Бір рет және 14 жасқа дейінгі балаларды емдеуге жатқызудың барлық уақытында қан алудың ең көп мөлшері

Зерттеуге қан алу кезінде емшара мейірбикелерінің жүктемесін анықтау және зертханалық зерттеулер сапасының төмендеу себептерін анықтау үшін осы кезеңде қан алу үшін жұмыс уақытының шығындарын білу маңызды.

Қан алуға арналған жұмыс уақытының шығындары

Манипуляция	Кететін уақыт, мин
Артерияны пункциялау	12
Венопункцияға дайындау	1
Венопункция	4 -10
Саусақтан қан алу	8 -14

Емшара мейірбикесіне қан алу кезінде жүктемені (пациенттер санын) арттыру сынамалардың сапасын және зертханалық зерттеулердің нәтижелерін төмендетуге әкелуі мүмкін. Бұл зертханада материалды қабылдау үшін қажетті мамандар санының немесе уақыттың ұлғаюына сигнал.

Қан алу кезіндегі асқынулар мен мүмкін болатын қиындықтар

Талу. Бұл асқынуды және оның салдарын болдырмау үшін пациентті қан алу алдында қою керек.

Гематома. Егер гематома пайда бола бастаса, дереу жгут алып, тамырдан инені алып тастау керек, содан кейін пункция орнына қысым таңғыш қою керек.

Петехия. Әдетте бұл қанның ұю жүйесінің бұзылуының салдары, сондықтан тесуден қан кету ұзақ болуы мүмкін. Мұндай емделушілерге қысым таңғыш қою керек.

Ісіну. Ісіну бар жерде қан алмау жақсы, әйтпесе мата аралық сұйықтық қанға түседі және зерттеу нәтижелері бұрмаланады.

Семіздік. Семіздік адамдарда әдетте Венаны табу және оның пункциясын жасау қиын. Қан алу кезінде қан аралық сұйықтықтың көп болуы және қан ұйыту активаторларының (тіндік тромбопластин) болуы мүмкін.

Зақымдалған және склероздалған көктамыр көп рет венепункциядан (дәрілердің көктамыр ішіне енгізу) кейін емделушілерде болады. Мұндай веналардың пункциясын болдырмау керек.

Гемолиз. Гемолиздің себептері: венепункцияға арналған тым жұқа инелер, шприц поршенінің өте жылдам қозғалысы, қанды бір ыдыстан екіншісіне жылдам құю, өте қарқынды араластыру (сілкілеу), жгут ұзақ салу (2 минуттан артық). Гемолиз себептерінің бірі эритроциттердің физиологиялық нормаланбаған болуы мүмкін,ол туралы зертхананы ескерту қажет.

Гемоконцентрация. Бұл асқынудың себептері: ұзақ жгут салу, массаж және қан алу орнын қысу, склероздалған немесе сөндірілген веналар.

Ұйықтап қалған веналар - әдетте кішкентай веналар, олардан тым тез қан шприцпен ("сорып алу") алғысы келеді.

Пункциядан кейін көктамыр тромбозы әдетте гиперкоагуляцияға бейім емделушілерде пайда болады, сондай-ақ қайталап пункцияда бір жерде пайда болуы мүмкін.

Инфекциялық асқынулар асептика және антисептика ережелерін бұзғанда пайда болады.

Қан сынамасын алу кезіндегі типтік қателер

Қан сынамасын алу кезінде жиі кездесетін қателерді Қан алуға дайындық кезеңінде, қан алу кезінде және іріктелген сынамаларды температуралық, Жарық сақтау режимі, тасымалдау шарттары мен уақыты бұзылған зертханаға жіберуге дайындау кезінде қателерге бөлуге болады.

Бірінші түрдегі қателіктер пациентпен байланысты факторлармен (дайындық ережелерін сақтамау) және мейірбикенің әрекеттерімен байланысты болуы мүмкін. Медбикелердің типтік қателіктері пациентті дұрыс емес сәйкестендіруден және қан сынамасын алу үшін айлабұйымдарды (биркаларды) дұрыс таңдаудан тұрады.

Қан алу кезіндегі қателіктер медбикелер жгут салғаннан кейін науқасты қылқаламмен жұмыс істеуді сұрайды. Бұл биохимиялық көрсеткіштердің тұтас қатарын бұрмалауға әкелуі мүмкін өрескел қателік. Шприцтен поршень қысымымен про-биркаға қан құю-бұл гемолиздің нәтижесі болып табылатын типтік қате.

Гемолиз (қан жасушалары компоненттерін плазмаға/Сарысуға босату) зертханалық талдау нәтижелеріне елеулі әсер етуі мүмкін. Гемолизді гемоглобиннің эритроциттерден босатылуына байланысты центрифугалаудан кейін плазманың / Сарысудың қызыл бояуымен жиі тануға болады. Алайда, қызыл түс болмауы гемолизді әрдайым жоққа шығармайды, себебі гемоглобин шамамен 0,3 г/л және одан жоғары концентрацияда көзге көрінбейді.

Зертханалық талдау нәтижелерін анықтайтын көптеген компоненттер қан жасушаларында жоғары концентрацияда болады. Осыған байланысты гемолиз көптеген зертханалық көрсеткіштерге елеулі әсер етуі мүмкін. Гемолиздің зертханалық тесттердің нәтижелеріне әсері жасушаішілік компоненттердің плазмаға/Сарысуға жоғары концентрациясының босатылуына; гемоглобин түсінен туындаған оптикалық интерференцияға (сақтау процесінде бояуды өзгерте алады); жасушаішілік компоненттердің зерттеу механизміне (химиялық, биологиялық, иммундық интерференция) әсеріне байланысты болуы мүмкін.; мысалы, қан жасушаларынан босатылған аденилаткиназ КК анықтаудың стандартты әдістеріне әсер етеді).

Дұрыс нәтижелер алу үшін гемолиздің алдын алу керек. Алайда гемолиз тек пробиркада (in vitro) ғана емес, ауру салдарынан пациенттің ағзасында (in vivo) болуы мүмкін. In vivo және in vitro гемолизін бір пациенттің әртүрлі сынамаларын салыстыру немесе in vivo гемолизінің сезімтал зертханалық маркерлерін анықтау (мысалы, гаптоглобин) және клиникалық ақпаратты талдау арқылы анықтауға болады. Гемолизге күдікті in vivo емдеуші дәрігермен кеңесу қажет. In vitro гемолизін стандарттау және преаналитикалық кезең процедураларын дұрыс орындау арқылы болдырмауға болады(стандартты инелер мен Қан алуға арналған фирмалық құрылғылар, қан сынамаларын алу техникасы мен жеткізу уақытын сақтау, Сарысудың орнына плазманы пайдалану). Интерференция көзі тромбоциттер мен гранулоциттер лизисі болуы мүмкін.

Гемолиз сынамасын зерттемейді,ол туралы емдеуші дәрігерге хабарлайды. Егер жаңа сынама алу мүмкін болмаса, клиницист талдау нәтижелерін бұрмалаудың ықтимал дәрежесі туралы хабардар етеді.

Қан сынамалары мен басқа да биоматериалдар сапасының бұзылуының ең маңызды себептері: қан жасушаларының метаболизмі; булану/сублимация; химиялық реакциялар; микроорганизмдермен ұрықтандыру; осмотикалық процестер; жарықтың әсері; газдардың диффузиясы.

Қан сынамаларының лайлануы — плазма мен Сарысудың белгілі бір дәрежеде, негізінен хиломикрондардың, J1 ПОНП немесе сол және басқа да пациенттің қанында жоғары болуына байланысты. Гиперлипидемия липидтерді және басқа да зертханалық көрсеткіштерді интерференция механизмдері арқылы анықтау нәтижелеріне елеулі әсер ететіндіктен, лайлықты мүмкіндігінше жою қажет. Лайлды сынамаларды талдаудың дұрыс емес нәтижелерінің себептері:

* плазма мен Сарысудың төмендігі (суды ығыстыру нәтижесінде электролиттер мен метаболиттердің төмен концентрациясына әкелуі мүмкін жоғарғы қабаттағы липидтердің жоғары концентрациясы);

* судың липидтермен 10% көлемге дейін ығысуы (ионоселективтік анализаторларда анықтау кезінде натрий мен калийдің жоғары концентрациясының себебі);

* лайлықтан интерференция (фотометриялау кезінде толқындардың барлық ұзындықтарында жарықтың жұтылуына әкеледі);

* физика-химиялық интерференция (липопротеиндердің жоғары деңгейі әртүрлі зерттеу әдістерінде қолданылатын антиденелер үшін қол жетімділікті төмендетеді, электрофоретикалық және хроматографиялық әдістердің нәтижелерін бұрмалайды).

Айқын лайлықты көзге байқай аласыз. Айқын емес лайлықты толқын ұзындығы 660-700 нм кезінде фотометрлеу жолымен анықтайды. Зерттеудің әрбір әдісіне қатысты интерференцияны мөлдір сынамаға лайлылығы бар материалды сандық түрде қосып, әр сынамада концентрациясын жеке анықтау арқылы бағалауға болады. Егер лайланған сынама талдау нәтижесіне әсер етсе, оны ультрацентрифугалау арқылы жоюға болады. Әрбір жағдайда сынамалардың лайлылық дәрежесі туралы мәліметтер талдау нәтижесінде көрсетілуі тиіс.

Осы салдарды нивелирлеу үшін келесі пайдалы ұсыныстарды ұстану қажет: сынамаларды зертханаға тез жеткізу зертханалық зерттеулер нәтижелерінің дұрыстығын арттырады. Сынамалар төмен сақтау температурасында жақсы сақталады (кейбір жағдайларды қоспағанда, мысалы, тұтас қанды тоңазытқышта сақтауға болмайды). Қан сынамасы әрқашан жабық түрде, тіпті тоңазытқышта (булану) сақталуы тиіс. Бір реттік фирмалық құрылғыларды пайдалану қолайсыз факторлардың сынама сапасына әсерін айтарлықтай төмендетеді. Бөлгіш Гелдер сарысуды бастапқы пробиркаларда қалдыруға мүмкіндік береді. Тасымалдау кезінде сынамаларды шайқауға жол бермеңіз-бұл гемолиз қаупін арттырады. Әрқашан қан бар пробиркаларды тік күйде сақтаңыз (ұю процесі жеделдетіледі). Тұтас қан сынамасын сақтауға жол бермеңіз. Гликолиз глюкоза, лактат, pH тұрақтылығына әсер етеді, сондықтан гликолиз тежегіштерін қолданыңыз. Сынамаға жарықтың әсерін болдырмаңыз (билирубин, С витамині, порфириндер, К. және фолий қышқылы деңгейін төмендетеді). Биохимиялық зерттеулер үшін плазманы пайдалану Сарысудың алдында бірқатар артықшылықтарға ие — зерттеуге арналған материалдың үлкен шығуы, гемолиз және тромбоцитолиз сирек пайда болады, зерттеу нәтижелері in vivo жағдайын неғұрлым дәл көрсетеді; бірақ плазманы электрофорезге ұшыратуға болмайды, антикоагулянттар бірқатар ферменттердің белсенділігін тежей алады. Белгілі бір талдауларды зерттеу үшін (липопротеиндердің электрофорезі, апо-а-1, аппо-В, ЛНПН анықтау) сарысуды мұздатуға болмайды. Зерттеу жүргізілгеннен кейін қажет болған жағдайда нәтижелерді растауға, сынамалардың сәйкестігін тексеруге немесе қосымша тесттер жүргізуге болатын жағдайларда сынамаларды сақтаңыз.

Қан сынамасын алу кезінде жгут қою уақытын арттыру-тағы бір типтік қате. Бұл туралы кестеде келтірілген деректер куәландырады. 2.
2-кесте