1. Философия дүниеге көзқарастың және қоғамдық сананың формасы ретінде
жүктеу/скачать 4,24 Mb.
|
1 рк философия 209
- Бұл бет үшін навигация:
- Ғылым әлeyмeттік peтіндe инcтитyт
- . Қазіргі заман ғылымының даму перспективалары.
- Ғылымдардың жіктелуі. Сциентизм және антисциентизм
- Философиялық антропологияның жалпы сипаттамасы (М. Шеллер, Х. Плесснер, А. Гелен).
- Адам философиялық талдаудың объектісі ретінде: Шығыс дәуірінен қазіргі заманға дейін.
| Әлeyмeттік инcтитyт - бұл қoғaмдық өміpді ұйымдacтыpy мeн peттeyдің тapихи фopмacы. Әлeyмeттік көмeк көмeгімeн. инcтитyттap, aдaмдap apacындaғы қapым -қaтынac, oлapдың қызмeті, oлapдың қoғaмдaғы мінeз -құлқы peттeлeді, әлeyмeттік өміpдің тұpaқтылығы қaмтaмacыз eтілeді, жeкe aдaмдapдың әpeкeттepі мeн қapым -қaтынacтapы біpіктіpілeді, әлeyмeттік қызмeттepдің біpтұтacтығынa қoл жeткізілeді. Әлeyмeттік мәдeниeт caлacындaғы мeкeмeлepгe ғылым, өнep т.б.
Ғылым әлeyмeттік peтіндe инcтитyт - aдaмдap cфepacы. қызмeті, oның мaқcaты, тaбиғaттың, қoғaм мeн oйлayдың oбъeктілepі мeн пpoцecтepін, oлapдың қaтынacтap мeн зaңдылықтapдың қacиeттepін зepттey; кeң тapaғaн фopмалapдың біpі саналады. Ғылым бapлық дeңгeйдeгі әлeyмeттік инcтитyт peтіндe ғылым aдамдapы үшін міндeтті нopмaлap мeн құндылықтapдың бoлyын бoлжaйды. Қaзіpгі зaмaнғы ғылым тypaлы, oның aдaм өміpі мeн қoғaмның әp түpлі caлaлapымeн өзapa әpeкeттecyі тypaлы aйтa oтыpып, біз oның opындaлғaн үш тoбын aжыpaтa aлaмыз әлeyмeттік фyнкциялap: 1) мәдeни -дүниeтaнымдық фyнкциялap, 2) тікeлeй өндіpyші күш peтіндe ғылымның фyнкциялapы жәнe 3) coғaн бaйлaныcты әлeyмeттік күш peтіндe oның қызмeті. ғылыми білім мeн әдіcтep қaзіpгі кeздe пaйдa бoлaтын әp түpлі мәceлeлepді шeшyдe кeңінeн қoлдaнылaды әлeyмeттік дaмy. Ғылымның әлeyмeттік инcтитyт peтіндe қoғаммeн бaйлaныcы eкі жaқты cипaттa бoлaды: ғылым қoғaмнaн қoлдay aлaды жәнe өз кeзeгіндe қoғaмғa coңғыcының үдeмeлі дaмyы үшін қaжeт нәpceні бepeді. 52. Қазіргі заман ғылымының даму перспективалары. Ғылым əрбір тарихи дəуірде қол жеткен ғылыми жетістіктерді мұқият жинақтап, адамзаттың мəдени қорына қосып отырады, оларды жаңадан ашылған жаңалықтар тұрғысынан талдап, түсіндіруге тырысады. Мұнсыз ғылымда ғылыми сабақтастық пен ғылыми прогресс болмас еді. Қазіргі заманғы ғылымның дамуының маңызды бір заңдылығы — ғылыми білімдердің интеграциясы мен дифференциациясы. Интеграция( бірігу, қалпына келтіру) мен дифференциация(айыру) процестерінің бірлігі, əсіресе жаратылыстану, əлеуметтік жəне гуманитарлық ғылымдарында көрінеді. . Аристотельдің заманында бар ғылымдардың саны 10–15 шақты еді, мысалы: философия, геометрия, астрономия, медицина. Жаңа пайда болған ғылыми білімдер əлі бір-бірінен бөлінбеген болатын. XVII ғасырда капиталистік өндірістің тууы, техниканың күшін қолдану қажеттілігі табиғатты жан-жақты терең талдап зерттеу қажеттігін тудырып, біртұтас ғылымның жеке білім салаларына — жеке ғылымдарға бөлінуін, дифференциациялануын тудырды. Сонымен, ХХ ғасырға дейін ғылым логикалық-гносеологиялық тұрғыдан дамудағы білім жүйесі ретінде қарастырылып келді. Бұл уақытта ғылым əлеуметтік контекстіде қаралмады. Тек ХХ ғасырдың ортасынан бастап ғылымның əлеуметтану жəне ғылым философиясындағы əлеуметтік мəдени феномені зерттеле бастады. Философия əлі буыны қата қоймаған ғылыми білімге арқау болып, оған, бір жағынан, жаңа идеялар ұсынып, байытып отырса, екінші жағынан, ғылыми ойдың рационалдық негізін қолдап, ақыл, ой, зердені, жалпы танымның қайнар көзі ретінде дамытып, рационалды ойлау мəдениетін дамытуға дем береді 53. Ғылымдардың жіктелуі. Сциентизм және антисциентизм. Сциентизм (лат. scientia-білім, ғылым) - ғылымның мәдениет жүйесіндегі, қоғамның идеялық өміріндегі рөлін абсолютизациялаудан тұратын тұжырымдама. Сәиентизм үшін идеал-кез-келген ғылыми білім ғана емес, ең алдымен жаратылыстану білімінің нәтижелері мен әдістері. Антисциентизм - бұл сциентизмге қарама-қарсы ұғым. Ол адам өмірінің негізгі мәселелерін шешуде ғылымның мүмкінді шектулі екенің ескеріп, ғылымды адам өміріне дұшпандық ретінде бағалайды Сциенисттер өздерінің пайдасына дәлел ретінде жаңа уақыттың ғылымы жаңа, шынайы адамгершілік құндылықтар мен мәдениетті негіздеуге тырысқан кездегі әйгілі мысалды тартады. Олар ғылымның әлеуметтік құндылықтарды тудыратын және таным үшін үлкен мүмкіндіктерге ие қоғамның өнімді күші екенін айтады. Қарсы дәлел ретінде анти-сциенисттер ғылым бүкіл адамзатты құртуы мүмкін қауіптер тудыруы мүмкін деген қарапайым шындықты атап өтеді, сонымен бірге оның көптеген жетістіктері адамзатты бақытты ете алмады. Олардың пікірінше, бұл ғылым өзінің жетістіктерін адамзат үшін жақсы ете алмайды дегенді білдіреді
Философиялық антропологияның жалпы сипаттамасы (М. Шеллер, Х. Плесснер, А. Гелен). Кең мағынасында алып қарастырғанда антропология – бұл адамның табиғаты мен іс-əрекеті туралы ғылыми білімдердің жиынтығы. Əлеуметтік антропологияның басқа ғылымдар жүйесінде алатын орнын айтқан кезде оның философиямен, тарихпен, əлеуметтанумен, мəдениеттанумен, əлеуметтік психологиямен байланысы туралы айтуға болады. Қазіргі антропологияның интеллектуалдық алғы шарты ретінде XVIII-XIX ғасырдағы философиялық антропологияны атап көрсетуге болады. Философиялық антропология адамның мəні арқылы табиғат, қоғам, таным туралы түсініктер жүйесін жасауға болады (Л. Фейербах, М. Шелер, Ф. Ницше, Н. Чернышевский жəне басқалары) - деп есептейді. Адам мəселесі философиядағы ең негізгі мəселе. Гректер «адам өзін тану арқылы ғана философияшылдыққа салына алады», – деп айтқан. Адам болмысының шешімін тек адамның өзінен ғана табуға болады. Философиялық білім жүйесінде тек қана адамға қатысты сұрақтарды табу қиынға соғады. Философияның қай бөлімін алсақ та біз оны адам болмысы тұрғысынан қарастырамыз. Адамды танудың əдіснамалық негізі философиялық антропология болып табылады. Кең мағынасында қарастырғанда, философиялық антропология – бұл адамның табиғаты мен мəні, оның əлемдегі орны мен рөлі туралы ғылым. Осы кең мағынасында философия тарихы адам туралы бірін-бірі толықтырып тұратын жəне альтернативті – материалистік жəне идеалистік,атеистік жəне діни, рационалдық жəне иррационалдық концепциялар мен ілімдерді білдіреді. Тар мағынасында, философиялық антропология өзінің қалыптасуы үшін неміс ойшылдары М. Шиллер, Х. Плеснер жəне басқа да ойшылдарға мүдделі қазіргі философияның негізгі бағыттарының бірі. Бұл бағыттың қалыптасуының алғы шарттарын жəне негіздерін еретеректегі идеялардан: В. Дильтейдің өмір философиясынан, Э. Гуссерлдің «өмірлік əлем» философиясынан көруге болады. Адам философиялық талдаудың объектісі ретінде: Шығыс дәуірінен қазіргі заманға дейін. Адам туралы алғашқы идеялар философия пайда болғаннан көп уақыт бұрын айтыла бастады. Бұл туралы біздің дәуірімізге дейін жеткен мифтер мен алғашқы қауымдық діни түсініктер мәлімет береді. Аңыздарда, мифтерде табиғаттың, оның болмысының мақсаты мен мәні қарастырыла бастайды.Адам туралы алғашқы ілімдер ежелгі Шығыс мемлекеттерінде пайда болды. Ежелгі Үнді философиясында адам әлемдік жанның бөлігі ретінде пайымдалады. Ежелгі Қытай философиясы да адам туралы өзіндік ілім қалыптастырды. Оның ең көрнекті өкілдерінің бірі Конфуций болып табылады. Оның түсінуінше: «Өзіңе қаламағанды өзгеге жасама»-деп, қорытты. Ежелгі грек философияның құрушылардың бірі — Демокрит. Демокрит бойынша, адам — табиғаттың бөлігі, табиғат сияқты ол да атомдардан тұрады. Адамның жаны да атомдардан құралады. Тәннің өлуімен бірге жан да өледі. Оның айтуынша өмірдің мақсаты – бақыт, бірақ ол тәннің ләззат алуы мен өзімшілдік емес. Аристотель концепсиясында адам қоғамдық , мемлекеттік, саяси деп қарастырылады. Оның пікірінше, адам – ақылға ие қоғамдық жануар. Жаңа заман философиясы адам жайында негізінен идеалистік көзқараста болғандықтан, адамды ең алдымен рухани жан деп түсінді. Бірақ ол адам тағдырын құдайдың құдіретімен байланыстырмай, адамды өз болашағы өз қолында, құдайдан да, басқадан да тәуелсіз ақыл-ой иесі, өз өмірінің саналы субъектісі деді. Адамның тіпті өмір сүруінің ең басты белгісі осы қасиетте деп таныды. жүктеу/скачать 4,24 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|