1 тақырып. Кіріспе «Зайырлылық және дінтану негіздері»пәнінің мәні. 1-тапсырма
Мұхаммед пайғамбардың ислам дініндегі маңызы қандай?
жүктеу/скачать 0,65 Mb.
|
doc1547570651
| Мұхаммед пайғамбардың ислам дініндегі маңызы қандай?
Мұхаммед пайғамбар және ислам. Мұхаммед пайғамбар 570/571 жылы Мекке қаласында дүниеге келген. Дүниеге келуінен екі ай бұрын сапарда жүрген әкесі Абдолла өмірден өткен. Мұхаммед пайғамбар үш жасына дейін сүт анасы Халиманың тәрбиесінде болған. 6 жасында өз анасы Әмина бинт Әбдіманап (қызы) қайтыс болады. Жастай жетім қалған Мұхаммедті атасы Әбдімүтәліб өз тәрбиесіне алады. Алайда, көп ұзамай атасы да дүние салып, Мұхаммед пайғамбар немере ағасы Әбу Тәліптің қолында ер жетеді. Құрайыш тайпасы саудамен шұғылданғандықтан, ағасы Мұхаммед пайғамбарды сауда ісіне араластырады _______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ Құран Кәрім неліктен қасиетті саналады? Құран Кәрім. Құран – «оқу», «жатқа оқу», «терең ойлау» мағынасындағы араб сөзі. Күллі мұсылман қауымының шариғапт заңдылықтарында, діни ғұрыптарды, тіпті, күнделікті тіршілігінде басшылыққа алатын, аса киелі, қасиетті кітабын Құран деп атады. Ол – мұсылмандар ұғымында тура жол көрсетуші, адамзатты ақиқатқа қауыштырушы қасиетті кітап. Сондай-ақ, Мұхаммедтің ең үлкен пайғамбарлық кереметін исламда муғжиза деп дейді. Құранда 114 сүре бар. Ең қысқа сүре 3 аяттан тұратын Кәусар сүресі. Ал ең ұзағы 286 аяттан тұратын Бақара сүресі. Ислам ілімі. Ислам дінінде Құдайды үшке не екіге бөлуге немесе оған серік қосуға болмайды. Алладан басқа табиғат құбылыстарына, қолдан жасалған мүсіндерге, пұттарға, т.б табынуға тыйым салынады. Исламда сенімдер мен ілімдер адам ұғымына түсінікті, ақыл мен қисынға қонымды, анық, қабылдауға жеңіл, ал қағидалары адамның жаратылысына, мүмкіндігіне сай етіп белгіленуі шарт. Дінде рухтың көшуі (реинкарнация), тумысынан күнакар болу, нақты бір тап өкілі болып туу деген сияқты өмірді қиын етіп көрсететін адам ұғымына ауыр сенімдерге жол берілмейді. Ислам дінінде адамның табиғатына жат, өміріне қиыншылық туғызатын қағидаларға тыйым салынады. Діннің басты негізі және мұсылмандықтың кілті – «Лә иләhә илла Аллаh, Мухаммадрасул Аллаh» мағынасы «Алладан басқа тәңір жоқ, Мұхаммед – оның елшіс»і деген сөйлемде жинақталған. ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 2-тапсырма Кестені толтыр Зекет – ислам дініндегі бес парыздың бірі. Зекет беретін мал мен ақша қарыз не кепілдікте болмауы керек. Зекет беруші зекетке берілетін мал мен ақшаға толық иелік етуі тиіс.
Зекет – мұсылманның күнделікті тіршілігінен, өз отбасынан артылған малынан, ақшасынан берілетін садақа. 3-тапсырма Сұрақтарға жауап бер 1. Зекет дегеніміз не ? 2. Құран Кәрім неліктен қасиетті саналады? 3. Мұхаммед пайғамбардың ислам дініндегі маңызы қандай? 17- тақырып. Ислам дініндегі бағыттар. Шариғат. Мұсылман құқығының негізгі мектептері мен жолдары 1-тапсырма.Тақырыптың мазмұнын түсіндір Ислам Орта Азия және Қазақстан территориясына Ислам VII ғ. ІІ жартысында Омеядтық халифа Муави Ибн Суфиянның тұсында енді. Дін таратушылардың қолбасшысы Құтайба Мүслім ұлы еді. Ол жаулауды Бұхара, Самарқанд, Насаф, Мерв, Хорезм, Баласағұн сияқты үлкен қалалар орналасқан Маверанахрдың төңірегінен бастаған еді. Ал қазіргі Қазақстан төңірегінде Исламның орнығуы Әбу Мүсілім бастаған мұсылман әскерінің 751 жылы шілде айында Талас маңындағы Ахлет (Атлах) деген жерде болған соғыстың жеңіске жетуі үлкен әсерін тигізді.Осы уақыттарда еліміз аумағы Қарахан хандығына қарасты болатын. Алтын Орданың мұсылмандықты қабылдауымен нығая түсті. Бұл процесс Берке (1255-1266ж.ж.) ханның тұсында басталған еді. Ислам XIV ғ. әмір Темірдің кезінде де ерекше беделді болды. _______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ Ислам дінінің қандай бағыттары бар? Исламның негізгі бағыттары. Сунниттік бағыт. Мұсылмандар Мұхаммед пайғамбар жолын ұстануды сүннет (суна) деп атайды. Әр істе пайғамбар сүнетін басшылыққа алатын мұсылмандарды сунниттер дейді. Сунниттер ұстанатын құқықтық мектептеріне қарай төрт мектепке (мазхабқа) бөлінеді. Ол мектептер – ханафи, шафиғи, малики және ханабали. Әлем мұсылмандарының 90% -ынан астамы сунниттік бағытты ұстанады. Шиттер. Шиттердің сунниттерден басты ерекшелігі – олардың Әли ибн Әбу Тәліптен басқа исламдағы халифаларды мойындамайтындығы. Тіпті, араларында Әбу Тәліпті пайғамбар ретінде дәріптейтіндер де кездеседі. Әли әулетінен өрбіген он екі иманды дінбасарлары ретінде ерекше құрметтейді. Әли халифалық құрған тұста саяси алауыздық себебінен пайда болған шиттік топ уақыт өте келе өз алдына доктринасы бар бағытқа айналды. Шиттер бүгінде көптеген топтарға бөліненді. Шиттер бүгінде көптеген топтарға бөлінеді. Олар Иран, Ирак, Иордания, Сирия, Ливан, Пәкістан, Әзірбайжан елдерінде кездеседі. ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 2-тапсырма. Кестені толтыр Ағзам бастаған Ханифит мазхабының сунниттік бағыты
3-тапсырма.Сұраққа жауап бер 1. Ислам дінінің қандай бағыттары бар? 2. Суннит бағыты деген не? 3. Шииттер туралы айтып бер? 18- тақырып. Ислам, ғылым және мәдениет 1-тапсырма. Көп нүктенің орнына тиісті сөздерді қойып, мәтінді толықтыр Ислам діні ғылымға қандай баға береді? Исламның ғылым мен өркениет тарихындағы орны. Ислам білім ғылымды жоғары орынға қояды. --------------- табиғатты зерттеуге, ойлауға, өзінің ақыл-ойын, қиялын ұштауға шақырады. -------------------- өсиеттер де ғылым, біліммен айналысу адам өмірінің басты мақсаты екенін негіздейді. Сондықтан тарихта мұсылмандардың ғылымның математика, астрономия, география, химия, медицина, физика сияқты салаларына қосқан үлестері мол болды. Сонымен қатар ислам шариғатты құқықтық мәдениетінің жоғарғы сатысына көтерді. Сакралды және зайырлы, --------------- заң шығару мәселелерінде аймақтық және ұлттық ерекшеліктерді, жергілікті салт-дәстүрді есепке ала білді. Ортақ мәселелрді нақты жағдайлармен үйлестіре отырып шешімін табуға икемді етті. Ислам өзіндік өркениет қалыптастырған, жалпы адамзатқа еркін ойлауды ---------- табиғи еркі екендігін танытты. Ислам діні ---------және мәдени тұғыр, ---------- болмыстық негізі ретінде де қазақ елі үшін маңызға ие. Қазақстан тарих ---------- қалыптасқан өзінің салт-дәстүрін, әдет-ғұрыпын сақтай отырып, мұсылман әлемінің ажырамас бір бөлшегі болды. Оның мұсылмандық ерекшелігінде діни кеңпейілділік пен рухани келісім, идеологиялық тұтастық анық байқалады. Ислам дінінің адамзат тарихындағы орны қандай Исламның Батыс мәдениетінің дамуына ықпалы. Ислам Батыс мәдениетінің дамуына үлкен әсерін тигізді. Көптеген зертеушілер --------- антикалық өркениеттің жетістіктерінің сақталуына мұсылман ойшылдарының еңбектері айтарлықтай әсер еткендігін айтады. Әсіресе ---------- жылдары ислам ғалымдары әлемде жетекше орынға ие болып, математика, физика, --------------------------- медицина сияқты нақты ғылымдармен бірге, гуманитарлық және қоғамдық ғылымдардың дамуына үлес қосқанын атап көрсетеді. 2-тапсырма. Ислам діні және әлем тақырыбында пікір алмасу ұйымдастырыңдар Ислам дінінің маңызын сызбаны толтыру арқылы әңгімелесіңдер 
       
19- тақырып. Қазақстандағы діндер. Қазақстандағы ислам діні. Исламның қазақ жеріне таралуы. 1-тапсырма.Тақырыптың мазмұнын түсіндір Исламның қазақ жеріне таралуы. Өткен тақырыптарда ислам дінінң таралуы Әбу Бәкір (632-634), Омар (634-644), Осман(644-656) халифалардың билік құрған жылдарында қарқынды жүрді дегенбіз. Соның нәтижесінде Арабия түбегі, Византия мемлекетіне қарасты Сирия, Палестина, Мысыр елдері және сол кезеңдегі қуатты парсы мемлекетінің ыдырауы түркілердің исламмен танысуына кең жол ашты. Ислам діні қазақ даласында VIII ғасырда келіп, ұзақ ғасырлар бойы бейбіт түрде тарағаны мәлім. Аббаси халифаты билігіне қарасты Тұлын (856-905), Саж (890-929), Ихшидилер (935-969) сияқты жартылай тәуелсіз түркі саяси биліктері мен Еділ-Бұлғар хандығы (922ж. Ислам дініне кірген), Қарахан(840-1212), Ғазнауи (963-1186), Селжұқ (1038-1194) және Хорезмшах (1092-1221) сынды түркі мемлекеттері ислам дінін ресіми қабылдады. Осылайша түркі әлемінің исламммен біте қайнасуы нәтижесінде жаңа түркі-ислам мәдениеті мен өркениеті қалыптасты.
болмысын нақтылады. Қараханидттер тұсындағы түркілердің діни ұстанымы мен дүниетанымы Жүсіп Баласағұнидің діни-мораль саласында жазған «Құтадғу білік», Ахмет Игүнекидің «Һибатул Хақаиқ», Махмұд Қашқаридің «Диуани лұғат ат-түрік», шығармаларында анық көрінген. Исламда терең ұғымдары және жекелеген араб сөздерінің (мысалы, Алла – Тәңір, сәжде – жүгіну, ғибадат – құлшылық, қиямет – ақырзаман, шайтан – жексұрын, тәубе – өкіну, жаннат – ұжмақ т.б) баламасының түркі тілінде берілуімұсылмандық ұғымдардың халық дүниетанымы мен нанымына, тіліне сіңсіп кеткен. ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 2-тапсырма Кестені толтыр Қазақ мұсылмандығындағы ерекшелікті көрсетіңдер. Кестені толтырыңдар.
20- тақырып. Қазақ мемлекетінің қалыптасуындағы исламның рөлі 1-тапсырма.Схеманы толтыр 
Қазақ мемлекетін нығайтуға кімдер үлес қосты? ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 2-тапсырма.Терминологиялық жұмыс Қасым ханның қасқа жолы- қазақ – Есім ханның – «Жеті жарғы» - Тәуке хан - 21- тақырып. ХХ ғасырдағы және қазіргі кезеңдегі ислам 1-тапсырма Көп нүктенің орнына тиісті сөздерді қойып, мәтінді толықтыр Орталық кезеңдегі мұсылмандардың жағдайы қандай еді? Патша үкіметінің тұсындағы діни ахуал. Қазақстанның діни істері Ресей патшалығы билік құрған тұста ------------ жарлығымен (1788 жылы 22 қыркүйекте) Уфа қаласында ашылған орталық діни басқармаға қараған болатын. Патша үкіметі муфтилік құру арқылы империя мұсылмандарына ---------- сияқты елдер мен Орта Азия хандықтарының ықпал етуін және олардың Ресей отаршылдық саясатына қарсылығын тежеуді мақсат етті. Елдегі діни істерді басқаратын қазылар мен молдаларды Орынбор мүфтилігі арқылы тағайындап отырғызуды көздеді. Мәселен ---------- Орал өңіріндегі Кіші жүз қазақтарына қазы болып қазандық татар Мұхамеджан Қазиев, 1802 жылы Бөкей Ордасына Жүсіп Махмутов бекітілді. Кейіннен --------------- жылдары патша өкіметі саяси әкімшілік реформалар жүргізіп, Түркістан өлкесіндегі мұсылман халықтарының діни істері жергілікті билік органдарының қолына көшті. «Далалық Ереженің» 97 және 98-баптарында молдаларды әр болыстың жергілікті өз арасынан сайлаған соң, оны әскери губернатор бекітетін болды. 2-тапсырма Тақырыпқа түсінік бер
3-тапсырма. Кестенің ішіне төмендегі мәтінді пайдалана отырып эссе жаз
Қазіргі кезеңдегі ислам 2000 жылы Қазақстан мұсылманд арының кезекті ІІІ құрылтайында ҚМДБ төрағасы, Бас мүфти болып Әбсаттар қажы дербісәлі сайланды. Әбсаттар қажы Дербісәлі – шығыстанушы және диломат, белгілі ғалым. Оның әдебиет саласындағы ғылыми-зерттеу еңбектері елімізбен қатар, жақын және алыс шетелдерге де кеңінен танымал. Әбсаттарқажы ҚМДБ – ға қомақты үлес қосты. 2000 жылдың екінші жартысында Қазақстан мұсылмандары діни басқармасының құрылымдық жүйесін бүгінгі өркениет талабына орай қайта жасақтады: шариғат және пәтуа істер, халықаралық байланыс және хаттама, діни оқу-ағарту, діни уағыз-насихат, мешіт істері, қажылық, діни сараптама, баспасөз қызметі секілді бірнеше бөлімдер мен іс басқармасын ашты. Әр бөлім өз жұмысын ҚМДБ-ның жарғысын басшылыққа ала отырып, діни басқарманың жалпы жұмыс жоспарына сай ұйымдастырып отырды. 2001 жылы ҚМДБ-нің бастамасымен және Елбасы Н:Назарбаевтың қолдауымен Алматы қаласында Нұр-Мүбарак Египет ислам университеті ашылды. Бұл имандарды, исламтанушыларды және араб тілі мұғалімдерін дайындайтын алғашқы исламдық университет болатын. Ал қазір елімізде 10-нан астам медресе жұмыс істейді. Тәуелсіздікке дейін бүкіл Қазақстанда небәрі 68 мешіт болса, қазір 2500-ге жуықтады.
Қазақстан жеріндегі христиандық жөніндегі деректер туралы қандай мәлімет бере аласыз? ............................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Православия мен католицизм туралы жазбаша баяндаңыз ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 23- тақырып. Қазақстандағы православие шіркеуі Қазақстандағы православие шіркеуінің бүгінгі ахуалы қандай? 1-тапсырма. Кестені толтыр
2-тапсырма. Көп нүктенің орнына тиісті сөздерді қойып, мәтінді толықтыр Православия Патшалық Ресей ------------ аумағын отарлау саясатын --------- оңтүстікке қарай қос қанатпен шекара бойына әскери бекіністер салудан бастады. Ресей патшалығы қазақ жеріндегі әскери бекіністер мен ------------- көптеп қоныстанған елді мекендерге ------- салып, православие дінін -------- кірісті. Сонымен қатар арнайы құрылған ------- ұйымдар арқылы жергілікті халықтарды христиан дініне біртіндеп тарату ісін қолға алды. 24- тақырып. Қазақстандағы ислам мәдениеті Өздік жұмысқа арналған тапсырмалар Ислам дінінің қазақ мәдениетіндегі орны қандай? ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 2. Орта ғасырлардағы ғылым-білімнің дамуы туралы мәліметтерді атаңыз ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 25- тақырып. Әл-Фараби, Қ.А.Иасауи, Ж.Баласағұни, М.Қашқари, А.Игүнеки, Х.Сығнақидің діни-философиялық және моральдік көзқарастары 1-тапсырма Төмендегі мәтінде берілген ұлы ойшылдар туралы мәліметке сүйене отырып, өз ойларыңды тұжырымдап, кестені толтырыңдар.
Әл-Фараби Мұхаммед пайғамбар туралы қандай ой түйген? Әбу Насыр Мұхаммед ибн Тархан ибнҰзлағ әл-Фараби ат-Түріки 870 жылы Фараб(Отырар) қаласына жақын Весиж атты елді мекенде дүниеге келген. Әл-Фараби 20 жасқа дейін Фарабта білім алып, кейіннен Аббасилер халифатындағы көптеген елдерді аралап, ғылым-білім жолына түскен. Ол ең алғашқы рет сол кездегі мемлекет орталығы Бағдатқа барып, Әбу Бәкір әс-Сараждан (928ж.ө) араб тілін, Әбу Бишр Матта ибн Юнустан логиканы үйренген. Иасауидің хикмет ілімінің сабақтастығы қалай сақталды? жүктеу/скачать 0,65 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||