2. Сын тұрғысынан ойлау технологиясы негізінде дайындалған дидактикалық

1-тапсырма.

Сипаттап жаз

Жүйке жүйесінің құрылымдық және қызметтік бірлігі - ...............................................

Жүйке ұлпасына тән қасиеттер: ......................................................................................

Жүйке жүйесінің маңызы - ..............................................................................................

2-тапсырма. Омыртқасыз жәндіктердің жүйке жүйесі мүшелерін өздеріне сәйкестендір

р/с	Жәндіктер			р/ә	Жүйке жүйесінің құрылысы
1	Қарапайымдар			А	Денені бойлай орналасқан бағанды жүйке жүйесін құрайды.
2	Ішекқуыстылар			Ә	Жүйке жасушалары шашыранды орналасқан,торлы жүйке жүйесі
3	Жалпақ құрттар			Б	Арнайы жүйке жасушасы болмайды,бірақ ағзасының тітіркенгіштік қасиеті бар
4	Жұмыр құрттар			В	Жұтқыншақ үсті және жұтқыншақ асты жүйке түйіндері,құрсақ жүйке тізбегінен тұрады.
5	Буылтық құрттар			Г	Жұтқыншақ маңында жүйке шеңбері одан тармақталған жүйке созындылары
6	Бунақденелілер			Д	Жүйке жүйесі – жүйке түтігі қалпында өмір бойы сақталады
7	Тікентерілілер.			Ж	Жұтқыншақ маңында жүйке шеңбері одан тармақталған жүйке созындылары
8	Бауыраяқты ұлулар			З	Миы 5 бөлікті,алдыңғы миы көлемі кішірек,мишығы мен ортаңғы миы жақсы дамыған.
1		2	3			4	5	6	7	8

2-тапсырма. Төменде берілген кестені омыртқалы жануарлардың жүйке жүйесі құрылымын сәйкестендіре отырып толтыр.

Қандауырша	Шеміршекті балықтар	Сүйекті балықтар	Қосмекенділер	Жорғалаушылар	Құстар	Сүтқоректілер

1.Миы 5 бөліктен тұрады,алдыңғы миы айқын екі бөлікке бөлінбеген,ортаңғы миы мен мишығында алғаш рет көлденең және тік сайшалар байқалады.

2.Миы 5 бөлікті,алдыңғы миы көлемі кішірек,мишығы мен ортаңғы миы жақсы дамыған.

3.Миы 5 бөлікті, алдыңғы миында ми қыртыстары нышаны пайда болған-архипаллиум,мишығы жақсы дамыған.

4.Жүйке жүйесі – жүйке түтігі қалпында өмір бойы сақталады

5.Омыртқалы жануарлардың бәрінен ми құрылысы күрделі,әсіресе алдыңғы миының ми сыңарлары өте күрделі тұтасымен сұр заттан түзілген,иірімдер мен сайшалар көп,мишығының сыртында қатпарлар көп.

6.Миы 5 бөлікті,көлемі үлкен,алдыңғы миының үстіндегі ми қыртысы күрделі дамуына байланысты,мінез-қылығы күрделенген.Ортаңғы ми көлемі де үлкен,мишығының сырты сайшаларға бөлінген

7. Миы 5 бөлікті,алдыңғы миы айқын екі бөлікке бөлінген, сыртқы беті сұр заттан тұратын жүйке жасушалары жиынтығы - неопаллиум,ортаңғы миы және сопақша миында тік жазықтықтағы иілімдер бар

2.Сенсорлық жүйеге сипаттама

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

3.Биологиялық диктант.

1.Сенсорлық жүйені кейде ..........................деп те атайды, ал қарапайым тілде ............ .................деп аталады.

2.Бірклеткалы жәндік .................... жарық сезгіш көзше(стигма) болады.

3.Ішекқуыстылардың атқыш клеткалары денесінің .................... қабатында орналасқан.

4.Ақ планариялардың барлық түрлерінде бір жұп ........... болады.

Паразитті түрлерінің тек .................. ғана көз болады.

Көпқылтанды құрттар класы өкілдерінде басында .... бар, ал ........................................... сипап жәнеиіс сезу клеткалары бар.

5.Жұмыр құрттардың көпшілігінде ........................тіршілік етуіне байланысты сезім мүшелері өте нашар дамыған.

6.Тоспа ұлуының бір жұп көзі ................. .................. орналасқан,ал жүзім ұлуының көздері ................ ............... орналасқан.

7. Омыртқасыздардың ішінде әсіресе ............... сезім мүшелері күрделі құрылысты,өте жақсы дамыған.

Кестені тиісті әріптермен толтыр.

Ә)Бүйір сызығы бар.

Б)Есту мүшесі ішкі және ортаңғы құлақ қуысынан тұрады.

В)Көз алмасы дөңес ,үшінші қабақ пайда болған.

Г)Бүйір сызығы тек дернәсілінде сақталған.

Ғ)Иіс сезу мүшесі нашар дамыған

Д)Сыртқы құлақ пайда болған.

Пайғамбарымыз Мұхаммед ғ.с.: «Білім алудың төрт жолы бар: біріншісі –жазып үйрену, екіншісі – көріп үйрену, үшіншісі – оқып үйрену, ал төртіншісі – сұрап үйрену» дегеніндей, баяндап отырғаным, өз тәжірибемде қолданып жүрген оқушыларды биология пәнінен білім берудегі жазып үйретудің әдіс-тәсілдері ғана. Сонымен қатар осы үлгідегі көптеген дидактикалық материалдарды интербелсенді тақтада, жұмыс дәптерлерінде, үлестірмелі кеспе қағаздарда қолданудың тиімділігіне көз жеткіздім. Әрине, әр тақырыпқа қай технология әдістері тиімді екендігін зерттеу, мұғалімге қажырлы еңбек пен табандылықты талап ететін жұмыс болары хақ. Ертедегі ойшылдардың сөзімен айтсақ «шәкірт – нығарлай беретін ыдыс емес, керісінше тұтандыруды қажет ететін шырақ» . Олай болса мектепте білім беру ісінде оқушыларға проблемалық жағдаят туғызатындай, өз бетінше жұмыс істеуге дағдыландыратын және ойлау қабілетін дамытатын дидактикалық тапсырмаларды орынды пайдалана білу керек, сонда ғана оқушының пәнге деген икемдігі қалыптасады.

Қолданылған әдебиеттер:

1.Биология және салауаттылық негіздері №4 2008, №3 2014

2.Білім берудегі менеджмент №2, 3, 2003

3.Биолог анықтамалығы №6 2013