Кіріспе
Қазіргі таңдағы әлемдегі туындап отырған өзекті мәселелердің себептерін түсіну үшін олардың құрылымын қарастырған жөн.Әсіресе халықаралық қатынастардың дамуының заңдылықтпарының белгілі бір мемлекеттердің сыртқы және ішкі саясатын білу аса маңызды.Бұл міндет халықаралық қауымдастықта өзіндік рөлге ие болуға ұмтылған.Cебебі елдердің өткеніне көз жіберу арқылы біз мемлекетке сол халықтардың дипломатиялық іс тәжірибесін қолдануға машықтанамыз. Қазіргі халықаралық қатынастардың экономикалық негізі - әлемнің метериалдық базасындағы елеулі өзгерістердің негізінде қалыптасушы жаңа әлемдік еңбек бөлінісі.Оқу әдістемесі халықаралық қатынас мамандығы халықаралық қатынастар туралы теориялық ұғым жиынтығы ретінде қарастырылады.Берілген пән шеңберінде студенттердің алдында алған білімдерін жүйелендіреді және талдауға салады.Дәріс оқу барысында деректі бейнетаспалар,дипломатиялық кездесулерден үзінділер пайдаланады.Тәжірибе сабақтарында студенттердің ойлау қабілеттерін жетілдіру мақсатында пікір сайыстар ұйымдастыру,келіссөздерді ойын ретінде жүргізу,қысқаша баяндамалар,сұхбат алу негізінде өткізу жіберілген қателіктермен жұмыс жасау қарастырылады.Алдымен студенттер таныстыру,міндет,мақсаттармен танысу болды. «Достық» Қытай ұлттық мәдени орталығы »қоғамдық бірлестігінің төрағасы, облыстық Қазақстан халқы Ассамблеясының мүшесі Ян Дэ-Си.
Практикадан өтудің негізгі мақсаты халықаралық қатынастар саласындағы теориялық білімдермен нығайтылған практикалық дағдыларды тереңдету және шыңдау болып табылады
Тәжірибенің негізгі міндеттері:
- практика орнында берілген тапсырмаларды мұқият, дәл және уақтылы орындау;
- компанияның ұйымдық құрылымын егжей-тегжейлі зерттеу;
- өз іс-әрекеттерін кәсіпорында қолданылатын ережелермен және тәртіптермен келісу;
- компания клиенттерімен жұмыс істеу тәжірибесін зерделеу, ұжым ішінде іскерлік қарым - қатынас дағдыларын дамыту.
Өндірістік тәжірибе "Достық " Қытай ұлттық-мәдени орталығы " қоғамдық бірлестігінде өтті.
1 Жалпы сипаттама ҚҰМО «Достық»
1.1 Орталықтың негізгі міндеттері
«Достық» Қытай ұлттық-мәдени орталығы» қоғамдық бірлестігі 2006 жылы құрылған. Қазақстан халқы Ассамблеясының идеяларын жүзеге асыра отырып, ұйым Қарағанды облысында тұратын қытай халқы мен басқа да халықтардың дәстүрлерін, әдет-ғұрыптарын, тілін, мәдениеті мен тарихын жаңғыртуға, сақтауға және дамытуға ұмтылады.
«Достық» Қытай этномәдени бірлестігінде қытай тілінің курстары жұмыс істейді, онда қытай мәдениетінің негіздері, салт-дәстүрлері оқытылады. 2007 жылы этномәдени бірлестік Бейжіңнің «технология және дизайн Институтымен» Қазақстан студенттерін Қытайда оқытуға келісім-шарт жасасты. 2010 жылы Алматы қаласындағы «Достық» Қытай орталығының мүшелері «мемлекеттік және ана тілдерін оқыту» байқауына қатысып, жақсы нәтижелер көрсетті. 2007 жылы этномәдени бірлестік Қарағанды қаласының жоғары оқу орындарымен бірлескен қызмет туралы шарт жасасты. Осы Келісімге сәйкес гуманитарлық мамандықтар студенттері қытай халқының тілін, салт-дәстүрлерін үйрену бойынша этномәдени бірлестікте практикадан өтеді. Ян Дэ-Си – «Достық» Қытай ұлттық-мәдени орталығы» қоғамдық бірлестігінің төрағасы, Облыстық Қазақстан халқы Ассамблеясының мүшесі [1].
Ұлттық-мәдени орталықтың мақсаты:
Қазақстан халқы Ассамблеясының идеяларын жүзеге асыра отырып, ұйым қытай халқының және Қарағанды облысында тұратын басқа халықтардың дәстүрлерін, әдет-ғұрпын, тілін, мәдениеті мен тарихын жаңғыртуға, сақтауға және дамытуға тырысады.
«Достық» қытай этно-мәдени бірлестігінде қытай мәдениеті, әдет-ғұрыптары мен дәстүрлерін оқытатын қытай тілінің курстары бар. 2007 жылы этномәдени бірлестік Бейжің технология және дизайн институтымен Қытайдан Қазақстан студенттерін оқыту туралы келісімшарт жасасты. Қытайлық «Достық» орталығының мүшелері 2010 жылы Алматы қаласында «Мемлекеттік және ана тілдерін үйрену» байқауына қатысып, жақсы нәтижелер көрсетті. 2007 жылы этномәдени бірлестік Қарағанды қаласының жоғары оқу орындарымен бірлескен қызмет туралы келісім жасасты. Осы келісімге сәйкес гуманитарлық мамандық студенттері этномәдени бірлестікте қытай халқының тілін, дәстүрлері мен әдет-ғұрыптарын үйрену бойынша практикалық тағылымдамадан өтеді.
Орталықтың негізгі міндеттері:
- біздің өңірде бейбітшілікті, қоғамдық келісімді, ұлтаралық төзімділікті сақтау;
- Қазақстан Республикасында тұратын барлық этностардың тарихын, мәдениетін және рухани құндылықтарын зерттеу;
- қазақстандық патриотизмді дамытуға, ана тілін, қытай халқының ұлттық әдет-ғұрыптарын сақтауға бағытталған іс-шаралар өткізу.
Тапсырмалар:
тілді білу деңгейін арттыру және оны меңгеру, сөздік қорын кеңейту;
университет студенттерімен және оқытушыларымен тәжірибе алмасу;
қытай тілін оқыту әдістемесі туралы жаңа білім алу;
Қытай мәдениетімен, тарихымен танысу;
шығыстану институтында өткізілетін іс-шараларға қатысу;
курстық жұмыс тақырыбы бойынша ғылыми материалдар жинағы, сонымен қатар тезис жазу үшін дереккөздерді іздеу.
Ұлттық-мәдени орталықтың мақсаты:
Қазақстан халқы Ассамблеясының идеяларын жүзеге асыра отырып, ұйым қытай халқының және Қарағанды облысында тұратын басқа халықтардың дәстүрлерін, әдет-ғұрпын, тілін, мәдениеті мен тарихын жаңғыртуға, сақтауға және дамытуға тырысады. «Достық» қытай этно-мәдени бірлестігінде қытай мәдениеті, әдет-ғұрыптары мен дәстүрлерін оқытатын қытай тілінің курстары бар. 2007 жылы этномәдени бірлестік Бейжің технология және дизайн институтымен Қытайдан Қазақстан студенттерін оқыту туралы келісімшарт жасасты.
Қытайлық «Достық» орталығының мүшелері 2010 жылы Алматы қаласында «Мемлекеттік және ана тілдерін үйрену» байқауына қатысып, жақсы нәтижелер көрсетті.
2007 жылы этномәдени бірлестік Қарағанды қаласының жоғары оқу орындарымен бірлескен қызмет туралы келісім жасасты. Осы келісімге сәйкес гуманитарлық мамандық студенттері этномәдени бірлестікте қытай халқының тілін, дәстүрлері мен әдет-ғұрыптарын үйрену бойынша практикалық тағылымдамадан өтеді.
Орталықтың негізгі міндеттері:
- біздің өңірде бейбітшілікті, қоғамдық келісімді, ұлтаралық төзімділікті сақтау;
- Қазақстан Республикасында тұратын барлық этностардың тарихын, мәдениетін және рухани құндылықтарын зерттеу;
- қазақстандық патриотизмді дамытуға, ана тілін, қытай халқының ұлттық әдет-ғұрыптарын сақтауға бағытталған іс-шаралар өткізу.
Тапсырмалар:
тілді білу деңгейін арттыру және оны меңгеру, сөздік қорын кеңейту;университет студенттерімен және оқытушыларымен тәжірибе алмасу;
қытай тілін оқыту әдістемесі туралы жаңа білім алу;
Қытай мәдениетімен, тарихымен танысу;
шығыстану институтында өткізілетін іс-шараларға қатысу;
курстық жұмыс тақырыбы бойынша ғылыми материалдар жинағы, сонымен қатар тезис жазу үшін дереккөздерді іздеу. Этностың материалдық және рухани мәдениеті:
Қытай халқы - қытай-тибет тілдер тобының ең көп адамдар.Қытайлықтар
үш діни ілімді ұстанады - конфуцийлік, даосистік және буддистік. Сенетін буддистер Махаяна бағытының жақтаушылары.Қытайлықтардың белгілі бір топтары католиктік, православтық, протестанттық түрлі бағыттағы ислам мен христиандықты таратқан.Дәстүрлі ата-баба культін қолдайтындардың саны өте көп, олар бір жолмен барлық қытай сенімдеріне енеді. Қытай тілі қытай-тибет супфамилиясының бөлігі болып табылады және әлемдегі ең кең таралған тіл болып табылады, біздің планетамызда 1,3 миллиардтан астам адам тұрады. Гиннесстің рекордтар кітабында табасаран, эскимо және чиппева және хайда тілдерімен қатар, қытай тілі де ең қиын тілдердің бірі ретінде аталған.Қазіргі қытай тілінде бір-бірінен фонетикалық жағынан да, лексикалық және грамматикалық нормаларымен ерекшеленетін, бірақ ортақ негіздерді ұстанатын он диалектілік топ бар, соның арқасында әр түрлі диалекттерде сөйлеушілер бір-бірін қиындықсыз түсінеді. Классикалық әдеби тіл солтүстік диалектілерден шыққан, ал қытай фонетикасының стандарты - Пекиннің айтылуы. Қытай жазуы иероглифтік жазуға негізделген, яғни бұл хаттағы әрбір сөз бір немесе бірнеше иероглифтен басқа ешнәрсе болған жоқ. Қытай иероглифтері - жердегі ең ежелгі жазу жүйелерінің бірі. Қытайлық таңбаларды ойлап табу және қолдану Қытай өркениетінің дамуына ықпал етіп қана қоймай, әлемдік мәдениеттің дамуына үлкен әсер етті. 6000 жылдан астам уақыт бұрын графикалық белгілердің тұтас жүйесі құрылды. Қытай иероглифтері көрші елдердің жазуына үлкен әсер етті. Жапония, Вьетнам және Кореяның ұлттық әріптері қытай таңбаларына негізделген.Қытай тілі - БҰҰ-ның 6 ресми және жұмыс тілдерінің бірі.
Дәстүрлі қытай мәдениеті - бұл құнды мәдени мұра. Оның тарихы 5000 жыл, сонымен бірге бұл алдыңғы адамзат өркениетінің мәдени мұрасы немесе басқаша айтқанда, тарихқа дейінгі өркениеттер. Қытай мәдениетінің осы өте ежелгі аспектілерінің қатарына Тай Чи, Хету, Лошу, Чжоу И Багуа және т.б. Әр түрлі әулеттердің сарайлары бірінен соң бірі құлады, бірақ мәдениет қалды.Орталық жазықтарды әртүрлі ұлттар басқарған кезде де жаулап алушылар жер мен байлықты ғана алды. Соңында жаулап алушылардың өздерін Қытай мәдениеті жаулап алды. Бұл адамзат тарихындағы ең ерекше мәдени құбылыс.Бұл керемет жер «Аспан империясы» деп аталады.1949 жылдан кейін мәдениет коммунистік ықпалмен едәуір байытылды. 1966 жылдан 1976 жылға дейін бұл елде мәдени төңкеріс болды, оның барысында дәстүрлі қытай мәдениеті тыйылды және жойылды. 80-жылдардан бастап Қытай үкіметі бұл саясаттан бас тартып, дәстүрлі мәдениеттің қайта өркендеуіне кірісті.Қазіргі заманғы қытай мәдениеті - бұл дәстүрлі мәдениеттің, коммунистік идеялардың және жаһандану үдерістерімен байланысты постмодерндік әсерлердің қоспасы.Қытай мәдениеті біздің эрамызға дейінгі 3000 жылдан бастап қалыптаса бастады. Уақыт өте келе көптеген дәстүрлер жоғалды, бірақ олардың көпшілігі сақталып, бүгінгі күнге дейін сақталды. Сонымен қатар, Қытайдың дәстүрлері өте алуан түрлі, өйткені бұл елдің құрамына әр түрлі ұлттар мен ұлыстар енеді [2].
Алайда, қытайлықтар үшін барлығы сақтайтын көптеген әдет-ғұрыптар мен дәстүрлер бар. Қытайдағы әдет-ғұрыптар бірнеше мыңжылдықтар бойы қалыптасты, мұнда қазіргі кезде дәстүрлі құндылықтар жүйесі қалыптасқан, оның негізгі аспектілерінің бірі - этикет. Атап айтқанда, бұл сәлемдесуге қатысты. Қытайдың қарсы алу дәстүрлері 2 мың жылдан асқан. Ертеде қытайлықтар қолдарын кеудесіне бүгіп, иіліп сәлем берді. Сонымен қатар, сенді: садақ неғұрлым төмен болса, соғұрлым адам құрмет көрсетеді. Қазіргі қытайлықтар бүгінде тек басын изейді, бірақ егер олар құрмет көрсеткілері келсе, олар иіле алады.Қытайда тағы бір өте кең таралған дәстүр бар - сыйлық беру. Қытайлықтар қонаққа барғанда міндетті түрде шарап, шай немесе тәттілер беруі керек. Сонымен қатар, егер сіз кенеттен қытайлыққа бара жатқаныңызды байқасаңыз, онда сіз тақ сыйлықтар бере алмайтыныңызды есте ұстағаныңыз жөн, өйткені Қытайдағы тақ сандар сәтсіз болып саналады. Қытайда өлімнің символы болып саналатын 4 немесе ақ-қара сыйлықтар беру де мүмкін емес. Сіз қытайлықтарға сағат бере алмайсыз. Олар сондай-ақ өлім мен жерлеу нышандары болып саналады.Қытайлар дәстүрлі өмір салты бар өте ырымшыл халық. Техникалық процеске қарамастан, ел тұрғындарының көпшілігі 3 мың жылдан асқан дәстүрлер мен әдет-ғұрыптарды сақтайды. Қытай мәдениеті салт-дәстүрлерді, музыканы, биді, кескіндемені, тілді, тағамдарды, киімді және сәндік-қолданбалы өнерді қамтиды.Суреттердің айқын жүйесі Қытай өнерінде әрқашан болған. Адам өмірінің әр кезеңі мен жылдың әр мезгілі төрт гүлдің біріне сәйкес келеді. Махаббат пен неке символы - көктемгі пион. Ол жиі жас жұбайларға арналған сыйлықтармен айналысады. Лотос рухани тазалықты бейнелеу болып саналады. Бұл жазғы гүл Будданың батпақты саздың арасында өмір сүрсеңіз де, кіршіксіз таза бола аласыз деген сөздерін бейнелейді. Егде жастағы адамдардың көңілділігі мен жан тыныштығын аяз жауған күзгі хризантема анықтайды.Қиындықтар арасындағы көңілділік, өмірдің соңында жанның жастығы өрікпен бейнеленген.
1.2 Дәстүрлі Қытай мәдениеті және таралуы
Қытай халқы-қытай-тибет халықтарының тілдер отбасының ең үлкен халқы. Қытайлар үш діни ілімді ұстанады. Конфуций, даосист және буддист. Буддистердің сенушілері-махаян бағытының жақтаушылары. Қытайлықтардың жекелеген топтары арасында әртүрлі мағынадағы ислам мен христиан діні таралды. Католик, православие, протестант. Дәстүрлі ата-бабаларға табынушылықтың көптеген қолдаушылары бар, олар қандай да бір жолмен барлық қытай нанымдарына енеді.
Қытай тілі қытай-тибеттік тілдер тобына кіреді және әлемдегі ең көп таралған спикерлер саны бойынша біздің планетамызда 1,3 миллиардтан астам адам сөйлейді. Табасаран, эскимо және чиппев пен Хайд тілдерімен қатар, қытай тілі Гиннестің Реккордтары кітабында ең қиын тілдердің бірі ретінде аталған.
Қазіргі қытай тілінде он диалектілік топ бар, олар фонетикалық жағынан да, лексикалық және грамматикалық жағынан да ерекшеленеді, бірақ жалпы негіздерді ұстанады, соның арқасында әртүрлі диалектілердің тасымалдаушылары бір-бірін оңай түсінеді. Классикалық әдеби тіл Солтүстік диалектілерден шыққан, ал Қытай фонетикасының стандарты-Пекиннің айтылуы. Қытай жазуы иероглифтік жазуға негізделген, яғни осы хаттағы әр сөз бір немесе бірнеше иероглифтерден басқа ештеңе болған жоқ. Қытай иероглификасы-жер бетіндегі ең көне жазба түрлерінің бірі. Қытай кейіпкерлерін ойлап табу және қолдану Қытай өркениетінің дамуына ықпал етіп қана қоймай, әлемдік мәдениеттің дамуына терең әсер етті. 6000 жылдан астам уақыт бұрын графикалық белгілердің бүкіл жүйесі құрылды. Қытай иероглифтері көрші елдердің жазбаларына үлкен әсер етті. Жапония, Вьетнам және Корея Ұлттық хаттарының негізінде қытай таңбалары тұр. Қытай тілі БҰҰ-ның 6 ресми және жұмыс тілдерінің бірі болып табылады.
Дәстүрлі қытай мәдениеті-құнды мәдени мұра. Оның тарихы 5000 жылға созылады, сонымен қатар алдыңғы адамзат өркениетінің немесе басқаша айтқанда, достор өркениеттерінің мәдени мұрасы болып табылады. Қытай мәдениетінің осы ежелгі аспектілерінің ішінде Тайцзы, Хэту, Лошу, Чжоу и.Багуа және басқалары бар. Әр түрлі әулеттердің сарайлары бірінен соң бірі құлады, бірақ мәдениет қалды. Орталық жазықты әртүрлі ұлттар басқарса да, жаулап алушылар тек жер мен байлықты алды. Соңында жаулап алушылардың өздері қытай мәдениетімен жаулап алынды. Бұл адамдар тарихындағы ең ерекше мәдени құбылыс. Бұл керемет Жер "Аспан асты елі" деп аталады. 1949 жылдан кейін мәдениет коммунистік ықпалмен едәуір байытылды. 1966 жылдан 1976 жылға дейін елде мәдени революция болды, оның барысында дәстүрлі қытай мәдениетіне тыйым салынды және жойылды. 1980 жылдардан бастап қытай үкіметі бұл саясаттан бас тартып, дәстүрлі мәдениетті жандандыруға кірісті. Қазіргі қытай мәдениеті-жаһандану процестерімен байланысты дәстүрлі мәдениеттің, коммунистік идеялардың және модернизмнен кейінгі ықпалдың қоспасы. Уақыт өте келе көптеген дәстүрлер жоғалды, бірақ олардың көпшілігі сақталып, бүгінгі күнге дейін сақталды. Сонымен қатар, Қытайдың дәстүрлері өте алуан түрлі, өйткені бұл елдің құрамына әртүрлі ұлттар мен ұлттар кіреді. Алайда, қытайлықтар үшін бәріне сәйкес келетін көптеген әдет-ғұрыптар мен дәстүрлер бар. Қытайдағы әдет-ғұрыптар мен дәстүрлер бірнеше мың жыл бойы қалыптасты, онда бүгінгі күні дәстүрлі құндылықтар жүйесі бар, оның негізгі аспектілерінің бірі этикет болып табылады. Атап айтқанда, бұл сәлемдесуге қатысты. Қытайдың сәлемдесу дәстүрі 2 мың жылдан асады. Ежелгі уақытта қытайлар қолдарын кеудесіне бүктеп, тағзым етті. Бұл жағдайда: садақ неғұрлым төмен болса, соғұрлым адам құрмет көрсетеді. Қазіргі қытайлар бүгінде бастарын иіп жатыр, бірақ егер олар құрмет көрсеткісі келсе, олар иіліп тағзым ете алады [3].
Қытайда тағы бір кең таралған дәстүр бар – сыйлықтар беру. Қытайлар қонаққа барғанда, олар міндетті түрде шарап, шай немесе кәмпит беруі керек. Сонымен қатар, егер сіз кенеттен Қытайға барсаңыз, сіз тақ сыйлықтар бере алмайтындығыңызды есте ұстауыңыз керек, өйткені Қытайдағы тақ сандар бақытсыз деп саналады. Сондай-ақ, Қытайда өлімнің символы болып саналатын 4 немесе қара-ақ түсті сыйлықтар беру мүмкін емес. Қытайлықтарға сағаттар беруге болмайды. Олар сондай-ақ өлім мен жерлеудің символы болып саналады.
Қытайлар-дәстүрлі өмір салты бар өте ырымшыл халық. Техникалық процеске қарамастан, ел халқының көп бөлігі 3 мың жылдан асатын салт-дәстүрлерді сақтайды. Қытай мәдениеті салт-дәстүрлер, музыка, би, кескіндеме, тіл, ас үй, киім және қолданбалы өнерді қамтиды. Қытай өнерінде әрдайым айқын бейнелер жүйесі болған. Төрт гүлдің бірі адам өмірінің әр кезеңіне және жылдың әр уақытына сәйкес келеді. Махаббат пен ерлі – зайыптылықтың символы-көктемгі пион. Ол жиі жас жұбайларға сыйлықтар ұсынады. Рухани тазалықтың бейнесі лотос болып саналады. Бұл жазғы гүл Будданың сөздерін бейнелейді, тіпті Батпақты саздың арасында өмір сүрсе де, сіз таза бола аласыз. Қарт жылдардағы сергектік пен жан тыныштығын аязды күзгі хризантема анықтайды. Шаттық арасында невзгод, молодость души на закате өмір бейнелейді төгу.
Қытайлықтар үшін басты мереке - дәстүрлі ай күнтізбесі бойынша Жаңа жыл. Бұл айдың фазаларына байланысты 21 қаңтардан 21 ақпанға дейін болады. Маңызды мемлекеттік мереке - ҚХР құрылған күн, 1 қазан. Басқа ресми мерекелер - Цинмин фестивалі, Еңбек күні, Айдаһар қайықтары фестивалі және Күз ортасының фестивалі. Белгілі бір әлеуметтік топтарға арналған мерекелер бар: әйелдер күні, балалар, жастар және әскери қызметкерлер күндері.Біз, қытай жаңа жылын алғаш рет тойладық. Қытай Жаңа жылы - ең әуелі отбасылық мереке. Тіпті, жалғыз тұратын жан бұл мереке күні ата-анасы мен бауырларының арасында болуы керек. Сол себептен де алдын-ала көпшілік қауым жолға дайындалып, мереке қарсаңында әуе және темір жол кассаларының алдында билетке үлкен кезек болады.Кішігірім мерекелік дастархан жайылып,бір-бірімізді құттықтаған болатынбыз,бұл бізге тек өндірістік жағынан ғана емес рухани мәдени жағынан тануға көмектесті. Ескі дәстүр бойынша Қытай елінің солтүстік аймағында дастарханға тұшпара қойылады. «Цзяоцзы» тұшпара атауы «ескі жылмен қоштасып, жаңа жылды қарсы алу» деген сөздермен ұйқасады. Тұшпара пішінін алтын және күміс кесегіне ұқсатып жасайды, бұл - байлық пен молшылықтың белгісі. Қытай Жаңа жылы мерекесінде түні бойы көз ілмеу дәстүрі бар. Бұл салт «жылды күзету» деп аталады. Есік босағасына ақ тілектер жазылған қызыл қағаз жабыстырады. Сондай-ақ, есікке «бақыт» иероглифін кері жабыстырып, іліп қояды. Себебі, қытайша «бақыт келді» мен «бақыт аударылды» сөздері өзара ұйқасады. Жаңа жылдың алғашқы бес күнінде туған-туыс, дос-жаран, көрші-қолаң, тамыр-таныстармен кездесіп, мерекемен құттықтау қажет, алайда, олар бір-біріне сый жасамайды. Тек кішкентай балаларға я-суй цянь сыйлайды. Я-суй цянь арнайы қызыл конвертке салынатын майда ақша. Көне салт бойынша, Жаңа жылдың алғашқы он бес күнінде үйге келген кез-келген кішкентай балаға ақша берілуі тиіс.
Және де өзіміздің Наурыз мерекесінде тойлаған болатынбыз.Қытай елінде Наурыз мерекесі қалай тойланатыны туралы зерттедік. Ұйғыр халқы Шыңжаңдағы саны ең көп ұлт болып табылады. Ресми дереккөз бойынша халық саны 11,270 миллионнан (2017 жылғы санақ) асады. Наурыз мейрамы ұйғыр
тілінде «Норұз байрамы» (بايرامى نورۇز) деп айтылады. Әр жылы 22 нарыз күні жергілікті тұрғындар ұлттық киімдерін киіп, қала және аудан-ауыл орталықтарында өткізілген мерекелік шараларға қатысады. Сондай-ақ, ұлтық тағамдары палау және наурыз көжеден дәм татады. Бұдан бөлек, ұйғыр күресінен белдесіп, түйе жарыс, қошқар сүзістіру, ит және әтеш таластыру сияқты ұлттық ойындардан жарыстар өткізіледі. Қазақтар Шыңжаңды тұрақты мекендеген ұлттар қатарына жатады. Жергілікті қазақ халқының жан саны 1,598 млн шамасында. Бұл көрсеткішпен қазақтар осы өлкедегі қытай және ұйғыр ұлттарынан кейінгі үшінші орында тұр. Бұл күндері Шыңжаңда 200 мыңның астам қырғыз ұлты тіршілік етеді. Негізінен Қызылсу Қырғыз автономиялы облысында мекендеген Қытайдағы қырғыз ағайындар, Наурыз мерекесін әр жыл сайын тойлап келеді. Орталық алаңдарда мерекелік концерттер өтіп, олар ақсақалдардың батасымен басталады. Ары қарай «Манас» дастаны айтылып, ақындар наурыз жырын жырлайды. Көкпар тартылып, бәйге оздырады.
Жаңа жылдық мерекелерден кейін бізде апталық болды.Апталық туралы айта кетсек:«Қытай апталығы» бағдарламасы.
«Цзяньцзи» - қытай қағаз кесу өнері; Оригами мастер-классы; 11 сынып оқушыларымен кәсіптік бағдар беру кездесуі; Қытайдың музыкалық дәстүрімен таныстыру; Каллиграфия бәсекесі қатты қалам «Шай салтанаты өнері» мастер-класс; Кунг-фу балаларға арналған шеберлік сыныбы,мәнерлеп оқу сайысы;Конкурс «Қытай көзімен»
Маған ұнаған бағдарламалардың бірі ол кунг-фу балаларга арналған шеңберлік сыныбы атты ойын.Ол жайлы айта кетсем Кунг-фу - ежелгі шығыс жекпе-жегі. Оның негізі Қытайда қаланды.Қытай жазбаларында оның атын "у-и" деп жазған. Кунг-фудың негізін қалаушы Қытай елінді Дамо деген атпен белгілі үнді монах Бодхидхарма болатын. Негізінде ол үнді ханзадасы болатын. Бодхидхарма мұрагерліктен және ханзадалықтан бас тартып, қарапайым өмір кешпекші болады. Біздің заманымыздың 520 жылы Бодхидхарма Қытай еліне барады. Сол елдегі Шаолинь монахтары оған өте әлсіз, жігерсіз болып көрінді. Бодхидхарма оларға денсаулықты күшейтетін түрлі физикалық жаттығуларды жасауды ұсынады. Осындай жаттығулардың арқасында кунг-фу дүниеге келді. Кунг-фу жергілікті қарақшылардан, бұзақылардан қорғанудың бір тәсілі болды. Бұл спорт Қытайда әлі күнге дейін сақталған.
Жекпе-жектің бұл түрі басқа шығыс жекпе-жектерінен шапшаңдығымен ерекшеленеді.«Шай салтанаты»өнері Қытай әдебиетіндегі шайға сілтеме шамамен 5000 жыл бұрын болғанымен, шайдың сусын ретінде пайдаланылуының белгісіздігі түсініксіз. Ежелгі фольклор, б.з.д. 2737 жылы император Шен Нунгқа тиесілі кекстердің қайнаған ауыз суына айналды. Дегенмен, ғалымдардың басым көпшілігі ертедегі қытай сөздігінде, Эрх Яда табылған, б.з.д. 350 ж. Бастапқыда шай өзінің дәрілік қасиеттері үшін бағаланған. Ұзақ уақыт бойы шай ішуге көмектесетіні белгілі, сондықтан көптеген қытайлықтар оларды тамақтандырғаннан кейін оны тұтынуға тырысады. (Шылым шегушілердің тағы бір қызықты әсері - бұл шайдың денеден никотинді ағызуын жылдамдатуы). 8 ғасырда шәй ішіп бара жатқан шайдың шыңдалуы Лу Юның «Классикалық шай өнері» баспасынан басталды.
Жоғары бағалаған ақын және буддистің бұрынғы діни қызметкері шайдың қайнатылуына, сылануына және қызмет етуіне қатысты қатаң ұғымдарға ие болды. Мысалы, баяу жүретін ағынды су ғана қолайлы болды және шай жапырақтары фарфор ыдысына салуға тура келді. Шай ішу ғана емес, кітаптар мен өлеңдер үшін лайықты тақырып болды; Императорлар алғыс алушыларға шай сыйлықтарын сыйлады. Кейінірек, шәйханада пейзажды бұру басталды. Қытайлықтар жапондық шай рәсіміне ұқсас шай ішу рәсімін ешқашан дамытпағанымен, күнделікті өмірде өздерінің рөлін жақсы бағалайды. Біздің көбімізде біздің ауласында ыңғайлы орналасқан павильон немесе лилии тоғаны болмаса да, біз осы ғасырлық сусынымыз үшін біздің қалаушымызды жұмсай аламыз. Кішкене практикамен, керемет шайдың дәмін татуға болады.Шай пакеттерінен қашып шыққан бақытты қайраткерлер өздерінің шеберлігін шәй қышқылында оқи алады [4].
1.3 Тәжірибе тапсырмалары
Және апталықтың тақырыбы: Қытай музыкасы. Қытай музыкасы - Қытай музыкасының тарихы бірнеше мың жылдықтарды құрайды. Оған Орта Азия, Орталық және Оңтүстік, Оңтүстік-Шығыс Азияның музыкалық дәстүрлері ықпал етіп, әр түрлі тарихи кезеңдерде Қытай мемлекетінің кұрамына енген халықтардың (ұйғыр, тибет, моңғол, маньчжурлар) музыкалық элементтерін бойына сіңірді. Өзі де Корея, Жапония, кейбір Оңтүстік-Шығыс Азия және Тынық мұхиты алабыхалықтарының музыкаларына үлкен әсер етті. Қытай музыкасы ертеден діни, философиялық-идеологиялық ілім негізінде дамыды. Конфуцийлік трактаттарда музыка табиғатының космологиялық концепциясы зерттелді. Оның мемлекетті баскарудың бір тәсілі, адамдарды тәрбиелеудегі маңызды фактор және әлеуметтік үйлесімділікке жету құралы ретіндегі әлеуметтік-саяси рөлі атап көрсетілді. Даосизмніңтүсініктері бойынша, музыка адамның табиғи психоэмоционалдық реакцияларының көрінуіне және оның табиғатпен бірігуіне мүмкіндік жасау керек. Буддистік дүниетаным музыкадағы мистикалық негізді атап көрсетті, ол болмыстың мәнін ұғынуға, адамның рухани жетілу кезіне көмектеседі. Музыкадағы көп дәрежелі символикалық ойлау жеке музыкалық үндердің, музыкалық аспаптардың, музыканың түрлері мен жанрларының әлемнің элементтері мен әлеуметтік-саяси жүйелерімен сәйкес болуын бейнеледі. Қытайлардың музыка туралы алғашқы деректері біздің заманымызға дейінгі IV—III мың жылдыққа (аңыздар мен мифтер), ежелгі рөсімдік музыка туралы құжаттык деректер біздің заманымызға дейінгі XVI—XI ғасырларға жатады. XI—VIII ғасырларда рәсімдік оркестрлер дәстүрі пайда болды. Бяньцинь литофондары, қола қоңыраулар — бянъчжун; қоңыраулардың әр алуан түрлері, соның ішінде хун-чжуну гоудяо, юн, бо; гу барабандары, сазды сюанъ және т.б. жинақтала бастады. Чжоу дәуірінің (біздің заманымызға дейінгі V—III ғасырлар) соңғы кезеңінде конфуцийлік ілімнің ықпалымен сарайлық рәсімдер жүйесі қалыптасады, оларға вокалдық және аспаптық композицияла
сай келетін. Сарай жанында рәсімдер мен музыкаға жауап беретін Дасыюэ мекемесі құрылды.
Тағы айта кетсем,Қытай қазақтарының диаспорасы тілінің жалпы сипатын, тілдік жағдаятын көрсете келе, лексикалық ерекшеліктерін салыстырмалы-тарихи тұрғыдан зерделеу, синхрондық талдау жасау. Осыған байланысты төмендегідей міндеттер өз шешімін тапты:
- Қытай қазақтарының тарихына шолу жасап, қазақ-қытай тілдік қарым-қатынасының даму жағдаятын көрсету;
- Қытай қазақтары тілдік ерекшеліктерінің тарихи, мәдени, этнологиялық себептерін анықтау;
- ханзу тілінің Қытай қазақтары тіліне жасаған ықпалын қарастыру;
- тарихи фактілерді ескере келіп, Қытайдағы қазақ тілінің лексикалық құрамындағы ерекшеліктерді талдау;
- осы өңірге тән таным, кәсіпке, тұрмысқа, өңір тарихы мен мәдениетіне қатысты мәтіндерде, фразеологиялық тіркестердің мазмұнында бейнеленген рухани мәдениетке тән тілдік бірліктердің қызмет ерекшеліктерін талдау;
- шаруашылыққа байланысты сөздер мен тұрақты тіркестерді анықтау;
- тұрмысқа байланысты сөздер мен тұрақты тіркестерді анықтау, талдау;
- салт-дәстүрге байланысты сөздер мен тұрақты тіркестерді анықтау, талдау. Зерттеу нысаны: |
