4) Мыңдаған жылдар топырақ түзiлу үрдiсiнде пайда болған жер құнары үрленiп, шаңданып, тозаңданды, сөйтiп, ұлан -ғайыр жер жел, су эрозиясына ұшырады: ► терiстiктегi алқаптар негiзiнен тегiс болғанымен, оның ой-шұңқыры мол, микро - мезорельефi әрқиылы дамыған, осыған орай топырақ түзiлiмi де бiркелкi емес-тi, әдетте сортаң топырақтар араласа келетiн. Тың игеру жылдары сортаң топырақтар тараған шаңдақ жерлердi жыртқанда айналып өтпей, бiр ретпен жыртыла бердi. Соның салдарынан әсiресе құмдақ алқаптар жел эрозиясына ұшырады және 1955-1958 жылдары мұндай жерлер көлемi 1,5 млн. гектарға жеттi. Бiр ғана Павлодар облысында 805 мың га. жер жарамсыз болып қалды;
► ғалымдардың есептеуiнше, Қазақстанның солтүстiк облыстарында жыртылған жердiң көлемi 26,4 млн. га болса, оның 14,5 млн. гектары жел эрозиясына бейiмдi екен;
► 90-жылдардың басындағы мәлiмет бойынша, республикада 106 млн. гектар жер әр түрлi дәрежедегi жел эрозиясына ұшыраған;
► топырақ құнарының негiзi, яғни қара шiрiгi (гумус) тың игерiлген жылдарда 15-30%-ға кемiген. 90-жылдарда Көкшетау облысында топырақтың қара шiрiгi 4,3%-дан 3,6%-ға, Қостанай облысында - 3,7%-дан 2,7% -ға азайып кеткен;
► бүгiнгi күнде су эрозиясына бейiмдi жерлер Қазақстанда миллиондаған гектарға жетiп отыр.
