34. Дауыссыз к мен г
Сөз соңында к дыбысынан кейін дауысты дыбыс келсе, ол г –ге айналады.
Мысалы: елек – елегі, бүйрек –бүйрегі.
35. дауыссыз л мен р
Сөз басындағы л, р әріптерінің алдынан ы, і естілгенімен олар жазылмайды.
Мысалы: лақ, рет, рас, лай, т.б
36. Дауыссыз н мен ң
Ң әріпі сөз басында келмейді. Ң әріпін н әріпімен шатастырып ала береді. Мысалы: үңгір, жауынгер, шаңғы
37.Мәтін
Мәтін мағына жағынан өзара байланысты екі не одан да көп сөйлемнен құралады.
Мәтінге ат қоюуға болады.
Мәтін түрлері:
Әңгімелеу (не істеді?)
Сипаттау (қандай?)
3 . Пайымдау (неліктен? )
38. Сөз құрамы. Түбір мен қосымша.
Сөздің одан әрі бөлінбейтін мағыналы бөлігін түбір сөз дейміз.
Мысалы: көк, күріш, т.б.
Сөздің түбірге жалғанған бөлігін қосымша дейміз.
Мысалы: көкшіл, күріштің.
39. Жұрнақ пен жалғау.
Қосымша жұрнақ, жалғау болып бөлінеді.
Сөз мағынасын өзгертетін қосымшаны жұрнақ дейміз.
Мысалы: жұмыс - жұмысшы, ойын - ойыншық.
Сөз бен сөзді байланыстыратын қосымшаны жалғау дейміз.
Мысалы: жұмыс -жұмыста, ойын - ойынға.
40. Түбірге жұрнақ та жалғау да жалғана береді.
Жұрнақ бұрын, жалғау жұрнақтан соң жалғанады.
Мысалы: күріш-ші-ге, жыр-шы-лар.
41. Туынды сөз.
Түбір сөзге жұрнақ қосылу арқылы жасалған сөзді туынды сөз дейміз. Мысалы: Ерулік, татулық, ақылды.
42. Түбірлес сөздер.
Бір түбірден бірнеше туынды сөз жасала береді. Ондай сөздерді түбірлес сөздер деп аталады.
Мысалы: ойын, ойыншық, ойна.
Су, сусын, сулық, сушы, т.б.
43. Қосымша жалғағанда кейбір түбір сөздердің жазылуы өзгереді. Мысалы: доп-добы, халық- халқы, сеп-сеуіп.
Түбір сөздің соңғы буыны жуан болса, оған жалғанатын қосымшалар да жуан болады.
Мысалы: жұмысшы-да.
Түбір сөздің соңғы буыны жіңішке болса, оған жалғанатын қосымшалар да жіңішке болады.
Мысалы: Суретш-ші-лер.
Достарыңызбен бөлісу: |