1 –шi зертханалық жұмыс Тақырыбы: «Қойма» деректер қорын басқару жүйесін құру Зертханалық жұмыстың мақсаты

Prihod.DB кестесінде қоймаға әкелінген материалдар туралы мәліметтер сақталады. МҚК құрамына кіретін МҚ келесі өрістер кіреді:

• 
  N_Prih - материалдың келу оқиғасының уникалды номері;
  
• 
  DataPrih – әкелінген күні;
  
• 
  MATERIAL – материалдың аты;
  
• 
  KOLVO – әкелінген материалдың жалпы саны.
  

Ол үшін №4 формаға TButton компонентін қосамыз. Бұл батырманың тақырыпшасын объектілер инспекторын қолданумен «Просмотр» деп өзгертеміз,. OnClick батырмасына оқиғаларды өңдеу анықтайық:

TQRBand компоненті BandType қасиетінде rbColumnHeader мәні қойылған бағандар тақырыпшаларын көрсету үшін қолданылады. Бағандардың тақырыпшалары TQRLabel компоненті көмегімен анықталады.

Есепке TQRBand (аты QRBand3) компонетасын қосайық және BandType қасиетіне rbColumnHeader мәнін қоямыз. QRBand3 деп анықталатын есеп беру кеңістігінде TQRLabel (аттары QRLabel2 ... QRLabel5) төрт компонентін орналастырайық және бұл компонентттердің Caption қасиетіне сәйкесінше «Әкелу №», «Материалдың аты», «Күні», «Саны» мәндерін қоямыз. Берілген компоненттердің Font қасиетіне асты сызылған шрифт режимін орнатамыз және шрифттің өзін көлденең деп анықтаймыз.

Есептің алдын-ала қарау терезесіне кірейік. Есептің әр бір бетіне беттің жоғарғы бөлігінде бағандардың аттары шығады(39-сурет).

Есепке TQRBand (аты QRBand4) компонентін орналастырамыз және оның BandType қасиетіне rbPageHeader мәнін қоямыз. Беттің тақырыпшасына ешқандай мәтін орналастырмаймыз, тек беттің жоғарғы бөлігіне сызық сыза саламыз. Ол үшін Frame. DrawTop компонентінің беттің тақырыпшасы қасиетіне True мәнін қоямыз. Ол жоғары бойынша орналасқан сызықты сызады.

Дәл сондай тәсілмен есептегі парақ подвалын (аты QRBand5) анықтаймыз және BandType қасиетін rbPageFooter мәніне, ал Frame. DrawBottom қасиетін Тrue деп орналастырамыз. Ол сызықты төменгі жағында орналасуын қамтамасыз етеді.

Алдын-ала қарау режиміне кірген кезде біз әрбір беттің басында және аяғында сызық бар екенін көреміз.

TQRSysData компоненті қосымша және жүйелік ақпараттың көрсетілуі үшін қолданылады. Көрсетілген ақпараттың түрі келесі қасиеттермен анықталады:

Бұл қасиеттің мүмкін болатын мәндері келесідей:

1. 
   qrsColumnNo - есеп берудің ағымдағы бағанның номері (бірбағандық есеп беру үшін үнемі 1).
   
2. 
   qrsDate – ағымдағы мерзім.
   
3. 
   qrsDate Time – ағымдағы мерзім мен уақыт.
   
4. 
   qrsDetailCount - МЖ-да жазылатын жазулардың саны;
   
5. 
   qrsDetaUNo - МЖ-да ағымдағы жазылатын жазулардың номері
   
6. 
   qrsPageNumber - есептің ағымдағы беттің номері;
   
7. 
   qrsPageCount - есеп беттерінің жалпы саны;
   
8. 
   qrsReport Title – есептің тақырыпшасы.
   
9. 
   qrsTime – ағымдағы уақыт.
   

Мәліметтерді топтау үшін TQRGroup компоненті қолданылады. Оның Expression қасиеті өрнекті көрсетеді. Топқа өрнектің шартын қанағаттандыратын МЖ-нің жазбалары кіреді. Өрнектің мәнін өзгерткенде топтар өзгереді. Топтың тақырыпшасы ретінде компонентасының ВапdТуре қасиетінде rbColumnHeader мәні қойылған TQRBand қызмет етеді. Топтың подвалы ретінде ВапdТуре қасиетінде rbGroup Footer мәні қойылған TQRBand компонентасы қызмет етеді.

1. 
   есептің тақырыпшасы - TQRBand компоненті QRBand1 атымен, ВапаТуре қасиеті = rbTitle;
   
2. 
   бағандар тақырыпшасы - TQRBand компоненті QRBand2 атымен, ВапаТуре қасиеті = rbColumnHeader;
   
3. 
   TQRGroup компонеттер-тобы QRGroup1 атымен.
   
4. 
   Бөлшектік ақпараттың аймағы - TQRBand компоненті QRBand3 атымен, ВапаТуре қасиеті = rbDetail;
   
5. 
   Топ подвалы - TQRBand компонент QRBand4 атымен, ВапаТуре қасиеті= rbGroupFooter.
   

1. 
   FooterBand қасиетіне QRBand4 мәнін;
   
2. 
   Expression қасиетіне Table1.MATERIAL мәнін, ол формула болып табылады және формулалар редакторында жазылады.
   

Бөліктенген ақпараттар тобында мәліметтер тобының N_Prih, Material, DataPrih и Kolvo өрістерімен байланыстырылған (DataSet және DataField қасиеттері) TQRDBText компонентасын орнастырамыз.

42-суретте топтардың бірінің подвалы көрсетілген- ондағы материалдың келуінің соммалық түрі шығарылады.

Filtered қасиетіне True мәнін қоямыз, OnFilterRecord оқиғасының өңдеушісінде шарттары жазылған фильтрацияны орындаймыз. Мысалы, егер МЖ-да фильтр орналастырылса:

Accept := DataSet['KOLVO'] >= 500;

онда Table1Filtered қасиетінде False мәнін қойғанда фильтрацияны орындайды; мәліметтер тобының нәтижесінде тек қана 'KOLVO' өрісіндегі 500 және одан да көп мәндері бар жазбалар көрсетіледі.

Тестілеуден кейін Ввод/Название материала меню пункті жұмыс істемейтінін байқадық. Жаңа материалдарды және оның мінездемесін қосу үшін форма құрайық. Осы формаға TDBGrid компонентасын орналастырайық, DataSource қасиетіне DataSource1 мәнін қоямыз. TButton компонентін орналастырамыз, бұл компонентке CancelBtn (Name қасиеті) атын берейік, батырманың тақырыпшасын "Закрыть" атына (Caption қасиеті) өзгертейік. Батырманы Кодпен байланыстырайық. OnClick бұл оқиғаларды өңдеу процедураларын құру үшін "Закрыть" батырмасына тышқанмен екі рет басу керек. Кодтар редакторінде келесі кодты жазамыз:

№ 1 формаға ауысайық және Ввод/Название материала менюінің пункті үшін № 8 форманы шақыратын кодты жазайық:

Осымен қосымшаның дайындалуы аяқталды деп есептейміз.

Жөндеу №1.

Есеп берутің жаңа формасын құрайық (№9 форма). Формаға TQuickRep (аты QuickRep1) компонентасын орналастырайық, бірақ оған қатынау Query1 арқылы жүзеге асырылсын. Ол үшін DataSet қасиетін DataModule5.Query1 мәнін қоямыз. 43-суретте көрсетілгендей басқа компоненттерді қосайық және есеп беру аймағын статикалық мәтінмен толтырайық.

QRBand4-ке TQRLabel (аты QRLabel7) компонентін орналастырамыз.

Unit4-ке көшіп және "Итог" батырмасының OnClick оқиға өңдеуіне мына кодты қосамыз:

procedure TForm4.Button5Click(Sender: TObject);

var ss: String;

begin

Str(TempTotal,ss);

Form9.QRLabel7.Caption := SumNumToFull(TempTotal);

Form9.QuickRep1.Preview;

end;

Unit5-те TempTotal айнымалысын анықтаймыз және қоймаға әкелінген TempTotal материалдардың нәтижелік сомасын есептейін кодын қосамыз:

Объектілер инспекторінде AfterOpen қасиетін тышқанмен 2 рет шертіп, Unit5 ашамыз және келесі кодты қосамыз:

Проектке Writesum.pas жазбасына Project|Add to Project менюін қолданып сандарды ауыстру модулін қосайық.

interface

uses SysUtils;

{ Санмен жазылған сомманы жазбаша жазу функциясы: мысалы, 23.12 -> жиырма үш теңге 12 тиын. 999999999 тенге 99 тиын дейінгі мәндерді аударады. Number параметрінде дұрыс әлде бұрыс мән екенін функция байқамайды. (яғни жүздіктерге дейінгі дәлдікпен дөңгелектелген оң сан) – бұл жөндеуді функцияны шақырғанға дейін жүргізу керек.}
function SumNumToFull(Number:real):string;

implementation

var

NumStr : string;

i, R : byte;

Flag11 : boolean;

Begin

D:=1000000;

if TruncNum<>0

then

repeat

Dec(R);

Until PartNum<>0

else

R:=0;

FOR i:=R DOWNTO 1 DO

BEGIN

Flag11:=False;

Case NumTMP of

end;

Case NumTMP of

1: begin

NumTMP:=PartNum mod 100;

case NumTMP of

10: NumStr:=NumStr+'ДЕСЯТЬ ';

11: NumStr:=NumStr+'ОДИННАДЦАТЬ ';

12: NumStr:=NumStr+'ДВЕНАДЦАТЬ ';

13: NumStr:=NumStr+'ТРИНАДЦАТЬ ';

14: NumStr:=NumStr+'ЧЕТЫРНАДЦАТЬ ';

15: NumStr:=NumStr+'ПЯТНАДЦАТЬ ';

16: NumStr:=NumStr+'ШЕСТНАДЦАТЬ ';

17: NumStr:=NumStr+'СЕМНАДЦАТЬ ';

18: NumStr:=NumStr+'ВОСЕМНАДЦАТЬ ';

19: NumStr:=NumStr+'ДЕВЯТНАДЦАТЬ ';

end;

end;

end;

end;

if not Flag11 then

begin

case NumTMP of

end;

3: case NumTMP of

end;

end;

end;

end;

PartNum:=(TruncNum mod (D*1000)) div D;

D:=D div 1000;

end;

PartNum:=Round(Frac(Number)*100);

if PartNum=0 then

begin

Exit;

Case NumTMP of

2,3,4: if (PartNum<5) or (PartNum>14)

end;

end; //---SumNumToFull

Есепті дайындау үшін, Excel-дің көптеген мүмкіндіктері (графикалық бейнелеулер және т.с.с.) бар.

Сонымен қатар, бизнес-үрдіске Excel ортасында жасау ыңғайлы болып келеді. Сондықтан, осы ресурсты қолдану үшін, OLE процедурасы көмегімен мәліметтерді Excel-ге жіберу керек.
Бақылау сұрақтары

1. 
   Деректер қорын құрған кезде қандай қосымшалар қолданылады?
   
2. 
   Деректердің қандай типтері бар? Әрқайсысының қолданылу ерекшеліктерін атаңыз.
   
3. 
   Есепті құрудың қандай әдіс-тәсілдері бар?
   

Өзіңіздің жұмыс папкаңызда қосалқы «MyWorld» атауы бар папканы құрыңыз.

1. 
   Ms-Access-тің ішінде «MyWorld: мәліметтер қоры» атты терезе пайда болады.
   
2. 
   Келесі команданы орындаңыз: Файл – Сыртқы мәліметтер – Импорт. Пайда болған терезеде Елдер.xls'>Елдер.xls (папка Дайындаулар) папкасын табыңыз. Әрі қарай шебердің белгілерін қадағалаңыз. Нәтижесінде «MyWorld: мәліметтер қоры» терезесінде «Елдер» атты кесте пайда болады.
   
3. 
   Егер Access-те маңызды элементтердің атаулары (мысалы, кестелердің атаулары және өріс деп те аталатын кесте бағаналарының атаулары) бос орынға ие болса, онда ол әрі қарай бірқатар мәселе туғызуы мүмкін. Сондықтан оларды қайта атаумен айналысамыз.
   
4. 
   «Елдер» кестенің жарлығын белгілеңіз, МҚ терезесінде «Конструктор» батырмасын басыңыз. Сіз кесте конструкторы терезесіне түсесіз.
   
5. 
   Бұл терезеде «Атауы» өрісіне «Өрістің өлшемі» қасиетінің мәнін 50 етіп белгілеңіз.
   
6. 
   Барлық басқа өрістерге «Өрістің өлшемі» қасиетінің мәнін «Ұзын бүтін» етіп белгілеңіз.
   
7. 
   «Өріс9» өрісінің атауын «ЖұмысшыЕр» деп өзгертіңіз.
   
8. 
   «Өріс12» өрісінің атауын «ЖұмысшыӘйел» деп өзгертіңіз
   
9. 
   «Қалалық ерлер» өрісінің атауын «ҚалаЕр» атауына өзгертіңіз.
   
10. 
    «Қалалық әйелдер» өрісінің атауын «ҚалаӘйел» атауына өзгертіңіз.
    
11. 
    «Ауылдық ерлер» өрісінің атауын «АуылЕр» деп өзгертіңіз.
    
12. 
    «Ауылдық әйелдер» өрісінің атауын «АуылӘйел» деп өзгертіңіз.
    
13. 
    «Сақтау» батырмасын басыңыз және кейбір мәліметтердің жоғалуы мүмкін деген пайда болған ескертуге «Иә» (орындауды жалғастыру) деп жауап беріңіз.
    
14. 
    Одан кейін конструктордың терезесінде «Түр» (саймандар тақтасында шетінен сол жағында) батырмасын шертіңіз және кестенің барлық мәліметтері өздерінің орнында екендігіне көз жеткізіңіз.
    
15. 
    Ms-Access-пен осымен жұмысты аяқтаңыз.