2-ге бөлінгіштік белгісі. болғандықтан, 5-қасиеттің салдары бойынша, былай болады:
Сондықтан, саны 2-ге бөлінуі үшін, яғни
орындалуы үшін, санының 2-ге бөлінуі, яғни орындалуы, қажетті және жеткілікті. Бұған қарап сандардың 2-ге бөлінгіштігінің мынандай оңай белгісін табамыз: саны 2-ге бөлінуі үшін, санындағы бірліктер санын білдіретін -дің 2-ге бөлінуі қажетті және жеткілікті.
3 пен 9 бөлінгіштік белгісі. Берілген саны 3-ке (9-ға) бөлінеді сонда, тек сонда егер санының жазылуындағы цифрларының қосындысы 3-ке (9-ға) бөлінсе.Шындығында, (не ) болса, , қалдықтары 1-ге тең. Демек,
.
Онда Паскаль белгісінен 3-ке (9-ға) бөлінгіштік белгісінің дұрыстығы шығады.
4-ке бөлінгіштік белгісі. болатын себепті, мына салыстыру
орындалу үшін, мына шарт
қажетті және жеткілікті. Бұған қарағанда, 4-ке бөлінгіштік белгісі мынандай болмақ:егер санының соңғы екі цифрын өрнектейтін сан 4-ке бөлінсе, онда санының өзі де 4-ке бөлінеді. Керісінше, егер саны 4-ке бөлінсе, онда санының соңғы екі цифрын өрнектейтін сан 4-ке бөлінеді.
5-ке бөлінгіштік белгісі. болатын себепті, кез келген бүтін оң болғанда, мына салыстыру
орындалу үшін, мына шарт
жеткілікті.
Сонда 5-ке бөлінгіштік белгісі мынандай: егер санының соңғы цифры 5-ке бөлінсе, онда санының өзі де 5-ке бөлінеді.
11-ге бөлінгіштік белгісі.
болса,
яғни
Онда Паскаль белгісінен қорытынды жасаймыз: Берілген саны 11-ге бөліну үшін жұп орындағы цифрлардың қосындысы мен тақ орындағы цифрлардың қосындысының айырымы 11-ге бөлінсе болғаны.
және бөлінгіштік белгілері.
Берілген санын санына қалдықпен бөлейік. (2)
Бұндағы саны -ның соңғы цифрларынан тұратын сан. Егер (сәйкес ), онда (сәйкес ) және керісінше де дұрыс. Бұдан төмендегі белгі шығады:
Берілген саны -ге (-ге) бөлінуі үшін, -ның соңғы цифырынан тұратын сан -ге (-ге) бөлінсе болғаны.
Мысалы. 1) берілген сан 3-ке (9-ға) бөліне ме?
ендеше -ке (9-ға) бөлінеді.
2) саны сандарына бөліне ма?
онда онда .
онда онда
онда онда
онда онда
онда онда
Көп таңбалы сандарды көп таңбалы сандарға бөлгендегі қалдығын табу, арифметикалық амалдардың дұрыс немесе қате орындалғандығын тексеру, мектеп математика курсында қолданылатын бөлінгіштін белгілерін дәлелдеу, жай бөлшекті ондық бөлшекке айналдырғандағы период ұзындығын анықтау жолдарын көрсету және тағы сол сияқты мәселелерін келешекте факультатив курсын жүргізуде оқушылар білімін жетілдіруге және пәнге қызығушыларын арттыруда тиімді пайдалануға болады. Қабылдау деңгейі жоғары оқушыларға да салыстыру теориясының арифметикалық қолданылуларын меңгертсек білімдерін кеңейту, тереңдету бағытында дұрыс нәтижеге қол жеткізеріміз анық.
Бірінші дәрежелі салыстырулар және оларды шешу әдістері.
Мысал. салыстыруын тізбекті бөлшектер көмегімен шеш.
Шешімі. және болғандықтан, салыстырудың , шешімі бар.
Салыстырудың екі жағын және модульді 6-ға бөліп, келесіні аламыз:
N
|
0
|
1
|
2
|
3
|
|
|
2
|
1
|
1
|
6
|
|
2
|
3
|
5
|
33
|
|
1
|
1
|
2
|
13
|
.
немесе
Бұл салыстырудың 33 көмекші модулі бойынша шешімі.
Берілген модуль бойынша 6 шешімін былай табамыз:
яғни
Достарыңызбен бөлісу: |