8 – сынып «Қыз Жібек» жыры ІІІ деңгей

• 
  «Қыз Жібек» жырының негізгі тақырыбы қандай?
  
• 
  Тақырып пен атаудың айырмашылығы неде?
  
• 
  «Қыз Жібек» жайлы не білесің?
  

Базарбай 8 ұлынан айырылып, қан жұтып, қасірет шегіп жүргенде Төлегені дүниеге келеді. Ол ер жеткен соң қалыңдып іздеп, Алтай еліне барады. Төлеген ол жаққа қырық бес жорға ала кетеді. Қаршығаны көруге Төлегеннің өзі барады. Екеуі араздасады. Сол елдің ханы Сырлыбайдың Жібек атты қарындасы бар екен...

1. 
   Берілген сызба бойынша Абай Құнанбайұлы өмірбаянын баяндаңыз.
   

1845 ж.

Зере

Ұлжан

Гете

1. Өткірдің жүзі,

Кестенің бізі

Өрнегін сендей сала алмас.

2. Білгенге маржан,

Білмеске арзан,

Надандар баһра ала алмас.

3. Тамағы тоқтық,

Жұмысы жоқтық,

Аздырар адам баласын.

4. Еңбек етсең ерінбей,

Тояды қарның тіленбей.

5. Тамағы тоқтық,

Жұмысы жоқтық

Аздырар адам баласын.
ІІ деңгей

1. Асыл сөздердің жалғасын табыңыздар.

1. Жұмысы жоқтық

Тамағы тоқтық

------------------------------- (Аздырар адам баласын)

2. Үш - ақ нәрсе адамның қасиеті

------------------------------ (Ыстық қайрат, нұрлы ақыл, жылы жүрек)

3. Ғылымды іздеп,

Дүниені көздеп

------------------------------- (Екі жаққа үңілдім)

4. Қайратсыз ашу – тұл

Тұрлаусыз ғашық – тұл

----------------------------------- (Шәкіртсіз ғалым - тұл)

5. Әуелде бір суық мұз – ақыл зерек

--------------------------------------- (Жылатқан тұла бойды ыстық жүрек)

6. Досы жоқпен сырлас

--------------------------------------- (Досы көппен сыйлас)

7. Өмірдің алды – ыстық, арты – суық,

--------------------------------------- (Алда – ойын, артқы жағы мұңға жуық)

8. Ақылмен ойлап білген сөз

Бойыңа жұқпай сырғанар.

Қ - ЫЛЫҚТЫ

Ы - НТЫЗАРЛЫ

З - ЕЙІНДІ

Ж - ІГЕРЛІ

І - ЛТИПАТТЫ

Б - АЙЫПТЫ

Е - РКЕ

К -ӨРІКТІ

2. Лиро-эпостық жырлар мен батырлар жырына тән ерекшеліктерді жазып көрсетіңіз.

Батырлар (эпостық) жыры	Лиро-эпос (ғашықтық) жырлары
1.Батырлар халық мүддесі жолында күресіп, ерлік, батырлық көрсетеді. 2.Рулық қарым-қатынас, халықтың тұрмыс-салты, әдет-ғұрпы жыр оқиғасына енбейді. 3.Кейіпкерлері шындықтан алыс, шартты түрде алынады.	Екі жастың бақытқа жету жолындағы қасірет-зары, махаббаты, бас бостандығы үшін күресі жырланады. Рулық қарым-қатынас, халықтың тұрмыс-салты, әдет-ғұрпы ғашықтық жырлардың негізгі өзегі болып келеді. Образдары реалистік түрде сипатталады, іс-әрекеттері өздеріне тән суреттеледі.

І деңгей

«Туады ерлер ел үшін» тақырыбына шағын шығарма жазыңдар.

Әбу Насыр әл-Фараби «Қашықтасың туған жер» өлеңі
ІІІ деңгей

1. Өлеңнің әр шумағын талдап, елестете отырып, суретін салыңыздар.

2. Әбу Насыр әл-Фараби қай тілдерді меңгерген?
ІІ деңгей

1. Әбу Насыр әл-Фараби өлеңдерінің негізгі тақырыбы.

2. Әбу Насыр әл-Фараби ғылымның қандай салаларымен айналысқан?
І деңгей

1. Бұл өлеңнен туған жерге деген сүйіспеншілік айтылған жолдарды таба отырып, негізгі идеясын анықтаңыздар. Туған жер не себепті ыстық болады деп ойлайсыздар?

1. Қайрат, Ақыл, Жүректің өздерінің басымдылықтары туралы айтқан сөздерін Ғылымның төрелігін топтастырыңыздар:

1.Абай Құнанбайұлы қай жерде дүниеге келді?

2. Абайдың ұлы ақын болып қалыптасуына кімдер ықпал етті?

3. Қандай оқу орындарында білім алған?

4. Ақын шығармалары неше саладан тұрады?
ІІ деңгей

1. Халық арасында мақал, нақыл сөз болып қалған Абай сөздерінің жалғасын табыңыздар.

1) Үш-ақ нәрсе адамның қасиеті ... (Ыстық қайрат,нұрлы ақыл,жылы жүрек)

2) Талап, еңбек, терең ой ... (Қанағат, рахым, ойлап қой, Бес асыл іс, көнсеңіз)

3) Еңбек етсең ерінбей, ..............(Тояды қарның тіленбей)

4) Ұстаздық еткен жалықпас, ............(Үйретуден балаға)

5) Пайда ойлама, ар ойла, ..........(Талап қыл артық білуге)

6) Досы жоқпен сырлас, .................. (Досы көппен сыйлас)

7) Сен де бір кірпіш дүниеге, ..............(Кетігін тап та, бар қалан)

8) Ойын – арзан, ...............(күлкі қымбат)

2. Абайдың қара сөзінде адамға тән қандай жақсы және жаман қасиеттер туралы айтылғандығын көрсету:

Адамға тән қасиеттер
Жақсы қасиеттер	Жаман қасиеттер

І деңгей

1. Абайдың өмірі мен шығармашылығы туралы мазмұндаудың тірек сызба құрастырып, баяндап беріңіздер.

1. Шәкәрім өлеңдерін тақырыбына байланысты топтастырыңыздар.

Шәкәрім өлеңдерінің тақырыптары

Ғылым

1. Ақын туралы берілген мәліметтерден баяндаудың тірек сызбасын жасаңыздар.

2. «Шәкәрім-Абай» жолын жалғастырушы. Венн диаграммасы аркылы көрсетіңіздер.
І деңгей

«Бостандық таңы» дегенді қалай түсінесіздер? Ақын қандай оқиған

айтып тұрғанын тарихтан естеріңе түсіріп қөріңіздер.

Сұлтанмахмұт Торайғыров «Бір адамға» өлеңі
ІІІ деңгей

1. Адам, адамгершілік туралы мақал-мәтел табыңыздар.

2. Түсіндірме сөздіктен өлеңде кездесетін бағалы бұйымдардың мағынасын жазыңыздар:

Оқа, сылдырмақ, түйме, күміс кесе, алтын аяқ ,теңге.
ІІ деңгей

1. Осындай ирониялық сарында жазылған А.Байтұрсынұлының қандай шығармасы бар? Мазмұнын естеріңзге түсіріңіздер.

2. Осы өлең арқылы Шорманның Садуақасына мінездеме беріңіздер.
І деңгей

1. 4-шұмақты қара сөзге айналдырып жазыңыздар.

1. Өлең мазмұны бойынша кестені толтырыңыздар:

2. Мәтінде берілген мерзімдерді сөйлетіңіздер:

2. Ақынның өмірі мен шығармашылығына байланысты сұрақтарға жауап беріңіздер:

1) Ақын абақтыға кімдер үшін түсті?

2) Ақын кімдерді, нені сағыныпты?

3) Ақынның қайсар мінезін өлеңнің қай тұстарынан көреміз?

4) Абақтыны суреттеген өлең жолдары.

1. Өлең арқылы ақынға мінездеме жазыңыздар. Абақтыны сипаттаңыздар. Өзіңізді тебіренткен өлең жолдарын оқыңыздар.

1. «Аққудың айырылуы» поэмасы бойынша кестені толықтырыңыздар.

2. Жалғыз қалған аққудың әрекеті: