14. Особенности кожных покровов различных классов позвоночных животных Тері жамылғысы Шеміршекті б
жүктеу/скачать 74,91 Kb.
|
Документ Microsoft Word (3)
- Бұл бет үшін навигация:
- Жорғалаушыларда
- Қосмекенділерде
- Сүтқоректілерде
|
14.Особенности кожных покровов различных классов позвоночных животных Тері жамылғысы Шеміршекті б: Терісі екі кабаттан эпидермис жоне дер ма қабаттарынан түрады. Эпидермисі көп қатарлы, бір клеткалы сілемейлі бездерге бай. яғни суда жүзгенде үйкелісті азайтуға көмекгеседі. Дерма кабатының туындысы плакоидты қабыршақ. Ол сырткы эмаль, оның астында жаткан дентиннен тұрады. Дентиннің асты қуыс, оны пульпа деп атайды. Шеміршекті балыктардың жактарындағы майда тістері плакоидты кабыршактардың түрі өзгерген формасы болып табылады.Сүйекті б:Терісі эпидермис және дерма қабаттары- нан түрады. Сүйекті балыктардың эпидермисі көп кабатты - 25 кабатқа дейін жетеді, өге көп сілемейлі бездерден түрады. Олар денеге сусымалдык касиет берсді жәнс корғаныштық кыз- мет атқарады. Дерманың гуындысы космоидты, ганоидты және сүйекті (циклоидты, ктсниодты) қабыршақтар. Сүйекті балык- гарда плакоидты кабыршак болмайды. Олардың плакоидты қабыршақтам ерекшелігі жануардың барлык тіршілігіндс оседі және ешуақытта алмаспайды.Жорғалаушыларда Терісі көп қабатты эпидермистен және дер- мадан тұрады. Эпидермистің үстіңгі қабаты мүйізденген. Олар: қалқаншалар, қабықшалар, тікеніиелер, түяқтар, яғни терісі қүрғақ әрі мүйізді кабыршакпен капталған, сондықтан гері ар- қылы ауа отпейді. Мүйізді жабындылар түлеп отырады.Қосмекенділерде Терісі 2 кабаттан - эпидермис және дерма қабатынан түрады. Эпидермисі көп кабатты, көиклеткалы без- дсрге бай. Бүл теріні ылғалдап, оны күрғап кетуден сақтап, газ алмасуға мүмкіндік береді. Құрлыкта тіршілік ететін түрлерінің эпидермисінің үстіндегі жалпақ клеткалар аздапта болса мүйізденген. Дерма жұка, онда қан тамырлары ете көн болады.Құстарда терісі жүқа, күрғақ, тері бездері жоктың қасы. Терінің үстіңгі эпидермис қабаты мүйізденген, оның астында дәнекер және борпылдақ тканьды теріасты бөлімі орналасқан. Нағыз тері қабатында кантасымалдау тамырлары өтеді, жабын кауырсындардың каламұштары бекиді. Бірден - бір тері безі - құйымшақ безі омыртқа жотасыныц құйрық бөлімінде орналасқан. Терінің эпидермис қабатының мүйізді туындылары - денесін жапкан әртүрлі қауырсындар.Атқаратын қызметтеріне карай жабын, қагушы не қақпа және багыттаушы (руль) деп бөлінеді. Қауырсынның теріге еніп тұрған бөлімі қаламуш, калған мүйізді өзегін сояу, ал оның екі жағында орналаскан майда түзінділерді желпуіш не пәрі деп атайды. Желпуіштері бірініиі реттілік, екініиі реттілік болып бөлінеді. Олар бір-бірімен ілмешектер арқылы байланысады. Денегс қауырсындар бірдей орналаспайды. Қауырсын бар жерді птерилия, ал жок жерді атперия деп атайды. Қауырсындар қүрылысы жағынан нагыз қауырсын, мамық қауырсын, қылшық қауырсын болып бөлінеді.Терінің эпидермис қабатынан қабыршақты мүйізді туындылар (түмсық, айдар), тырнақтар пайда болады.Сүтқоректілерде барлық омыртқалылардағыдай 2 кабаттан: сыртқы эпидермис және ішкі дерма (кутис, кориум) не нағыз тері кабатынан түрады. Эпидермис көп қатарлы клеткалардан түзілген, оның өзі 2 кабатқа бөлінеді: а-үстіңгі қабаты, бір-біріне тығыз жанасып жатқан жалпак клеткалардан тұрады. Бүлардың арасына кератогиалин деп аталатын зат жиналады. Клеткалар куысы осы затқа толғаннан кейін олар өліп, қайызғак түрінде түлеу кезінде түсіп қалады. Бүл қабаттыд астында цилиндр, кубтәрізді тірі клеткалардан түзілген - өсу қабаты не Малъпигий қабаты жатады. Кутис қабаты - бір-бірімен айқасып орналаскан талшықты дәнекер тканьнан түзілген. Кутис астында теріасты май жиналады. Май қабатының калың болуы сүткоректілердің бәрінде бірдей емес. Мысалы, киттерде, тюленьдерде 20-30 см- ге дейін жетеді. Терінің қалыңдығы да түрліше болады. Өте жұқа тері қоянда - бүл бейімдеушілікке байланысты. Қан тамырлары аз, қанамайды, тез жазылады. Осындай автотомия тышқандарда, косаяктарда, қарақастарда кездеседі. жүктеу/скачать 74,91 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|