2013 ж. №1 редакция 152-тің беті

Internet –Internet желісі тораптары арқылы желіаралық интерфейстер көмегімен байланысатын бүкіләлемдік компьютерлік желі.

Интернет Американың континенттерін Европа мен Азияны қамтиды. Кейбір желілер өте үлкен болып табылады. Олар CSNET, NFSNET

Техникалық көзқараспен қарағанда, Internet – әр түрлі хаттамалар бойынша жұмыс істейтін компьютерлік жүйелердің байланысы.

1. 
   Телефон сымдары
   
2. 
   Талшықты сымдар
   

Стенфорд (Калифорния) зерттеу институтында желілердің координациясын қамтамасыз етеді.

Internet – пен байланыстары бар компаниялар өздерінің жергілікті желілері арқылы өздерінің жергілікті желілеріне толықтыру сияқты қарастырады.

Бұл ұйымдарға Интернет әрине көп мүмкіндіктерді ұсынады.

-Біріншіден қажетті ақпаратты іздеу, өйткені Интернетте сізді қызықтыратын кез келген ақпаратты алуға болады.

-Одан басқа Интернет бүкіл әлем бойынша арзан, сенімді, конфиденциальды ауқымды байланысты ұсынады.

Ресейдің Ауқымды Есептеуші Желілердің нарығында келесі желілік құрылымдар жұмыс істейді:

• 
  РОСПАК
  
• 
  РЕЛКОМ
  
• 
  ИНФОТЕЛ
  

Интернет қазіргі кездегі көптеген технологиялар сияқты өзінің дамуын әскери бағдарлама сияқты бастады. АҚШ-қа мәліметтерді жеткізудің сенімді жүйесі қажет болды.

Келесі талаптарды бөліп көрсетуге болады:

- желі орталықтандырылмаған болу керек;

- желі бірі-бірімен байланыссыз жекелеген сегменттерден құрылуы керек, яғни әрбір түйін бұл желінің басқа түйіндерінен тәуелсіз болу керек. Өз бетімен хабарламаны қабылдау жеткізуге жауап беруі керек, сәйкес түйіннің істен шығуы берілген желінің басқа түйіндеріне әсер етпеуі керек.

Ақпаратпен алмасу негізіне дестелерді коммутациялау принципі жатады. Ол келесі түрде тұжырымдалады:

Дестелерді коммутациялау принциптері

• 
  Кез келген хабар бөліктерге (дестелер деп аталатын) бөлінеді
  
• 
  Дестелердің әрқайсысы адреспен жабдықталады
  
• 
  Дестелер желі арқылы таратылады және қабылдаушының түйінінде жинақталады.
  

Интернеттің дамуының алғашқы кезеңінен бастап әртүрлә байланыс каналдары қарастырылады. Олар радио, телефон, белгіленген және т.б. желілер.

Алғашқы желі – Интернет желісінің негізі болған ARPANET желісі болды. Бұл желі 1969 жылы құрылды. Оны құру инициативасын көтерген АҚШ-ның қорғаныс министрлігінің зерттеу агенттігі болды. 1969 жылы желіде 4 компьютер ғана болды. 1971 жылы желіде 14 компьютерлерді біріктерді.

70-ші жылдары Интернет технологиялары дами түсті. Кейіннен желіде жұмыс істеуде негізгі жүктемені есептеулер (бірақ, шындығында да алғашқы компьютерлер тек есептеулер үшін қолданылған еді) емес, коммуникациялық хабарлар, электрондық почта, телеконференциялар атқаратыны анықталды.

Стандарттар (хаттамалар)

ARPANET-тің алғашқы хаттамалары - TCP және IP.

Бұлар хаттамалардың негізгісі болып табылады. 1972 жылы TCP/IP хаттамаларын Интернетке қосылу үшін басқа компьютерлер де қолдана бастады. 1986 жылға дейін Интернет қазір біз көріп жүрген Интернет сияқты болған жоқ. Интернет желісінің даму жылы деп 1986 жыл деп есептейді.

• 
  1984 жылы АҚШ-ның ұлттық қоры Internet желісінің негізі – NSFNET ғылыми компьютерлік желісіне ақшаларын сала бастады.
  

1989 жыл – ARPANET алғашқы желісінің соңғы жылы деп есептеледі. ARPANET желісі NSFNET жобасына кіре алмады.

1983 жылы бұл желіден әскери ұйымдарды біріктіретін MILNET желісі бөлініп шықты. Міне Интернеттің қысқаша тарихы осындай. Бүгінгі таңда Интернет кең дамып келеді.

Жекелеген қолданушылар Интернеттің ақпараттық ресурстарына әдетте телефон желісі арқылы, провайдер немесе корпоративті желі арқылы іске асырады. Бұлардың әрқайсы ұғымдарына анықтама берейік.

• 
  Мәліметтерді жеткізу магистралі ретінде белгіленген телефон линиялары, оптоталшықты және спутниктік байланыс каналдары қолданылады.
  

• 
  Шлюз – әр түрлі алмастыру хаттамалары бар және өзіндік IP-адрестері бар желілерді байланыстыру үшін қызмет істейтін арнайы компьютер.
  

• 
  Хабарларды маршруттау
  
• 
  Желінің жекелеген бөліктерінде жаңылысулар болған жағдайларда аса көлемді ұйымдарға қосылған хабарларды жеткізу маршруттарын жөндеуге арналған желі ішіндегі желілердің параметрлері туралы
  

• 
  қолданушылардың қолданбалы процестерінің орындалуын қамтамасыз ету
  
• 
  файлдарды, электрондық поштаны жеткізу хаттамаларын анықтау
  

• 
  жеткізілетін ақпараттың барлығына біріңғай анықталған синтаксис жүйесін анықтау
  

• 
  әр түрлі жұмыс станцияларындағы (ЖС) қолданбалы процестердің арасындағы байланыс сеанстарын ұйымдастыру
  
• 
  процестер арасындағы логикалық каналдардың байланыстарын ұйымдастыру
  

• 
  екі өзара әсерлескен ашық жүйелер арасындағы мәліметтерді жеткізуді қамсыздандыру
  
• 
  мәліметтерді жеткізу жүйесі процедурасын ұйымдастыру
  
• 
  транспорттық қосылуға сүйемелдеу жасау
  

• 
  ақпаратты маршруттауды қамсыздандыру
  
• 
  мәліметтерді жеткізу желісін басқару
  
• 
  ақпараттық ағындарды басқару
  

• 
  мәліметтерді жеткізудің деңгейінде байланыстарды орнатуға, сүйемелдеуге, бұзуға қажетті функционалдық, процедуралық тәсілдерді қамсыздандыру
  

Физикалық объектілер арасында мәліметтерді жеткізуде физикалық байланыстарды ұйымдастырудың механикалық, функционалдық және процедуралық тәсілдерін қамсыздандыру.

Төменгі 4 деңгей компьютерлік желінің транспорттық қызметін құрайды. Жоғарғы 3 дейгей абоненттік қызметке бірігіп қолданбалы процестердің логикалық өзара әсерлесуін қамтамасыз етеді.

 Физикалық деңгей хаттамалары

Байланыс линиясының түрі мен сипаттамасын анықтайды: қарапайым провод (витая пара), талшықты-оптикалық, коаксиальды кабель және т.б.

 Логикалық деңгей хаттамалары

• 
  каналдар бойынша ақпаратты басқару және жеткізу
  
• 
  SLIP (Serial Line Interface Protocol)
  
• 
  PPP
  
• 
  дестелік драйверлер
  

• 
  әр түрлі желілердегі, яғни маршруттау дестелеріндегі құрылғылар арасында мәліметтерді жеткізу
  
• 
  IP
  
• 
  ARP
  

• 
  Бір программадан екіншісіне мәліметтерді жеткізуді басқару
  
• 
  TCP
  
• 
  UDP
  

• 
  Сәйкес каналдарды орнату, сүйемелдеу және жою
  
• 
  TCP
  
• 
  UDP
  
• 
  UUCP
  

Интернетте әрбір компьютердің IP-адресі болады. IP-адрес төрттік байттық тізбектен тұрады, әрбір байтты нүктемен бөлінген ондық сан түрінде беру қабылданған. Олар 0-ден 255-ке дейін мән қабылдайды.

• 
  IP-адрес желідегі компьютерді бір мәнді анықтайды
  
• 
  Желіде 4 млрд-тан артық компьютерлер болуы мүмкін
  

• 
  0.0.0.0–.желі түйіні
  
• 
  1.1.1.1 – берілген жергілікті желінің барлық тармақтары
  
• 
  127.0.0.1 – бір ДК шеңберіндегі программалауды тестілеу және процестерді өзара әсерлестіру үшін
  

org– бейкоммерциялық