435 имплицитно: ат басындай алтын
Этнолингвистика және этнография
жүктеу/скачать 0,54 Mb. Pdf көрінісі
|
Ғылымдағы ғұмыр I том
| Этнолингвистика және этнография.
Бұл екеуінің тоқайласар тұсы этнос болмысының сүбелі саласы – заттық бағалылықты (материальные ценности) зер- делеуге байланысты. Бұл екеуіне де ортақ объект – «тіл әлеміне» тән көл-көсір мол дүние. Алайда, осыған қарап, этнолингвистика мен этнографияны да бір- бірімен алмастыруға болмайтын сияқты. Олардың өзара сыбайластығымен қатар «ортақ» терінің пұшпағындай өз тәсілімен илейтін еншісі де жоқ емес. Бұл әсіре- се тіл фактілерін пайдаланудан айқын көрінеді. Зерттеушілердің көбі-ақ этнолингвистика мен этнографияны «мақсат-мүд- десі ортақ, бақыт-бағдары бір, бір таяқтың екі басындай егіз ғылым» деп қарай- ды. Бұл пікірді кезінде өзіміз де 12 қолдаған едік. Алайда «тіл әлемін» тәптіштеп зерттеу барысында бұл пікірге де сын көзбен қарау керектігіне көзіміз жеткен сияқты. Оның басты себебі: екеуіне ортақ объект – этнос тілі болғанымен, оны екеуінің зерттеу тәсілі мен тереңдік деңгейі бірдей емес. Мәселен, «Киіз үй» де- ген объектіні алсақ, этнографтар да, этнолингвистер де оның құрамын ( сүйегін, киізін, бау-шуын), бөлшек-бөліктерін (шаңырақ, уық, кереге, есік, туырлық, үзік, түндік, басқұр, белдеу, желбеу т.б .), сондай-ақ оларды жасау технологиясын сөз етуге міндетті. Алайда киіз үйге қатысты тіліміздегі бұлардан басқа жүзде- ген атаулар мен мыңдаған қосымша ұғым-түсініктерді тәптіштей жинап, этнос тұрғысынан талдап, тарату этнолингвистердің ғана міндеті болса керек. Мұны нақтылы мысалдармен дәлелдеп жатуға мақаланың мүмкіндігі көтермейді. Қорыта келгенде: этнос болмысына қатысты тіл фактілерін этнографияға қарағанда этнолингвистика әлдеқайда ауқымды да кең пайдаланып, олардың тіл- дік мән-мағынасын жан-жақты да терең түсіндіруге тырысады. Қоғамдық пәндермен этнолингвистиканың ара қатынасы осылай болса, лингвистикалық пәндермен болатын бұл қатынас сәл басқашалау. Олардың бір-е- кеуін қарастырып көрейік. жүктеу/скачать 0,54 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|