2. автономия/ autonomy
Қазіргі заман Қазақстан тарихының Мақсаты
жүктеу/скачать 288,78 Kb.
|
тарих гос сурак-отв дурысы (1)
- Бұл бет үшін навигация:
- .Қазіргі заман Қазақстан тарихының Міндеттері
- Қазақ ұлт зиялыларының қалыптасуы
| . Қазіргі заман Қазақстан тарихының Мақсаты:отандық тарихтағы негізгі оқиғалардың мазмұны туралы ғылыми дерекке сүйеніп толық білім беру,тарихи мәдени дамудың үздіксіздігі мен сабақтастығын дәлелді көрсету,бұрынғы ұрпақтың қажырлы еңбегін және ұлттық дәстүрлерді құрметтейтін ұстанымды жастардың бойына сіңіру.
.Қазіргі заман Қазақстан тарихының Міндеттері: 1.Қазақстанның тәуелсіз мемлекеттігі мен ұлттыө қауіпсіздігін қалыптастыратын міндеттерге бағытталған тарихи білімнің теориялық және әдістемелік негізін қалыптастыру. 2.Полиэтникалық және поликонфессионалды қазақстандық қоғамды біріктірудің идеологиялық және рухани негіздерін қалыптастыру. 3.Бүгінгі Қазақстан тарихының қайталанбас ерекшелігі мен маңыздылығын анықтайтын ғылыми қағидаларын ашу. 4.Қазақстан тарихының этногенезі мәселесін,Ұлы дала аумағындағы өркениеттер эволюциясын, тарихи фактілер мен оқиғалар жиынтығын,тарихтың сабақтары мен заңдарын, тұтастай түрде қарастыруды көздеген Отан тарихының ғылыми-негізгі тұжырымдау. 5.Жеделдетілген модернизация мен республиканың экономикалық және идеялық мәдени жетісьіктерге қол жеткізген даму моделін тарихи біліммен толықтыру. 2.Особенности формирования казахской интеллигенции, открывшие новый период национально-освободительного движения в начале XX в. /ХХ ғасыр басында ұлт-азаттық қозғалыстың жаңа кезеңін ашқан қазақ зиялыларының қалыптасу ерекшеліктері/ Features of the formation of the Kazakh intelligentsia, which opened a new period of the national liberation movement at the beginning of the XX century. Қазақ ұлт зиялыларының қалыптасуы — XIX ғасырдың екінші жартысы — XX ғасырдың басында Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық және саяси дамуында болған өзгерістер қазақ халқының рухани өміріне терең әсер етті.Саяси, экономикалық экспансиясымен қоса, құлдыққа салушылардың мәдениеті күштеп танылды. Патша өкіметінін кертартпа саясаты халыққа білім беру саласынан мейлінше айқын анғарылады. Отаршыл билік қазақ халкының мүдделері мен құқықтарын елемей, онын рухани дамуын тежеді. Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық және саяси өмірінде қарастырылып отырған кезенде орын алған соны құбылыстар қазақ қоғамының қоғамдық санасындағы елеулі өзгерістерге әкеп соқты. Мұндай елеулі өзгерістер ұлттық сана-сезімді оятуға жағдай жасады, қазақ қоғамында жаңа идеялардың, ой-пікірлер мен көзқарастардың қалыптасуын анықтап берді. . Ұлт зиялылардың қалыптасу жолы бірдей болған жоқ, күрделі және ұзаққа созылған үрдіс болды. Бұл жағдайдың халық шаруашылығында да, мәдениетте де мамандар санының өсуінен көрінгені күмәнсіз. Оның барысын отаршылдық режим жағдайлары, патша өкіметінің бағындырылған халық жөніндегі кемсітушілік саясаты тежеп отырды. Дегенмен XIX ғасырдың аяғы — XX ғасырдың басы халықтың интеллектуалдық күштері дамуындағы жаңа кезең болып табылады. 20ғасыр Қазақстанғанға кпитализм енуімен сипатталады.Сол кезде каптализм паша өкіметінің басып алу саясатымен бірге жүрді.Жерлерді тартып алу қазақтардың арасында наразылық тудырып қана қоймай,сонымен қатар саяси даму үрдісін тудырды.Қазақ зиялылары бұл кезде ұлттық мемлекетті қалпына келтіру жолдарын іздей бастайды.Олар халқын қолдап елің отаршылдықтан азат ету ниетінде саяси күрес жүргізді.20 ғасырдың басында Ә.Бөкейханов,А.Байтұрсынов,М.Дулатов секілді Ресейдегі ЖОО білім алған ұлт зиялылары өз халқының құқықығын қорғау жөңіндегі қозғалысын бастайды.Осы зиялылар қазақ халқының саяси тануын белсеңді етуде, құқықтарын қорғауға және ой санасын дамытуға зор ықпалын тигізді. 20 ғасырдың басында Ә.Бөкейханов,А.Байтұрсынов,М.Дулатов Орынбор қаласында қазақ газетін басып шығарумен айналысты.Газетінде: қоныс аудару саясаты мәселесі,әйелдердің құқықтары жөңіде,тіл және білім мәселесінде,патша өкіметін фестинализациялау саясаты туралы мәселелерді,өз мақалаларында тақырып ретінде қозғайды.Олар сонымен қатар Алаш қозғалысын бастайды.Олар партиянгың негізі демократиялық иесі жөңінде Абайдың рухани байлықтарын еске алады.1905жылы Орал қаласындағы өткен 5 облыс арасындағы съезінде Алаш партиясын құру туралы шешім қабылдайды.Онымен қатар Қазақстанда Ресей социал демократиялық еңбек партиясының жергілікті айналасына топтасқан солшыл қоғамдық қозғалыс құрылды.1911 жылы Торицк қаласында Айқап қазақ газет журналының алғашқы нөмірі жарық көрді.Оның редакторы:белгілі журналист ақын Мұхаммеджан Сералин болды. Өзінің мақалаларында көшпелі өмір салтынан отырықшылыққа көшуді,білім саласын дамытуды, көтеру туралы мәселелер қозғап отырған.1915 жылы журнал тоқтағаннан кейін, ол халықтың көзін ашумен айналысты.20 ғасыр тарихта көптеген оқиғалармен толы. Осы қазақ зиялылары өз халқын түнектен шығару үшін маңдай терін төгіп патшалы Ресеймен кейін Кеңес өкіметімен күресіп,тәуелсәздік жолында еңбек етті.Ахмет Байтұрсынов ұйқыдағы қазақ санасын Маса секілді шаққысы келсе,Міржақып Дулатов Оян Қазақ –деп халықты жарыққа шығуға тырысты. Н.Ә.Назарбаев өз еңбегінде осы зиялыларды мемелекеттік мүддені ойлаған Ұлы қазақтар екенің көрсетті.Біздің көзқарасымыз бойынша бұл кісілер ержүрек қазақ азаматтары болып табылады. 1мемлекеттік Думада көзі ашық қазақ зиялылары қатысты:Торғайдан-Бірімжанов,Уфадан Жантөреев,Оралдан-Қалменов,Астраханнан-Ноян Түңдітов,Ақмоладан-Қосшығұлов,Семейден –Бөкейхановтар қатысты.2мемлекеттік Думаға:Ақмоладан-Қосшығұлов,Торғайдан-Бірімжанов,Семейден-Тынышбаев,Сырдариядан Аллабергнов,Оралдан-Қаратаев,Астраханна-Құлманов.интеллигенция өкілдері Думаға қатысу арқылы сырттан жасалаиын күйретуші әсерге қандай да бір заң ойлап табуды мақсат етті. Қазақ халқының Ресей империясына отарлық құлдыққа түскени бүкіл кезең ішіндегі азаттық жолындағы күресінің шырқау шыңы 1916 жылғы Ұлт азаттық көтеріліс болды.Алаш париясының негізі болған буржуазияшыл ұлтшыл деп аталатын интеллигенция қазақ халқының жауы және сатқындары,барып тұрған контрреволюционер,патша малайлары, және т.б сияқты ұғымдармен көрсетілді.1917жылдағы Ресейдегі төңкеріс Алаш париясына соққы болып тиді.1919жылдан бастап зиялылар күрес тактикасын өзгертті.Оқу ағарту баспасөз саласында жүріп халықтың деңгейін көтеруге тырысты. Қазақ демократтарының саяси көзқарастары.Патша әкімшгілінің анықтамасы бойынша,қазақ даласында біреуі жұмысшылар бергісі келмейтін,екігшісі бұйрықты орындауға кірісетін ек партия құрылды. Ә.Бөкейханов,А.Байтұрсынов,М.Дулатұлы бастаған қазақтың либерал-демократиялық зиялы қауымы басқа бағыт ұстанды.Олар қазақтарды Ресей мемлекетінің бодандары,Отанның перзенті деп санады.Ахмет Байтұрсынұлы:Қазақ секілді іргелі жұрт өзгелер қатарында соғыс майданында,қару жарақ асынып,мемлекетті қорғауға лайық еді,қатарда жоқ қара жұмысқа байлануын,кемшілік санаймыз.- деп жазды.Бөкейханов,Дулатұлы өздері қол қойған үңдеуінде екі баламаны алға тартты:Бірі- барса,алынған жігіттер бейнетке,қазаға аз ұшырайды,екіншісі-бармай қарсылық қылса,елге зор бүлінішілік әкеледі.Қазақ зиялылары үкіметке қазақтарды тыл жұмыстарына шақыруды уақытша кейінге қалдыруды,оны тиісті дайындық жұмыстарынан,соң жүзеге асыруды ұсынды.Бұл орайда олар соғыс жеңіспен аяқталса,өз халқының тағдырын,жеңілдетуден және ұлттық автономия құрудан үміттенді.Олар қарусыз халық үкіметтің жазаоау шараларының құрбаны болады деп қауіптенді.Тыңданыздар қан төкпеңіздер,қарсыласпаңыздар-деп жазды олар,1916 жылғы қазандағы үндеухатында.Қазақ халқының либералды-демократиялық ойшыл өкілдері отаршыл империямен парасатты ымырастылық тәсілін жүргізуді,халықтың амандығын және оның этностық тұтастығын сақтау идеясын бірінші орында ұстады.Тарих осы бағытты дұрыс деп санайды.Ұлт азаттық қозғалысқа революцияшыл-демократияшыл зиялылардың Т.Рысқұлов,Т.Бокин,Ә.Майкөтів, С.Сейфуллин,С.Меңдешев,Ә.Жаңгелдин,.Б.Алманов сяқты өкілдері де қатысты.Күрес барысында әлеуметтік жанжалдарды шешуге әртүрлі топтардың белгілі бір көзқарастары сынақтан өтті. жүктеу/скачать 288,78 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|