1. Мәдениет түсінігінің қалыптасу тарихы: мәдениеттің мәнін және қызметін анықтау ыңғайларының көптүрлілігі
ХХ ғ. Қазастандағы құғын-сүргін кезеңі, мәдениетке тигізген әсері
жүктеу/скачать 167,63 Kb.
|
1. М дениет т сінігіні алыптасу тарихы м дениетті м нін ж не
| 49. ХХ ғ. Қазастандағы құғын-сүргін кезеңі, мәдениетке тигізген әсері «Мәденимұра» мемлекеттікбағдарламасы – мәдени, экономикалықжәнеәлеуметтік капитал, жалпыадамзаттықмәдениеттіңқұрылымдықбөлігі, этнос, қоғам, адампарасатыныңдамуы мен құрылуыныңбастауы, тарихиестеліктердіңмаңыздықоймасынжасаужәнеқорғаубағдарламасы. Ежелгітарихтыңнегіздерінбүгінгікүнменқосатынжолдықұрап, уақыттыңүзіліссізбайланысынкөрсететінқазіргі дау-дамайдағыадамзатқақажеттікөпқырлықоғамныңтарихитәжірибесінзерттейді.
Тарихи-мәденимұраменхабардаретіп, тек тарихтығанаемес, соныменқатарболашақтаболатынжағдайдыбаяндайды. Сондықтан да, Елбасымызосыдан 15 жылбұрын, яғни 2003 жылысәуірдеҚазақстанхалқынажолдауындаарнайы «Мәденимұра» мемлекеттікбағдарламасынжүзегеасырудытапсырғанболатын. Елбасыныңжолдауыменқабылданған «Мәденимұра» мемлекеттікбағдарламасықазіргіҚазақстанныңәлемдікөркендеуініңдәлелі. Соныменбірге, әлемгеұлттықруханиескерткіштербайлығынпашетеді. Бағдарламанықабылдағаннанкейін 2004 жылы 51 тарихижәнемәдениескерткіштіңреставрациялықжұмысыаяқталып, 39 қалашық пен қорғандарғаархеологиялықзерттеулержүргізілді. 218 нысандықамтығанҚазақстанныңтарихи-мәденижәнетарихиескерткіштерініңмемлекеттіктізімідайындалды. Ұлттықмәдениетүшін аса маңызды 30 сәулеттікжәнеархеологиялыққосымшағылымизерттеулержүргізілді. Ұлттықмәденимұранытолықзерттеужүйесініңқұрылуыбағдарламанықұруда аса маңыздыболмақ. Республика тәуелсіздікалғаннанкейінтолықгуманитарлықбілім беру қорынқұрумақсатындамемлекеттіктілдеалғашқықадамдаржасалды. Қытай, Түркия, Моңғолия, РесейжәнеӨзбекстан, Армения, ҚұрамаШтаттаржәнеБатысЕуропаелдерінеғылымизерттеуэкспедицияларыұйымдастырылды. ОлардыңқорытындысыбойыншағылымитоптардабұданбұрынбелгіліҚазақстанныңсәулеті, этнографиясы, тарихыбойыншашамамен бес мыңжазбажәнебаспаларалынды. 350-ден астамкітап, олардыңішінде этнография, археология, тарихбойыншасериялар, жаңаэнциклопедиялықсөздіктершығарылды. Бағдарламаныңжүзегеасуынмәдениет, әдебиет, философия, тарих, этнография, жәнетілбіліміт.б. бойыншаакадемиялықинституттарқұрылуынан, бағдарламаныңтиімдіжоспарларыныңорындалуынанкөреміз. Ұлттықкітапханаелдіңжоғарыоқуорындарыныңбірі. Нұрсұлтан Назарбаев «Мәденимұра» бағдарламасынмемлекеттіңмәдениетінеқолдаукөрсететінстратегиялықұлттықжобадепатаған. Бағдарламахалықтыңгуманистикалық курсы жәнепотенциалынкөрсетіп, оныңтарихитәжірибесінбайытып, болашақтыңсенімдітірегіболмақ. Қазақстантарихындагуманитарлық акция ретіндежүргізілетін«Мәденимұра» бағдарламасыбұданәріқарыштапдамибермек. Мәденимұраөркениеттіқоғамныңеңмаңыздысебебіболыптабылады, олөзіндікрухани – өнегелілік пен материалдыққұндылықтардантұрып, олбірұрпақтанкелесіұрпаққажайөтіпғанақоймай, олардыжоғалтыпалмасүшін, ұлттық, мемлекеттікмасштабтағыүлкенкүш пен құралдардысалудыталапетеді. Оныңеңбіріншіаспектіхалықтың бай мәденимұрасыарқылықазақстандықтардыңұлттық сана сезіміндамыту мен бекітугебағыттылған. «Мәденимұраның» екіншімаңыздыаспектісі -әлемге бай ұлттықруханиқазынасынашу. Бағдарламаныңүшіншіаспектісі – тарих, философия, этнография, тіл, әдебиет, көркемөнер, музыка жәнет.бұлттықмәденимұранызерттеужүйесінқұру; «Мәденимұра» бағдарламасықазақстандықтармен тек ғанарухани-мәдениғанаемес, еліміздіңбарлыққоғамдықөміріменбелгілібіркезеңретіндеүлкенжігерлікпенқабылалынды. «Мәденимұра» мемлекеттікмұрасыбүгінгікүнікезеңіменжүзегеасырылуда: 2004-2006, 2007-2008, 2009-2011 жылдарғажәнежақынарадағыжиырмажылғаұзақмерзімдібағдарламаәзірленуде. Мемлекеттікбюджеттенмәденимұраныжүйелендіруге, сақтауғажәнедамытуғамаңыздықұралбөлугеқарастырылған. Біріншікезеңінде 2,7 млрд.теңге, екіншікезеңінде – 4 млрд. аса, үшіншіге – 5 млрд.асақаражатбөлінді. ЕңмаңыздыжобаДамасктағыСұлтанБейбарстыңмавзолейінқалпынакелтіруболыптабылады. 1266 жылыБейбарыстыңөзіменсалынғанбұлкешенмектептен, мұражайданжәнемавзолейдентұрады. Жұмысбарысындакешенніңбарлыққабырғалары мен сәулетпішіндерібекітілген, сериялықмамандардышақыртуменнақыштарға, әшекейрәсімдеулерге, 200 мыңнан аса раритеттікітапсақталынатынмұражайғақалпынакелтіружұмыстарыжүргізіліп, еңсоңғыүлгідегітехникаменжабдықталды. КаирдағыСұлтанБейбарысмешітінқалпынакелтірушеңберіндеқазақтандықтарапжұмыстардықаржыландырубойыншабарлықміндеттерінорындады. СондайақДамасктағытарихимәдениорталығыныңжәнеӘл Фараби Мавзолейініңқұрылысыжалғасуда, олмешіттен, тарихжәнемәдениетбойышаэкспозиялықзалдардан, оқу залы бар кітапханадан, конференцзалдары мен қонақүйлердентұрады. «Мәденимұра» бағдарламасынорындаубарысында 2004 бастапбүгінгікүнгедейін 73 аса археологиялықжәнесәулетескерткіштерінеқалпынакелтіружұмыстарыжүргізілді, 40 аса археологиялық, 26 ғылымиқолданбалызерттемелеріжүргізілді. Бағдарламаныңекіншіүлкенбағыты – Қазақстантарихынақатысты, кітаптардың, құжаттардың. қолжазбалардыңкөшірмелеріналу. «Мәденимұра» бағдарламасыныңарқасында 10 мыңнан аса мұрағаттықматериалдар, құжаттар, қолжазбаларжәнежасандызаттаранықталды. Шетелдікмұражайлардағыеңкөптегенмәлімет – 3 мыңқұжат – Қытайдаболды. Бқлқұжаттарғылымғабүгінгікүнгедейінбелгісіз, оларҚазақстантарихынжүйелендіругекөмектеседі. СондайақШығысЕуропадан, АҚШ, Түркия, Қытай, Ресей, ЖапонияжәнеАренияданреспубликаға5 мыңбірегейтарихиқұжаттарықайтарылды. Бағдарламаныңүшіншібағыты: ұлттықәдебиеттің бай мұрасынзерттеу, оны жүйелендіружәнекөптомдылықшығару. Ғылыми-танымал. әдебиетжұмыстарыныңтұтассериясыөңделді, тарих, этнография, археология бойынша 400 аса кітапатаулары, сондайақжаңаэнциклопедиялықсөздіктершығарылды. «Бабаларсөзі» (Слово предков) жүзтомдықбасылымының 66 томыбасыпшығарылды. Ондаежелгіқазақертегілерінензаманауиәдебиетәңгімелерінедейін бар. 200 томдық «Жүзқазақроманын» шығаружалғасуда. Оғансоңғы 100-150 жылдардағықазақстандықжазушылардыңіріәдебитуындыларыенгізілген. Қазақстанның 10 томдықэнциклопедиясы, бес том орыстіліндежәнеанықтамаағылшынтіліндешығарылды. Сондай-ақежелгізаманнанқазіргікүнгедейінгіқазақойшылдарыныңмұрасынқамтитынжиырматомдықтышығарубойыншағылымижобаларжүзегеасырылуда, басқажобағадүниежүзілікфилософиялықмұраныбасыпшығарукірсе, ал үшіншісіӘл Фараби шығармаларыныңжиырматомдығыншығаруғаарналған. Бүгінгікүнніңеңмаңыздытапсырмаларының – туыпөскенмәдениетініңәдеп-ғұрпынжақсыбілетін, өзелінтарихынжақсыкөретін, елдіңболашағынсеніптапсыратынұрпақтәрбиелеу. Сөйтіп, «Мәденимұра» ұлттықстратегиялықжобасынжүзегеасырудыңмақсаты, тапсырмасықазақстандықтардыңқазіргіұрпағына, Ұлықазақдаласындаөмірсүргенжәнеөмірсүріпжатқанхалықтыңмәдениигілігінсақтауболыптабылады. жүктеу/скачать 167,63 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|