Жасушалық (клеточный) және тiндiк (тканевой) атипизм, оның сипаттамасы.
Морфологиялык туртыдан атипизм -жасушалык, тіндік деп белінеді. Ісік атипизмінің негізгі морфологиялык көрінісі-митоз. Тіндік атипизмде паренхима мен строманын ара-қатынасы бұзылады. Жасушалық атипизмда жасуша мен ядроның полиморфизмі, ядро-цитоплазмалық , қатынас көбейеді, ядро- гиперхромды, ядрошық үлкейген, патологиялық митоз тән. Тіндік атипия - деп тіндік құрылымдардың қалыпты арақатынасының бұзылуын айтады. Жасушалық атипия - ісік жасушаларының құрылымы мен пішіні және көлемі бойынша орналасқан қалыпты тін жасушаларының алшақтанып, ерекшеленуін айтады.
Ісіктерге будан баска биохимиялык, гистохимиялык, антигендік атипизмдер де тэн. Биохимиялык атипизмге ісік жасушаларынданы зат алмасу урдісінін озгерістері жатады. Ісік жасушаларында тотыктану урдісінен корі гликолиз (ягни ашу, іру) басым, себебі олар есіп-ену ушін оттегін коп кажет етпейді, сондыктан оттегімен камтамасыз ететін жуйенін комегінсіз-ак осе береді. Гистохимиялык атипизм жасушаларда өтіп жатқан биохимиялық өзгерістерді көрсетуші белгі болып, ісік жасушаларынын жетілу бағыты мен дәрежесіне, қызметтік қабілетіне байланысты.
Гистохимиялык реакциялар қатерлі және қатерсіз ісіктерді бір-бірінен ажыратуға мүмкіндік береді. Мысалы, сүт безінін қатерсіз ісігі -. фиброаденоматозда сілтілі фосфатаза көп мөлшерде кездеседі, егер осы жерде рак пайда болса фермент өз белсенділігін түгелдей жоғалтады. Демек, осы реакция арқылы фиброаденоматоздын катерлі ісік - ракка өткенін білуге болады. Сондай-ак гистохимиялык реакциялар жәрдемімен калканша без ісіктерінін кай жасушадан дамығандарын аныктауға болады. Мысалы, А-жасушалардан дамитын ісіктерде сукцинатдегидрогеназанын белсенділігі өте төмен, ал В-жасушалык ісіктерде онын белсенділігі керісінше, өте жогары. С-жасушалардан өсуші солидты рак стромасында амилоидоз түзіледі.
Антигендік атипизм деп организмде қалыпты жағдайда кездеспейтін тек ісікке тән, не ісікке алып келуші вирустарға, канцерогендерге тән, не эмбрион дәуірінде ғана кездесетін антигендердін қанда пайда болуын айтады. Мысалы, тек эмбрион дәуірінде пайда болатын а-фетопротеин белогынын ауру адам канында табылуы бауыр рагын, кейде еркек жыныс безі рагын уакытылы аныктауга жәрдем береді.
