12. Білек аймағының топографиялық анатомиясы (алдыңғы және артқы аймақтар). Қанмен қамтамасыз етілуі және иннервациясы. Пироговтың талшықты кеңістігі. Білектің алдыңғы аймағы Шекарасы
Қалқанша және қалқанша маңы бездерінің топографиялық анатомиясы. Қанмен қамтамасыз ету және иннервация
жүктеу/скачать 3,62 Mb.
|
12. Білек айма ыны топографиялы анатомиясы (алды ы ж не арт ы
| 38.Қалқанша және қалқанша маңы бездерінің топографиялық анатомиясы. Қанмен қамтамасыз ету және иннервация.
Қалқанша безі не жалпы сипаттама. Бізде қалқанша glandula thyroidea деп аталады. Қалқанша безі екі полюстен; жоғарғы және төменгі полюстерден және қылқанннан istmus тан тұрады. Осы қылқанның жоғарғы шетінде пирамидалды өсінді lobus pyramidalis болады. Қалқанша безінде қынаб болады. Осы қынабта артерия, вена, нервтер және қалқанша маңы бездері болады. Қалқанша бездің синтопиясы; Жалпы қалқанша безі қылқанның алдында, қапталынан көмей, кеңірдек, жұтқыншақ, өңеш және ұйқы артериясының медиады бөлігінде жатады. Қалқанша безінің қабаттары; Ең алдымен тері ,тері асты шел май қабаты ,беткей фасция,меншікті фасция Одан кейін бұлщықет қабаты. Оларға m.sternohyoidei, m. Sternothyroidei және m.omohyoidei жауып жатады. Қанмен қамтамасыз етілуіне тоқталатын болсақ; Ол екі жоғарғы және екі төменгі a.theroidea superior et inferior қалқанша артерияларымен қамтамасыз етіледі. Сонымен қатар кейбір жағдайларда қалқаншаның тақ артериясы a. thyroidea ima кездеседі. Бұны Пирогов қалқанша артериясы деп атаймыз. Қалқанша артериясы коллатералды екі жүйеден тұрады; 1) мүше ішілік 2) мүшеден тыс. Оған жұтқыншақ , өңеш , көмей, кеңірдек ж әне жақын жатқан бұлшықеттердің қантамырларының ұштасуынан пайда болады. Қалқанша бездің веналары; Қылқаннан ж әне одан төмен жатқан өрімнен (plexus thyroidea im par) vv. thyroideus inferiores et imae шығады . V. Imae кеңірдек алдында араласып, сол жақ иың-мойын венасына (v.brachiocephalica sinistra ) құяды . Жоғарғы ж әне ортаңғы ңалқанша веналары ішкі мойындырық венасына құяды . Олардың ағысы жоғарыға қарай бағытталған. Сол себепті төменгі қалқанша веналары иың-бас венасына ж әне «тимустық» веналарға құ яды . Кейде төменгі қалқанша без венасының біреуі, оң жақ ішкі мойындырық венасының томпайған буылтығына құяды. Нервтенуіне келетін болсақ; Қалқанша безі нервтері симпатикалық бағандардан және екі көмей нервтерден пайда болады. Қайтарма көмей нервісі қалқанша бездің төменгі полюсінде алдынан немесе артынан қиып өтеді. N.laryngeus inferior зақымданғанда, дыбыс бұлшықеттері жартылай салданып дыбыс шығару қасиеті бұзылады. Ңалқанша маңы бездер Қалқанша маңы безі (glandulae parathyreoidea) эпителиалды төрт денешіктерден түрады. Көбінесе қалқанша безінің меншікті қабығынан тыс, оның қаптал бөлігінің артқы бетінде әрбір ж ақта екеуден орналасады. Мүнда жоғарғы безшелер — жүзік тәрізді шеміршектің төменгі қыры бойымен немесе қалқанша бездің қаптал бөлігінің жоғарғы және ортаңғы 1/3 биіктігінде, ал төменгі бездері — төменгі қалңанш а артериялары безге бірінші тармақтарын беретін жерде немесе қаптал бөлігінің төменгі ұшынан 1,5 —2 см жоғары орналасады.Операция кезінде бездерді айналасындағы құрылымнан ажырату қиын. Қалқанша маңы бездердің саны және көлемі әр түрлі. Қасында орналасқан лимфа түйіндері, май түйіршіктері, ңосымша қалқанша без түйіршіктері бір-біріне ұқсас болады. 39)Жұтқыншақ, pharynx. Жұтқыншақ бас сүйегінің түбінен басталып, VI мойын омыртқасының төменгі жиегіне жетеді, онда шұңқыр тәрізді тарылып, өңешке өтеді. Ересектердегі жұтқыншақтың ұзындығы 12-14 см құрайды. жұтқыншақ жоғарғы мойын омыртқаларының денелерінің алдында орналасқан, оларды терең бұлшықеттер мен омыртқааралық фассиямен жабады. Жұтқыншақ үш бөлікке бөлінеді: мұрын, pars nasalis, ауыз, pars oralis, және көмей, pars laryngea. Алғашқы екі бөлік жоғарыда сипатталған, бастың алдыңғы бөлігінің топографиясы бөлімінде. Көмей бөлігі эпиглотиттің жоғарғы жиегінің деңгейінде басталады және мойын омыртқаларының IV, V және VI алдында орналасады, шұңқыр түрінде төмен қарай созылады. Төменгі бөлігінің люменінде, төменгі және алдыңғы жағында, көмейге, aditus laryngis кіреді. Кіреберістің бүйірлерінде көмей шеміршектері мен жұтқыншақтың бүйір қабырғалары арасында терең алмұрт тәрізді шұңқыр пайда болады, recessus piriformes; сақина тәрізді шеміршек плитасының артына қосылып, олар өңештің бастапқы бөлігіне өтеді. Тілдің түбірінен пайда болған жұтқыншақтың төменгі бөлігінің алдыңғы қабырғасында тілдік (төртінші) тонзилла, тонсилла лингуалисі орналасқан. Жұтқыншақтың бұлшықет қабаты жұтқыншақты қысып, көтеретін жолақты талшықтардан тұратын екі бұлшықет тобынан тұрады. Үш қысу бұлшықеттері: жоғарғы, ортаңғы және төменгі. Жоғарыдан бастап, олар плиталар түрінде бір-бірін жабады. Жұтқыншақты көтеретін бойлық бұлшықеттер көлденең бұлшықеттерге қарағанда әлсіз. Олардың негізгісі-шилофарингеальді бұлшықет, m. stylopharyngeus, уақытша сүйектің шиловидтен басталады. Жиырылу кезінде бұлшықет жұлдыруды көтереді. Жұтқыншақтың бұлшықет қабырғалары мойынның 4-ші фассиясының висцеральды жапырағымен жабылған. Синтопия жұтқыншақтың алдыңғы жағында-көмей. Қалқанша безінің лобтарының жоғарғы полюстері және жалпы, содан кейін ішкі каротид артериялары жұтқыншаққа жақын орналасқан . Артқы жағында мойынның омыртқааралық табақшасымен (5 - ші фассия) жабылған ұзын мойын бұлшықеттері орналасқан. Жұтқыншақтың көмей бөлігінің артқы және бүйір қабырғаларында периофарингеальді кеңістік, spatium peripharyngeum, оның бастапқы бөлігі жоғарыда, жұтқыншақтың ауыз бөлігінде орналасқан. Бұл деңгейде оның екі бөлігі сақталады: жұтқыншақ кеңістігі, spatium retropharyngeum және бүйірлік периофарингеальді кеңістік, spatium lateropharyngeum. Жұтқыншақ кеңістігі фарингальды артқы қабырға арасында орналасқан, висцеральды (4-ші) фассиямен жабылған және париетальды пластина мен омыртқааралық фассиямен біріктірілген. Талшықта, ішкі каротид артериясынан ішек-қарын лимфа түйіндері, nodi retropharyngeales орналасқан. Лимфа оларға мұрын қуысының қабырғаларынан, таңдай бездерінен, есту түтігінен ағып кетеді. Осыған байланысты тонзиллалардың, ортаңғы құлақтың қабыну ауруларында абсцесс пен флегмон жұтқыншақ кеңістігінің талшығында дамуы мүмкін. Төмен қарай фарингальды және бүйірлік периофарингеальді кеңістіктер артта жалғасады-және перитонеальді талшықты кеңістіктер. Жұтқыншақты қанмен қамтамасыз етеді негізінен a. pharyngea ascendens, каротид үшбұрышындағы сыртқы каротид артериясынан шығады. Ол Fossa tonsillaris-ке сәйкес келетін фарингальды қабырғаға жақын өтеді. Фарингальды тамырлар a. pharyngea ascendens бағыты бойынша жұтқыншақтың бүйір қабырғасынан түсіп, V. jugularis interna - ға бір немесе бірнеше магистральмен құйылады немесе оның бір бұтағына-vv түседі. lingualis, thyroidea superior немесе facialis. Жұтқыншақтың және палатиналық бездердің лимфа тамырлары жұтқыншақтың жақын орналасқан лимфа түйіндеріне (nodi retropharyngeales), сондай-ақ v. jugularis interna бойымен жүретін жоғарғы мойын терең лимфа түйіндеріне (nodiprofundi superiores) жіберіледі. Жұтқыншақтың иннервациясы тіл-жұтқыншақ, қайтымды, қосымша нервтердің тармақтарымен жүзеге асырылады. Жұтқыншақтың жоғарғы бөлігі моторлы иннервацияны негізінен тіл-жұтқыншақ нервінен, ортаңғы және төменгі бөліктері - қайтару нервінен алады. Жұтқыншақтың мұрын бөлігінің сезімтал иннервациясы тригеминальды нервтің II тармағымен, ауыз қуысы - тіл-жұтқыншақ нервінің тармақтарымен жүзеге асырылады. Жұтқыншақтың көмей бөлігі жоғарғы көмей жүйкесінің ішкі тармағын иннервациялайды. Өңеш, oesophagus. Жұтқыншақтың өңешке ауысуы VI мойын омыртқасының деңгейінде немесе көрнекті шеміршек сақинасының артында орналасқан. Өту орны тістерден 12-15 см қашықтықта орналасқан, бұл эзофагоскопия кезінде ескеріледі. Мұнда өңештің бірінші тарылуы, фарингальды-өңеш (екіншісі-аорта доғасының деңгейінде, үшіншісі - өңештің кеуде қуысынан іш қуысына диафрагма арқылы өту орнында). Өңештің мойын бөлігінің ұзындығы (көрінетін шеміршек сақинасының деңгейінен Стернумның кесілуіне дейін немесе кеуде омыртқасының III деңгейіне дейін) - 4,5-5 см. Бүкіл өңеш мойынның 4-ші фассиясының висцеральды жапырағымен жабылған. Өңештің тік және бүйір бағыттарындағы қозғалғыштығы айтарлықтай маңызды. Синтопия . Өңештің алдыңғы жағында трахея орналасқан, ол өңештің оң бөлігін толығымен жабады, сол жақта тек тар аймақты ашық қалдырады. Мұнда трахео өңеш сулькусы пайда болады. Онда сол жақ қайтару нерві жатыр, ол көмейге қарай жүреді. Өңештің алдыңғы қабырғасында, оның басынан 1-2 см төмен, сол жақ төменгі қалқанша артерия көлденең бағытта жүреді. Оң жақ қайтару нерві өңештің оң жағына қарай созылып, трахеяның артында жатыр. Қалқанша безінің бүйір лобтарының төменгі полюстері өңештің мойын аймағына жақын орналасқан. Өңештің бүйірлерінде, оң жақта шамамен 1-2 см және сол жақта бірнеше миллиметр қашықтықта, вагина каротикамен қоршалған жалпы каротид артериясы өтеді. Артқы жағында өңеш омыртқа мен мойынның ұзын бұлшықеттерін жабатын мойынның 5-ші фассиясына жақын орналасқан. 4-ші фассияның париетальды жапырағы, жоғарыда айтылғандай, 5-ші фассиямен бірге өседі. Мойын бөлігі, pars cervicalis, VI мойын омыртқасының арасында, сақина тәрізді шеміршектің артында және үшінші кеуде омыртқасында орналасқан, оның ұзындығы 5-6 см.алдыңғы жағында өңеш трахеяға жақын орналасқан. Өңеш пен трахея арасындағы аралықта қайтымды ларингиальды нервтер өтеді. Өңештің бүйір беттері қалқанша безімен байланысады. Төменгі бөлімде сол жақта кеуде қуысы өңешке жақын орналасқан. Өңештің артында жұтқыншақ кеңістігінің жалғасы болып табылатын экстравагантты кеңістік орналасқан. Ол артқы медиастинамен байланысады. Кеуде бөлігі, pars thoracica, артқы медиастинада II кеуде омыртқасынан диафрагманың өңеш саңылауына дейінгі кеңістікте кездеседі. Оның ұзындығы 15-18 см.алдыңғы жағында кеуде бөлігіне іргелес сол жақ қайтымды көмей нерві, сол жақ вагус нервінің тармақталуы, өңеш нерв плексусы, сол жақ каротид артериясы, артерияның бифуркациясы, сол жақ өкпе бронхы. Өңештің сол жағында: сол жақ субклавиялық артерия, сол жақ вагус нерві, кеуде қуысы, аорта доғасы және кеуде қуысы. Оң жақта вагус нервінің бұтақтары және ашылмаған тамыр бар. Мойынның ұзын бұлшықеттері, мойын омыртқалары, кеуде түтігі, жартылай жұпталған вена және кеуде қолқасы кеуде өңешіне іргелес орналасқан. Іштің бөлігі, pars abdominalis-диафрагманың өңеш саңылауынан асқазанға кіруге дейінгі аралықты алады, оның ұзындығы 2-ден 4 см-ге дейін.осы аймақта өңештің алдыңғы және бүйірлерінде перитонеуммен жабылған. Алдыңғы жағында бауырдың сол жақ бөлігі, ал сол жағында көкбауырдың жоғарғы бөлігі орналасқан. Біріншіден, өңеш мойыннан ортаңғы сызықтың сол жағына VI кеуде омыртқасына өтеді. Кеуде омыртқасының V деңгейінен бастап, өңеш ортаңғы сызық бойымен оңға қарай VIII кеуде омыртқасына, содан кейін қайтадан солға қарай бүгіледі. Өңеш әр түрлі көздерден қанмен қамтамасыз етіледі: мойын бөлігінде - төменгі қалқанша артериядан; кеуде бөлігінде - кеуде аортасының өңеш бұтақтарынан; іш бөлігінде - төменгі диафрагматикалық және сол жақ асқазан артерияларынан.Веноздық ағу өңештің мойын бөлігінен иықта-негізгі Венада; кеуде бөлігінен - тақ және жартылай Венаға; іштен Венаның ағысына дейін жүзеге асырылады. Өңештің иннервациясы вагус нервтері мен өңеш плексусын құрайтын симпатикалық Магистраль түйіндерінің тармақтарымен жүзеге асырылады. 40 Трахея мен көмейдің топографиялық анатомиясы. Қанмен қамтамасыз ету және иннервация. Жалпы Көмей(larynx)- тыныс алу жүйесінің мүшесі болып табылады.
Қанмен қамтамасыз етілуне тоқталсақ: 2 артериямен қамтамасыз етіледі.олар: -төменгі қалқанша артериясы(a.thyroidea inferior) -кеудеішілік артерия(a. Thoracica interna) Веналық ағыс трахеяны қоршап тұрған веноздық плексусқа, сонымен қатар қалқанша безінің веналарына жүзеге асады. Нервтенуі : -қайтарма нерв арқылы (n.reccurens) жүзеге асады. Лимфа ағысна келсек. Ол nodi lymphatici paratrachleare ге бағытталады 42. Кеуде клеткасының топографиялық анатомиясы. Жұмсақ тіндердің қабатты құрылымы. Қанмен қамтамасыз ету және иннервация. Жоғарыда: кеуде мойыннан, төстің мойындырық ойығы үстімен (incisura jugularis sterni) бүғана үстімен, иық-жауырын буынын (articulatio acrom ioclavicularis) VII мойын омыртқаның жоталық өсіндісімен қосатын сызықпен шектеледі. Кеуденің төменгі шекарасы: семсер тәрізді өсіндіден оң және сол жақ қабырға доғасы қырымен X қабырғаға дейін, ол жерден XI —XII қабырға ұштарымен, XII кеуде омыртқасына дейінгі аралықта орналасады. Кеуде мен қолдың шекарасын дельта тәрізді бүлшықет қырлары бөліп түрады. Кеуде қабырғасында үш қабатты ажыратады : 1) беткейлі қабат (тері, тері асты май, беткей ф асция, сүт безі); 2) ортаңғы ңабат (иың үстінің бүлшықет —фасциялық қүрылымы, ңүрсақ алдындағы ж әне бүйірлік бүлшықеттермен бірге, кеуде қабырғасын артңы төменгі жағынан жабатын бүлшықеттер); 3) тереңгі қабат (кеуде торы өзінің меншікті бүлшықет фасцияларымен бірге). Терісі әр аймақта әр түрлі қалыңдықта болады.Кеуденің алды мен қапталындағы терісі, арты на қарағанда жұқа. Теріде май жөне тері бездері бар. Әсіресе төс, жауырын және қаптал аймағында көп. Осы аймақтарда май бездерінің озектері бітеліп қалғанда, атерома пайда болады.Тері асты май шелі көлемі жас деңгейіне, жынысына және арық — семіздігіне қарайды. Әсіресе, тері асты май қабаты әйелдерде коп дамыған, және де майлы шел кеуденің алдында екі қабатына бөлініп, сүт безін алдынан және артынан қоршайды.Тері астында беткей тамырлар мен нервтер бар. Бүл арадағы артериялар: 1) артқы қабырға аралық артерия тармақтары (аортадан); 2) алдыңғы қабырға аралық артерия тармақтары (кеуде ішілік артериядан); 3) латералды кеуде артериясы (қолтық артериясынан). Веналар тері астында қалың, әсіресе сүт безі аймағында көп.Тері асты веналар көптеген ұштасулар және тесіп өтуші тармақтары арқылы қолтық, бүғанасты, қабырғааралық, кеудеішілік веналармен, құрсақ алды веналармен ұштасады.Осы ұштасулар арқылы веналың ағыс жоғарғы қуыс венасына кеуденің және қүрсақ қабырғасының беткей веналары арқылы өте алады. Бүл тамырлардың иректеніп кеңеюі — жоғарғы қуыс венасы және қақпа венасында қан жүру қиындағанда кездеседі (кава-кавалды және порто-кавалды үш тасулар жүйесі).Тері астында — IX жүлындық нервтерінің тармақтары жатады .Беткей фасция — жүқа дәнекер тінді жапырақ. Бүғана астында, беткей фасция арасында тері асты бүлшықетінің жұқа шоғырлы талшықтары жатады.Беткей фасция сүт безіне дәнекер тінді қап түзейді Фасцияның қалыңдаған жоғары да бүғанаға бекіген жері — сүт безін үстап түратын байлам (lig. suspensorium mammae) деп аталады.Кеуденің артында беткей фасция қалыңдау. омыртқаның жоталық өсінділері бойымен ол тереңдегі фасцияға жабысқан. Кеуденің ортаңғы қабаты Кеуденің үлкен бүлшықетін қандандыратын артериялар: 1) кеуде-акромион артериясының (a. thoracoacromialis) тармақтары; 2) қолтың артериясының (a. axillaris) тармақтары ; 3) латералды кеуде артериясының (a. thoracalis lateralis) тармақтары; 4) қабырға аралық артерияның (aa. intercostales) тесіп өтетін тармақтары. Кеуденің алдыңғы жоғарғы аймақтары С5-С6 шығатын алдыңғы қабырға аралық тармақтарымен нервтенеді. жүктеу/скачать 3,62 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|