8.2 Бөлікті аналитикалық тәсілмен жобалау және оның дәлдігі
Аналитикалық тәсілмен жер аудандарын есептеу, берілген аудан және жергілікті жерде жүргізілген бұрыштық және сызықтық өлшеулер нәтижесі немесе олардың функциясы – координаталық нүктелері бойынша, жобалық кесінділер есептелінеді.
Жобалау барысында екі шарт берілуі мүмкін:
1) жобалық сызық берілген нүкте арқылы өтеді, онда берілген аудан үшбұрыш немесе төртбұрыш арқылы жобаланады;
2) жобалық сызық берілген бағытқа (берілген дирекционды бұрыш бойынша) параллель өтеді, онда берілген аудан трапеция бойынша жобаланады.
Ауданды жобалауды бір қабылдау әдісімен орындау, тек қана жер бөлігі үшбұрышты, төртбұрышты немесе трапеция пішінде болғанда орындалады. Ал аналитикалық тәсілдің барлық қалған жағдайында, белгіленген жер бөлігінің алдын –ала ауданы есептелінеді де, осыдан кейін, жетпеген немесе артық болған аудандарды берілген аудан көлеміне жеткізу-үшбұрыш, квадрат немесе трапециямен жобаланады.
Мысалға келесі жағдайды қарастырайық:
1. жер телімінде (сурет 8.5) га, сызығы D нүктесі арқылы өтетін ауданды жобалау керек.
Сурет 8.5. Жобалық сызық берілген нүктемен өткендегі ауданды анықтау сұлбасы
Шешу жолы, алдымен белгіленген бөліктің P1 алдын –ала анықтау керек:
(8.3)
Сонда жетпейтін аудан P2:
(8.4)
Ұзындықты және AD сызығының бағытын (дирекционды бұрыш) А және D нүктелерінің координатасы бойынша анықтау керек:
, (8.5)
Бақылау:
(8.6)
Жетпейтін ауданды P2 үшбұрышпен жобалайды және АК сызығының ұзындығын есептейді, осыдан бұрышы, (AT) және (AD) дирекциондық бұрыштарының айырмасы түрінде анықталады:
(8.7)
Сонда:
(8.8)
2. төртбұрышты пішіндегі жер телімінде, сызығы А нүктесі арқылы өтетін аудан жобалау керек (сурет 8.6) P1 > P.
Сурет 8.6. Төртбұрышты пішіндегі жер телімінде берілген нүкте арқылы өтетін ауданды жобалау сұлбасы
Тапсырманы шешуде, жобаны нақтыға шығару үшін қажетті CL ұзындығы анықталуы керек:
(8.9)
3. Жер телімінде MN сызығы берілген бағытқа параллель P ауданын жобалау керек (сурет 8.7).
Сурет 8.7. Жер телімінде MN сызығы берілген бағытқа параллель ауданды жобалау сұлбасы
(8.10)
AD сызығының бағыты мен ұзындығы және дирекционды бұрыш (AD), үшбұрыштағы ADF бұрышы:
(8.11)
AF, FD, P2:
(8.12)
(8.13)
Жобаланатын аудан P3 трапеция пішінінде болуы керек. , анықталынады. Осыдан (трапеция ауданының кез келген формуласымен):
(8.14)
Сонда:
(8.15)
(8.16)
(8.17)
4. жер бөлігінде төрт жер телімін жобалау керек, әрбір аудан P, сызықтары, АВ параллельді (сурет 8.8).
Жобалау бірінші телімнен бастап трапециямен жүргізіледі.
(8.18)
(8.19)
(8.20)
(8.21)
Мұндағы c1 және d1 – жобаны нақтыға көшіруге қажетті трапецияның бүйірлік қабырғалары.
Сурет 8.8: Жер бөлігінде бірнеше жер телімін жобалау сұлбасы
Келесі телім осы ретпен негізі бойынша жобаланады.
Достарыңызбен бөлісу: |