2014 жылдың 17 қаңтарында Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев кезекті халыққа жолдауын: Бір жыл бұрын мен еліміздің 2050 жылға дейінгі дамуының жаңа саяси бағдарын жария еттім

Ұлт тарихы мен ұлттық идеяның өрістеуін ұлы тұлғаларсыз, кемел ой иелерінсіз көзге елестету мүмкін емес. Ұлттың рухани және материалдық құндылықтарын сақтап, адамзат өркениетінен қалыс қалмау жолдарын, тұтас бір ұлттың өмірлік философиясын негіздеп беру осы көшбасшылардың құзырында болған.

1. 
   «Қазақ» хандығын хандық етіп тұғырына қондырған Жәнібек пен Керей аталарымыздан бастап, «Қазақ» елін мәңгілік ел ету жолында елеулі үлес қосқан ұрпақтарының саяси жолдарын зерделеп, өткенінен өнеге алып, болашаққа нық қадаммен жылжу.
   
2. 
   Ел Президентінің халыққа жолдауын–дұрыс саралап, болашаққа бағыт бағдар алып, халқына дәріптеп, барынша қолдау білдіру.
   

«Мәңгілік Ел» идеясы қазақ ұлтының мақсат-мүддесімен қатар елімізді мекен еткен ұлттар мен ұлыстардың ортақ идеясына негізделген жалпы ұлттық идеология. Қазіргі кезде әлемде көптеген елдер саяси және экономикалық тәуелділікке тап болуда. Ата-бабаларымыз сан ғасырлар аңсап-армандаған тәуелсіздік халқымыздың еш нәрсеге айырбастамайтын ең қастерлі құндылығы. Осы ұлы құндылық тәуелсіздігімізді тұғырлы ету мақсатындағы ұлы идея – Елбасымыздың «Мәңгілік Ел» идеясы.

«Мәңгілік Ел» идеясының түп қазығы – қазақстандық патриотизм. «Мәңгілік Елге» бастайтын жол – ол ұлттық тұтастық, Қазақстан халқының мызғымас бірлігі. Елбасымыз Н.Ә. Назарбаев «Еңбектеген баладан, еңкейген қартымызға дейін Отаншыл болуымыз керек», «Мен қазақпын» деп, өз ұлтыңды мақтаныш тұтқың келсе, онда тарихыңды біл. Сонда ғана болашағың айқын» деді. «Біз өткенімізбен де, бүгінімізбен де мақтанатындай ұлт болуымыз керек, егер патриот болсаң ғана Қазақстан мемлекеті «Мәңгілік Елге» айналады»- деді.

Иә, отансүйгіштікке тұнып тұрған бұл өсиеттер әр қазақтың жүрегінде әрқашан сақталуы керек.

Егер жас ұрпақ отансүйгіш, елжанды болып тәрбиеленсе «Мәңгілік Ел» дегеніміз сол!

Ұлт көшбасшысының «Мәңгілік Ел» идеясы алапат күшке ие. Олай дейтініміз, адамзат руханиятына, ұлт тағдырына қауіп төндіретін жаһандық процестер жүріп жатыр. Сол жаһандық күшке тек рухы мықты халық қана төтеп бере алады. «Мәңгілік Ел» - бабалар арманы, қазіргі буынның назары. Елбасының айтқан сөздерін, іске асыратын біз бен болашақ жас ұрпақ. «Мәңгілік Ел» жобасы жайдан айтылған сөз емес. Сөзді ұққан адамға бұл үлкен дүние.

«Мәңгілік Ел» ғасырларына әуелі бүгінгі күннің көзімен қарауымыз келеді. Елбасының халықтың идеясын шын жүрегімен құрметтеу оның түп мағынасын түсінуден, білуден басталады. Себебі, адам баласының дүниетанымын ықылым заманнан ұрпақтар сабақтастығына, ерекшелігі мен құндылықтарына тікелей байланысты. Бұл идея ұрпақтан-ұрпаққа аманат ретінде берілу керек. Сонда ғана ұрпақ ұлтымыз бен мемлекетіміздің шежіресі туралы ой өрісін кеңейтеді және орныққан көзқарасы бар азамат болып қалыптасады.

Үлкен мақсатқа жетелеген ұзақ жолды еңсеру үшін жас жеткіншек білім кеңістігіне қанат қағады. Жас жеткіншектердің қазіргі таңдағы елге деген сүйіспеншілігін сезінген кезде тамырың тереңдеп, жаның тазарып, алысты болжайсың. Адамға қанат бітіріп, сен бір ауылдың ғана емес, күллі Мәңгілік Ел –Қазақстанның перзенті екеніңді, оның түкпір-түкпірінде өмір сүріп жатқан туыстарыңның бар екенін сезінесін.

Бабалар дәстүрін, саясатын жалғаған Елбасымыз еліміздегі жүзден астам ұлттар мен ұлыстарды қазақтың қара шаңырағының астында ортақ идеяға ұйытып, Қазақстанды әлемдегі алдыңғы қатарлы 30 елдің қатарына қосуды мақсат етіп отыр. Осы кезге дейін 10 мың түлек бітірген «Болашақ» бағдарламасы Елбасымыздың Қазақстанды Мәңгілік Елге айналдырудағы негізгі стратегиясы.

«Мәңгілік Ел» - бұл Қазақстанның ірі державалар арасындағы бәсекеге қабілеттілігі!

«Мәңгілік Ел» - бұл тілімізді, ділімізді, тарихымызды, салт-санамызды сақтап, қазақ деген атпен алдағы ғасырлардың көшіне ілесу!

«Мәңгілік Ел» - бұл келешек ұрпақтың тәуелсіз, алдыңғы қатарлы елде өмір сүруі, Қазақстанның көк байрағының мәңгілік желбіреуі. Елбасымыздың басты мақсаты осы!

Ұлы бабамыз Тоныкөк абыз түркі жұртына қалдырған өсиетінде «Туы тұғырлы, елің мәңгілік болсын» деген екен.

Елбасымыз Н.Ә.Назарбаев Ұлытаудағы ұлағатында: «Менің арманым – Қазақстанның мәңгі болуы! Ең жоғары бағалайтын байлығымыз – тәуелсіздік. «Қазақстан –2050» - мәңгілік елге бастайтын ең абыройлы, ең мәртебелі жол. Осы жолдан айнымайық», - деді. Лайым солай болғай! Сан ғасырлар Ұлы Даланы мекен еткен «Ұлы Дала» елінің өмірлік философиясы –«Мәңгілік Ел» идеясы ең асыл мұратымыз болсын!

Қазақстан атты қара шаңырақтың болашақ ұрпақтары, қырандай алысқа самғап, тұлпардай тұяқты болайық. Күн сөнгенше сөнбейтін Мәңгілік Елдің жасампаз жандарына айналайық.

Мәңгілік Ел — жалпы қазақстандық ортақ шаңырағымыздың ұлттық идеясы. Бабаларымыздың арманы. ҚР Президенті Н.Ә. Назарбаевтың бастамасымен Астанада асқақ рухымыз бен мәңгілік мұраттарымызды паш етіп тұрған «Мәңгілік Ел» салтанат қақпасының салынуы «Мәңгілік Ел» идеясының мелекеттік идеологияға айналғандығының бір дәлелі. «Мәңгілік Ел» сөзінің терең тарихи тамыры және үлкен мағыналы мәні бар. Түрік шежіресінде «мәңгі» сөзі «Тәңір», «Құдай», «Алла» сөздерімен мағыналас қолданылды. Осыдан кейін, «Мәңгілік Ел» «Алла Тағаланың елі, халқы» дегенді білдіреді және мемлекет пен ұлттың уақытпен шектелмеген тұмары болады деуге толық негіз бар. Мәңгілік Ел ұлттық идеясының негізгі мәні — мәңгілік мақсат-мұраттарымыз бен мәдени-рухани құндылықтарымызға негізделген, мемлекет құрушы қазақ халқы мен өзге де ұлттардың ұлттық идеяларын бір арнаға тоғыстыратын идеология арқылы қалыптастырылатын қазақтың ұлттық мемлекеті.

Мәңгілік Ел ұлттық идеясы дегеніміз — өткенімізден сабақ ала отырып, болашағымызды баянды ету жолындағы хақ мұраттарымыз!

2.2. Қазақ хандығын құрған Жәнібек пен Керей хандардан бастап, қазақ хандығына елеулі үлес қосқан тұлғалардың халық игілігі үшін жасаған істері.
550 жыл бұрын Жәнібек пен Керей құрған Қазақ хандығы алғаш рет өз атауында халық этнонимі бекітілді. Қазақ халқының тәуелсіздік үшін көп ғасырлық күрес жолында ұлы жеңістер мен ауыр жеңілістер болды. Осы үздіксіз күрестің тарихи тәжірибесі «Мәңгілік Ел» өзекті идеясының маңыздылығын – халық бірлігін дәлелдейді. Тарихи дата – Қазақ хандығы құрылуының 550 жылдығын атап өту – өткен, осы және келер шақтың мирасқорлығын және ұрпақтың бабалар алдындағы қазақи мемлекеттіліктің қайнар көзі мерейтойлы датадан бұрын есептелетін мызғымас негізі мен дәстүрін сақтаудағы ерекше жауапкершілігін айрықша көрсетеді. Бізге жеткен тағылымды тарлан, талай дәуірді басынан өткерген тарих беттерінен 1465-ші жылы Жәнібек пен Керей бабамыз «Қазақ» атты дархан елімізді тарих сахнасына шығарып, тұғырына тұрақтатқаны белгілі. Бұл кезеңде бабаларымыз жеке бастың қамы, атақ пен абыройдың дәні үшін емес мәңгілік елдің мәні үшін өз бетінше хандық құрып соны басқара білді.

Алғашқы жылдары қоныс аударған ұлы көш Шу өңіріне тұрақтап моғолстан елімен көрші болып, біраз уақыттқа еңселерін тіктеп алған соң өздерінің ата-бабасынан қалған тарихи тұрақтарын біртіндеп өз төңіректеріне алып, іргесін кеңейте бастады. Бұған дәлел: 1470 жылдың күз айларынан бастап өздерінің ата қонысы Түркістан қаласынан бастап, Созақ, Сығанақ, Сауран қалаларын өз қарамақтарына алып елінің жайлы тұрмысына дәнекер болуы. Бұл келтірілген дәлел Жәнібек пен Керей атамызбен халқының ерен еңбегі болса, дәл осы тұста халықтың қамын ойлап, қамығып, жүзге келмей өлмеген, малы екі қайтара төлдеген, елді жау алмайтын, малға жұт келмейтін, шөбі шүйгін, суы мол шаруаға жайлы , адамы қайғы дегеннің, қастандық дегеннің не екенін білмейтін, ертеңім не болады деп ойламайтын, елге ырыс, онда жұрттың бәрі тең бәрі де шат-шадыман тірлік кешетін, ел аласы жоқ, ағайын арасы тату, бірліктің ырыстың, бақ дәулетті, тыныш, бейбіт тұрмыстың белгісі ретінде қой үстіне боз торғай жұмыртқалайтын–жер үстіндегі адамзат көруі мүмкін «Жерұйықты» мұрат еткен бүгінге аты аңыз елі үшін еміренген – Асан қайғы бабамыз еді., Бұл сапардың оңай болмасы бірден білінеді, себебі: Ұзақ, азапты сапарға жылдар бойы әзірлену керек. Мал төлден тыйылуға, ер төсегінен безінуге тиіс. Соншалық төзім, шыдамды бастан өткерген соң ғана «Жерұйыққа» сапар шегуге болады. Жол ауыр: шөлстан бар, аптап ыстық бар, соның бәріне сабырмен, шыдамдылықпен төзген, жолда кездесетін барлық қиыншылықтарды көтере алатын, бақыт дегеннің, бақытқа жету жолындағы күрес дегеннің не екенін білетін ел ғана «Жерұйыққа» қоныстанбақ. Осыншама ауыртпалықтарды білсе де Асан қайғы төзімді жануар ретінде «Желмаяға» мініп «жерұйықты» іздеуге аттанады. Бұл сапарға Асан қайғы өзінің бақыты үшін, өзінің жан рахаты үшін емес, елдің мұраты үшін, елдің қамы үшін, өз халқының бақыты үшін, халқына мәңгілік мекен болатын, жан рахатын сыйлайтын осынау қасиетті жерді іздеуге аттанады. Бұл сапардың негізінде «МӘҢГІЛІК ЕЛ ИДЕЯСЫ» жатқандығы айдан анық. Бүгінгі ұрпақ «Жерұйыққа» қоныс аудармаса да жазиралы дархан «Қазақстан» атты тау баурайы асыл қазынаға, кенге бай, байтақ жерде ғұмыр кешуде! Одан кейінгі жылдарда әрбі, хандар, сұлтандар, билер өз халқын мәңгілік ел ету жолында әр қайсы әр түрлі бағытта өздерінің саяси бағыттарын жүргізді, олардың ішінде жүзеге асқандары да, негіссіз қалғандары да болды, бабаларымыз елін, жерін қорғап, мәңгілік ел ету мақсатында сан түрлі амалдар жасады, сан түрлі кезеңдерден өтті.

Тәуелсіз Қазақстанның Тұңғыш Президенті – Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың заманауи қазақстандық мемлекеттілік құрудағы сіңірген тарихи еңбегіне ешкімнің таласы жоқ. Күшті қайраты мен стратегиялық көріпкелдігінің арқасында Қазақстан заңды рәсімделген шекарасы бар, жемісті, тұрақты, беделді мемлекетке айналды. Қазақстандықтардың ұлттық идеясы мен тарихи санасын қалыптастыруда, және халықтың бірлігін нығайтуда Қазақстан Президенті Н.Назарбаевтың ерекше рөлін атап көрсету қажет.

Қазақстан «Мәңгілік Ел» идеясына біріккен көп ұлттың өкілдеріне Отан болып табылады. Қазақстандықтар бар қиыншылықтардан өтіп, ұлттық қауымдастықта лайықты орын алды. Бұған жету жолы да оңай болмағаны аян. Иә, ел болып еңсе көтердік дегенде – арғы жағында арқасүйер, табан тірер не бар екенін қазақ жұрты мен қазақстандықтардың жарасымды тіршілігінің дәлелі болды. Бір кездері Алаш арысы Міржақып Дулатов «Түрік баласы» атты жазбасында: «Келешек күннің қандай болашағын білуге тарих анық құрал болады. Өзінің тарихын жоғалтқан жұрт, өзінің тарихын ұмытқан ел қайда жүріп, қайда тұрғандығын, не істеп, не қойғандығын білмейді, келешекте басына қандай күн туатынына көзі жетпейді. Бір халық өзінің тарихын білмесе, бір ел өзінің тарихын жоғалтса, оның артынша өзі де жоғалуға ыңғайлы болып тұрады», – деп, сонымен бірге тағы жазған мақаласында: «Тарихы, әдебиеті жоқ халықтың дүниеде өмір сүруі, ұлттығын сақтап ілгері басуы қиын. Әдебиеті, тарихы жоқ халықтар басқаларға сіңісіп, жұтылып жоқ болады», – деді.

Біздің Отанымыз Қазақстан – бүгінде тәуелсіз мемлекет.Елбасымыз өз сөзінде «Жер бетінде мыңдаған ұлттар мен ұлыстар бар. Біз – дербес мемлекет құру бақытына ие болған 193 ұлттың біріміз.Басқа бақыттың қонуы бір бөлек,сол бақытты бағалай білу бір бөлек.Тәуелсіз елдердің барлығы бірдей тұрақтылық пен татулыққа ұйып, дамудың даңғылына түсе алған жоқ.Тәуелсіздік – тарихтың сыйы немесе бүгінгі буынның меншігі емес. Ол- өткен бабалардың алдыңдағы қасиетті борышы және келешек ұрпақтың алдыңдағы зор жауапкершілік.Біз Тәуелсіздігімізге тәу етіп,тәубе деп,Тәуекелмен болашаққа бет түзеп келеміз.Біз бүгін Ұлы тарихымыздың тағы бір шебінен сенімді өтіп келеміз» деген еді.Шынында да тәуелсіздікке қол жеткізуіміз, адамзаттың басынан кешірген, ғаламат зобалаң заманнан аман – есен өтуіміздің өзі баға жетпес мұра емес пе?!

Ұлтымыздың ұлы тұлғасының бірі – Әлихан Бөкейхан «Жұрт пайдасына таза жолмен тура бастайтын ер табылса, қазақ халқы оның соңынан ерер еді» - деп арман еткен ер тұлға бүгін Елбасымыздың әр ісінен көрініс тапқандай. Керей мен Жәнібек құрған Қазақ хандығының тарихи жалғасы – бүгінгі өркениетті Қазақстан. Еліміздің өзіндік стратегиясы қалыптасқан, әлемдегі алдыңғы қатарлы мемлекеттер қатарынан орын алуы – Қазақстанның Тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың ерен еңбегі мен көреген саясатының жемісі.

Елбасының «Мәңгілік Ел» идеясы қазірдің өзінде елді біріктіруші күшке, ұлттық идеологияға айналды. Ол – «Қазақстан-2050» Стратегиясының, сонымен қатар, XXI ғасырдағы Қазақстан мемлекетінің мызғымас идеялық тұғыры, ұлттың рухани құндылығы.Қазақстанның бүгінгі алатын орны,халықтың әл-ауқаты мен экономикасының дамуы елімізде жүргізілген саясаттың нақты нәтижесі болып табылады.Өткенге сәл шегініс жасап көретін болсақ,тәуелсіздіктің бірінші күні яғни 1991 жылдың 17 желтоқсанында Елбасының «Кең – байтақ жеріміздің байлығы осы даланың түпкілікті халқына да, тағдыр қосып бірге өмір сүріп жатқан өзге ұлт өкілдеріне де молынан жетеді.Не істесек те ақылмен істейік, арзан ұранға ермейік, ұшпа сезімге ерік бермейік. Әсіресе, жастар салқынқандылықтан, үлкенді сыйлаудан,сөзге тоқтаудан айнымаса, қашанда достыққа адал болса,бауырмал,кеңпейіл болса,халықтың атына сөз келтіретін ұстамсыздық атаулыдан аулақ жүрсе деп тілейік» - дегенінің өзінде Елбасының көрегенділігімен Қазақстанның жарқын болашағына деген үлкен сенімі мен серпіліс берер салиқалы ойы ұштасып жатқаны бүгінде ақиқатқа айналды.Содан бері жиырма төрт жыл уақыт ішінде қаншама жаңашыл бағдарламалар мен жолдауларын арнап мемлекетіміздің өркендеуі мен өсуіне ықпал ететін тиімді даму жолдарын нақты көрсетіп берді. «Мәңгілік Қазақстан» жобасы,ел тарихындағы жаңа дәуірдің,келісті келбетінің көрінісін саралап берді деп толыққанды сенімді айтуға болады. «Мәңгілік Қазақстан» деп аталуы арқылы тұғырлы еліміздегі әрбір отандастарымыздың жүрегіне жылу ұялата,мақтаныш сезімінің және оған деген сенімін айқындады.Елбасымыз тағы бір сөзінде, бүгінімен ертеңін ғана ойлап,кеңшілікті ойлаудан түсер пайданың қазіргі бәсекелестік заманында түкке тұрмайтын тіршілік екенін баса айтты.

«Мәңгілік Қазақстан» жобасы – елдігіміз бен бірлігіміз, ерлігіміз бен еңбегіміз сыналатын, сынала жүріп шыңдалатын үлкен сынақ,осыдан мүлтіксіз орындап, сүрінбей өту – ортақ парыз,абыройлы міндет екенін баса айтты.Шынында да, бұл біз үшін жүктелген,мақсат етілген,жұмыла жеңетін алдағы міндетіміз.Осы орайда басты мақсат – Қазақстанның ең дамыған 30 мемлекеттің қатарына ілігуі, яғни «Мәңгілік Қазақстан» жобасы, ел тарихындағы біз қадам басатын жаңа дәуірдің кемел келбеті. Атап айтар болсақ, тұңғыш мемлекеттік тұжырым идеологиясының елең еткізерлік жаңалық екені бізге мәлім.Қазақстан Республикасының ұлттық идеясынан келген түйін – тұжырым ретінде «Мәңгілік Ел» идеясының жариялануының айтсақ болады. «Мәңгілік Ел» идеясы,қазақ елінің тәуелсіздік жолында еңбекпен қол жеткізген биік асу,үлкен белес. «Мәңгілік Ел» ұғымын тереңірек түсіндіру, тарихи негіздерін көрсету маңызды болып табылады.Түрік тарихын зерттеуші, профессор Қаржаубай Сартқожаұлы: «Мәңгілік Ел» - түрік жұртының данагөйі,үш бірдей қағанның кеңесшісі болған атақты Тоныкөк негізін қалаған идея...» - екендігін жазған еді.Түрік қағанатын құрағаннан кейін Тоныкөк «Мәңгілік Ел» идеясын қолына алды.Мәңгілік ел – мақсаты түрік елінің билігі деп біршама ғасыр бұрын мәңгілік ел идеясын ұсынылғаны байқалады. Мәңгілік ел дегеніміз – мемлекеттің ғасырлар тоғысында,ірі державалар арасында бәсекеге төтеп бере отырып, өзіндік қорғаныс саясатын ұстану деп түсінуге болады. Қазақтың Мәңгілік Ғұмыры ұрпақтың Мәңгілік Болашағын баянды етуге арналады. Ендігі ұрпақ – Мәңгілік Қазақтың Перзенті. Ендеше, Қазақ Елінің Ұлттық Идеясы – Мәңгілік Ел!

2.4. Мәңгілік - тәуелсіздік

Қазақ халқы ХХ ғасырдың соңында мәңгілік арманына жетті. Мойны бұғаудан босады. Дүниеге жар салдық. Біз тәуелсіз ел болдық деп мінберден сөйлеп, биік-биік тұғырдан көріндік. Елдігіміздің көтерген Елбасы елдің мәңгілік тұғырнамасын қайта қозғады. Ширек ғасыр елдігімізді танытқан соң бабаның арманын қайта жаңғыртты.  Бұл да сындарлы сағаттың жемісі еді.

Қазақтың мәңгілік жеңісі еді.

Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев қазақтың бүгінгі әр сағатының маңызды құндылықтармен толықтырды. Мәңгілік ел болмаққа тұғырнамасын жасады. Міне, мәңгілік елдің қағаны, ұлттың арманы.

Мәңгілік ел деген идеяны көтермес бұрын мәңгілік болмақтың қамын қылды. «Қазақ қазақпен қазақша сөйлес» - деген Елбасының ойы да сол мәңгілік ел болмақ үшін мәңгілік тіл болмақ керегін аңдағаннан кейінгі сөз.

Бір кездерде дүркіретіп билік құрған Көктүріктер империясы ту еткен, Тоныкөк негізін қалаған, ұлы Шыңғыс хан империясының атына айналған Мәңгі ел құндылығы бүгін, міне, осылайша Қазақстан мемлекетінің түп қазығы – ұлттық идеясына айналды. Елбасының «Мәңгілік Ел» идеясы тағы бір данамыз Асан қайғының осы тектес идеясымен де астасып жатыр. Бұл – «Жерұйық» идеясы. Бұл да- өте терең,ғажап идея.Халқының болашағын ойлап,ел аласы,ру таласы болмайтын жер іздеуі баяндалады.Елбасы Жолдауында ұсынған «Мәңгілік Ел» идеясын Асан қайғы армандаған «Жерұйық» идеясының жалғасы деп қарастыруымызға болады. Сөйтіп,Қазақстан халқының, дәлірек айтқанда, қазақ халқының ұлттық идеясы анықталды.Ол – Мәңгілік Ел идеясы. Алтын Күн шуағын шашқан Көк байрағымыздың астында қазақ қана емес, 130 ұлттың өкілдері береке-бірлікпен тату-тәтті өмір сүруде. Елбасы:«Қазақ тарихында біз ұялатын ештеңе жоқ. Бізге бабалар тұлпарларының тұяғымен жазылған ата тарихының әр парағы ерекше қымбат. Қазақтардың бүгінгі және болашақ буыны оны әрдайым орынды мақтан ететін болады», деді. Сонымен бірге Қазақстанды Мәңгілік елге айналдырудың жолдары,түрлі иірімдері мен тетіктері,кезеңдері нақтыланып көрсетілді.

«Мәңгілік ел – ата-бабаларымыздың сан мың жылдан бергі асыл арманы», - деп атап өтті Нұрсұлтан Әбішұлы.Ол арман – әлем елдерімен терезесі тең қатынас құрып,әлем картасынан ойып тұрып,орын алатын тәуелсіз мемлекет құру еді.Ол арман – тұрмысы бақуатты, түтүні түзу ұшқан,ұрпағы ертеңіне сеніммен қарайтын бақытты ел болуы еді.Осы армандар ақиқатқа айнала бастады. Мәңгілік елдің іргетасы қаланды.Ендігі жердегі Қазақстан дамуының мақсатының бастысы – ең дамыған 30 елдің қатарына қосылу.Бұл – аса биік,астамшыл мақсат.Бірақ оны ендігі жерде ешкім қиял деп айта алмас,себебі біз аз уақыт ішінде талай жоспарларды шындыққа айналдырдық.Күні кеше, бұдан 24 жыл бұрын бізде ұлттың экономикасы да,қазіргідей қалыпты мемлекет те,заңдастырылған шекара да болмаған еді.Қазір бұлардың бәрі бар.Қазақстанда қазір көшбасшы ұлттармен тең дәрежеде өмір сүріп отыр.Біз өзімізді оларға мойындаттық.Ендігі олар бізбен санасатын болды.Дана халқымыз: «Қиындыққа мойыма,ұмтыл-дағы іспен жең.Мақсатсыз жан өмірде қанаты жоқ құспен тең»деген.Тілекжан Хасенұлының айтуынша,дамыған елдерге тән ерекшелік – халқының, азаматтарының рухы ояу,асқақ болады.Олар өздерін ешкімнен кем санамайды.Олар басқаны сыйлайды,басқалармен санасады,басқалардан үйренеді,сонымен бірге өзіне де сенеді,өзін де мақтан тұтады.Дамыған елдің адамы – нағыз патриот: өз елін,өз жерін,Отанын сүйеді,өз тілін,дәстүрін,әдебиетін,тарихын біледі,қадір тұтады.Елбасымыз қазақстандық патриотизм туралы,әрбір азаматтың патриоттық сезімін ояту,қалыптастыру туралы тектен-тек айтып жүрген жоқ.Патриотизм біздер үшін – қуатты күш,қосымша инвентиция.Оның негізінде рух,намыс жатыр.Қазіргі ел аузындағы Мәңгілік ел, Нұрлы жол деген тіркестер бейнелі түрде кездейсоқ айтылған емес.Бұл-қазақтардың ғана емес,бүкіл қазақстандықтардың таяу жылдардағы бетке ұстар идеясы,өмірлік нысанасы.

Мәңгілік ел – мыңжылдық мәні бар жалпыұлттық идея. Мәңгілік ел – Тәуелсіздік тұсында қалыптасқан философиялық идея.Көреген хандарымыз бен дана билеріміз,кешегі өткен Алаш арыстары қазақ елін қайырымды қоғамға,Жерұйыққа,Мәңгілік елге айналдыруды арман еткен,сол үшін күрескен,қан төккен,еңбек еткен.Ежелгі түркілердің «Мәңгілік Ел» идеясы үш тұғырдан,яғни үш негізден тұрады: біріншісі – көне түркі жазба ескерткіштеріндегі «Мәңгілік Ел» манифесі,екіншісі – әл – Фарабидің философиялық шығармаларында,әсіресе, «Қайырымды қалада», үшіншісі – Жүсіп Баласағұнның осы идеяны негіздеген «Құтты Білік» дастаны.Бұлардың бәрі бір- бірімен тығыз байланысты,бір заманнның жемісі және өзіне дейінгі бабалар мұратымен жалғаса отырып,кейінгі ұрпақтарының құрған мемлекетшілдік,яғни «Мәңгілік Ел» идеясымен сабақтасады.

ІІІ. Қорытынды
Қорыта айтқанда ел ертеңі көреген басшы мен кемеңгер халқының негізінде болмақ басшысына бағына алған халық пен халықының мүдесінен шыға алған басшысы бар ел мәңгілік болмақ! Елбасымыздың «Мәңгілік ел» идеясы өзінен бұрын өткен бабалар реформасы мен мақсаты бір болғанымен мағынасы мен жүйесі жағынан зор айырмашылық жасайды. Бабаларымыз халқын ауызбіршілікпен алға бастырып, әдет-ғұрпымен руханиятын шыңдап, заңдарымен ел бүтіндігін жер амандығын қорғап отырса, Елбасымыз сындарлы саясатымен өз халқын дамыған елдердің қатарына қосып, басқа елдермен терезесін тең етіп, бақытты да ша-шадыман тірлікке жеткізу, бұл дегеніміз бабалар арманымен мақсаты мен маңызы бір, мәні мен жүйесі бөлек іс.

Елбасы бастаған істі ел де қолдамақ, біз секілді ұрпағы жалғамақ. Ол ұлы міндет. Сол үшін біз ұрпақ мәңгілік ел болмақ үшін мәңгілік тілдің өрісін кеңейтпегіміз парыз. Қазақ тілі болашақта тек қазақ әдебиетінің тілі ғана емес, техниканың, ғылымның һәм саясаттың тілі болса, елбасы жүктеген міндетті ел болып атқарғанымыз болмақ.

Елдің ертеңі үшін  мәңгілік ел болашағы үшін, мәңгілік елдің тілдің қанат жаймағы үшін білім нәрімен әлеуеттеніп, мәңгілік мұрат ұстанбақ керек.

Кешегі Мағжан сенген жастарға бүгін Елбасы да сенді. Сенім артты. Сол үшін мәңгілік елге қызмет ету біздің борыш. Тіл мәңгілік, ұлт мәңгілік болғанда ғана ел мәңгілік болмақ. Мәңгілік тәуелсіздік болмақ.

2. Күлтегін Тоныкөк: Ежелгі түркі рун жазбалары (Әдеби нұсқасын жасаған Қадыр Мырза Әли..) — Алматы, «Өлке» баспасы, 2001. — 144 бет.

4.Қазақстан тарихы. Әдістемелік журнал №1,2016