12 Тақырып. Абразивті өңдеу. Бүгінгі машинажасау мен аспапжасау технологияларында абразивті өңдеу әдістері маңызды орын алады. Абразивті өңдеуавиация мен автомобиль өндірістерінде, мойынтіректерді дайындауда, құралдарды жасауда, радиоэлектроникада және т.б. Абразивті өңдеу металлургия заводтарында құймакесектер мен соғылмаларды сыдыру үшін кеңінен қолданылады. Қазіргі материалдардың үлкен тобын кесіп өңдеу үшін, сонымен қатар баяу балқитын металдар мен басқада қиын өңделетін материалдарды таза өңдеу үшін, тек абразивті және алмас құралдарды қолдануға болады.
Абразивті өңдеудің таза өңдеу тәсілдері өте жоғары дәлдік ( 5-ші квалитетке дейін) және беткі қабаттың жоғары сапасын (Ra 0,02 мкм) қамтамасыз етеді.
50 сурет. Дайындама мен абразивті түйіршіктердің өзара байланысы
Абразивнті материалдар, құралдар және олардың сипаттамалары. Абразивті материалдар деп, түйіршектерінің жоғары қаттылығы мен кесу қабілеті бар, пайда болуы табиғи немесе жасанды материалдарды айтамыз. Абразивті құралдар түйіршіктері өзар байланыстағы (ажарлау шарықтастары, бастиектер, сегменттер, қайрақшалар, қажауқағаздар). Абразивті құралдар түйіршек материалы мен олардың размерлерімен, біріктірме түрімен, қаттылығымен, құрылымымен, пішімімен және размерлерімен сипатталады. Алмас шарықтастары мен бастиектер қосымша алмас маркасы мен топталумен сипатталады.
Абразивные материалы. Абразивные материалы делятся на искусственные (синтетические) и естественные. В промышленности для изготовления абразивных инструментов используется главным образом искусственные абразивные материалы: электрокорунд, карбид кремния, карбид бора, синтетические алмазы, кубический нитрид бора (эльбор).
Зернистость абразивных материалов. Абразивные материалы подвергаются дроблению, обогащению и классификации на зернистость. Согласно ГОСТ 3647-78 по крупности они делятся на три группы: шлифовальные зерна от №200 до 16 (имеют зерна основной фракции размером от 2000 мкм до 160 мкм); шлифовальные порошки от №12 до 3 (зерна от 125 до 28 мкм); микропорошки от М40 до М5 (зерна от 40 до 3 мкм). Сортировка зерен от 200 до 3 производится просеиванием через сита и зернистость определяется размером сторон ячейки сита (в сотых долях миллиметра). Например, зерна №16 просеиваются через сито с размером ячейки 0,16 мм и остается на сите с размером ячейки 0,12 мм. Размеры зерен микропорошков определяются микроскопическим методом.
Алмазные зерна делятся на 2 группы: шлифпорошки (12 зернистостей от 630/500 до 50/40); микропорошки (параллельно зернистостей 60/40 до 1/0). Числитель наибольший, знаменатель наименьший размер зерен основной фракции.
Режущая способность и износостойкость абразивного материала зависят от его твердости, теплостойкости, хрупкости и дробимости зерна, а также степени химического взаимодействия с обрабатываемым металлом. В литературе приводятся марки абразивных материалов, условные их обозначения, состав, микротвердость, критическая теплостойкость и область применения.
Однородность зернового состава, характеризуемая процентным содержанием основной фракции оказывает сильное влияние на шероховатость обрабатываемой поверхности, режущие свойства и стойкость инструмента. Поэтому зернистость абразивных инструментов дополняется буквенным индексом, определяющим процент основной фракции: В-(высокая)-55 до 60%; П-(повышенная)-45…55%; Н-(нормальная)-40…45%; Д-(достаточная)-37…42%.
Абразивті құралдар. Абразивті құралдардың қаттылығы. Бұл біріктірменің сыртқы күштердің әсерінен құралдың абразивті түйіршіктерін ұстау қабылеті. Сондықтан құрал қаттылығы құралға қосқан біріктірменің саны мен қасиетімен анықталады. Біріктірменің 1,5% көтерілуі құралдың қаттылығын бір табан көтереді. Біріктірме көлемі сәйкес саңылау көлемінің кішірейуіне қарай өседі. Түйіршіктер арақашықтығы бірқалыпты болып қалады.Қаттылық құралдың кесу қасиеті мен құрал жиегінің төзімділігіне, кесу процесіндегі оның тозу сипатына әсер етеді. Егер құрал түйіршіктерінің орналасу беріктігі абразив түйіршігінің беріктігінен кем болса, тозу түйіршік қиқымдалуы есебінен болады, ал құрал өзін-өзі қайрау режимінде жұмыс жасайды.
Ал егерде түйіршек беріктігі оның құралда орналасу беріктігінен кем болса, онда тозу бір жағынан морттық қирау есебінен, түйіршектердің сынуы және екінші жағынан түйіршектегі тозу алаңшықтарының пайда болуымен болатын қажалау есебінен болады. Абразивті құралдар қаттылығы жағынан мынандай болып бөлінеді: жұмсақ (М)-М1, М2, М3; орташа жұмсақ (СМ)-СМ1, СМ2; орташа (С)-С1, С2; орташа қатты (СТ)-СТ1, СТ2, СТ3; қатты (Т)-Т1, Т2; толық қатты (ВТ)-ВТ1, ВТ2; төтенше қатты (ЧТ)-ЧТ1, ЧТ2.
51 сурет. Қажақты құралдардың құрылымы
Достарыңызбен бөлісу: |