жж. халықаралық қатынастар

1. 
   Дүниежүзілік екі соғыс арасындағы халықаралық қатынастар
   
2. 
   Кеңестік Ресей және батыс
   
3. 
   1929-1933 жж. халықаралық қатынастар
   

“Пацифизм дәуірі” деп аталған 20-жж. Еуропа мен АҚШ саясаткерлері қайшылықтарды бейбіт жолдармен шешіп отырды.

30-жж. Дүниежүзіндегі жағдай күрт өзгере бастады. Версаль-Вашингтон жүйесі күйреді, Батыс пен Шығыста соғыс ошақтары пайда болды, дүние біртіндеп, күннен-күнге жаңа соғысқа жақындап келе жатты.

Версаль-Вашингтон жүйесінің түбіне жеңімпаздардың өз араларындағы және жеңімпаздар мен жеңіліс тапқандардың арасындағы қарама-қайшылықтар жетті. XX ғ. Басында АҚШ Еуропаның борышкері және одан тәуелді болған еді. Енді, міне, 20-ж. Соңында АҚШ-тың бір өзі Англия, Франция, Германия, Италия және Жапония бесеуін қосқандағы көп өнеркәсіп өнімдерін шығаратын болды. АҚШ несие беруші айналып, соғыс жылдарында Еуропа елдері оған берешек болып шықты. АҚШ Англияны шетелдердегі күрделі салым көлемі жөнінен қуып жетті. (16,5 млрд доллар) және онымен тек Латын Америкасында емес, басқа аймақтарда да бәсекелес болып алды. Мемлекеттердің мүдделері құрлықта да, теңізде де жиі қақтығысып тұрды.

Әскери-күш тұрғысынан ойлау көп жағдайларда капиталистік мемлекеттердің халықаралық мәселелердегі мінез-құлық ұстанымдарына әсер етті. Бірақ Еуропадағы пацифистік көз қарастар және соғысқа қарсы қозғалыстармен санасуға және ымыраға келу жолдарын қарастыруға тура келді.

Герман репарацияларының мәселесі. Франция Батыс Еуропада саны жағынан ең көп жаяу әскер ұстады. Осы әскери күшке сүйеніп, ол құрлыққа жетекшілік ролді қамтамасыз етемін деп есептеді. 1923 ж. француздар Бельгия әскерлерімен бірлесіп, Францияға репарациялық көмірді жөнелтуді тоқтатқан герман үкіметінің сазайын тарттыру үшін Рур облысына басып кірді. Бірақ Францияның билеуші топтарының Еуропада жетекші ролге демесі халықаралық қатынастардағы шын экономикалық және саяси салмағына сай болмады. Герман репарацияларының мәселесін шешуді халықаралық капитал, ең алдымен АҚШ, өз қолына алды.

Репарациялар мен Еуропалық қарыздар мәселесін шешудің кілті Дауэс жоспарында болып шықты. Дауэс жоспары Германия үшін алғашқы жж. Төмендеу репарациялық төлемдер (1 млрд. марка), сосын елдің экономикасы қалпына келтіру жағдайына қарай жыл сайын 3 млрд. Маркаға дейн арттыруды белгілейді. 1929 ж. Тамызында Гаагадағы халықаралық конференцияда Юнг жоспары (американ өкілі О.Юнгтың атымен) қабылданды. Германиның өтемдері жылына 2 млрд. Маркаға дейін төмендетіліп, қарыздың жалпы сомасы азайтылды. 1931 ж. Жеңімпаз елдердің ұсынысы бойынша дүниежүзілік экономикалық дағдарысқа байланысты Германияның репарация төлеуі тоқтатылды.