфекцияның баска қоздырғыштары жатады
Рационалды ем. Жеке жасушалык компоненттердің химиялык кұрылысындагы ерекшеліктердін де манызы бар болуы керек. Макро- және микроорганизмдер жасушаларынын өсу және даму шапшаңдыгынын айтарлықтай ерекшеліктерін де, сондай-ак олардың кұрылыстык материалдарының синтезделу жылдамдығын да ескеру қажет. Жалпы, антибиотиктердің таңдап әсер ету і басқа да микробтарға қарсы затгар сиякты әрі карай зерттеуді қажет етеді.
Антибиотиктерді пайдалану барысында оларга микроорганизмдердің тұраюылығы дамуы мүмкін. Ол, әсіресе стрептомицинге, олеандомицинге, рифампицинге тез пайда болады, ал пенициллиндерге, тетрациклиндерге левомицетинге салыстырмалы түрде баяу, полимиксинге сирек дамиды. Қиылыскан тұрактылык дамуы мүмкін, бұл тек колданылатын препаратка гана емес, сонымен бірге олар химиялык күрылысы бойынша ұксас басқа да антибиотиктерге (мысалы, барлык тетрациклиндерге) дамиды. Егер антибиотиктердің мөлшері жэне енгізу ұзактыгы жеткілікті болса, сонымен катар антибиотиктер дұрыс жұптастырылса, онда тұракгылык даму мүмкіндігі азаяды. Егер негізгі антибиотикке тұрақтылык дамитын болса, оны баска резервтегі1 антибиотикпен ауыстыруга тура келеді. Резервтегі антибиотиктер бір нсмесе бірнеше касиеттері (олардын белсенділігі аз немесе жанама әсерлері өте айкын немесеоларга микроорганизмдердің резистентгілігі тез дамиды) томен. Сондыкгаи оларды тек негізгі антибиотиктерге тұрактылык дамыганда немесе ол агзага жакпаганда тагайындайды.
Қазіргі кезде пенициллиндер тобынан көптеген препараттары ұсынылган. Олардың біркатарын пенициллиндерді өндіретін зеңді саңыраукұлактардың (РепісіШит) белгілі штаммдары өсетін дакылдык ортадан алады. Бұл биосинтетикалык деп аталатын пенициллиндер. Сонымен қатар биосинтетикалық пенициллиндердің негіздік құрылысы болып табылатын 6-аминопенициллан кышқылын химиялык жолмен өзгерту аркьшы жартылай синтетикалык пеницкллиндер катары түзілген. алу жолдарының түрлі ерекшеліктерімен және баска да белгілерімен негізделеді.