Мұнда және төменде біздің аудармамыз жақша ішінде. -А.С.
САЛАМ. Сиротенко
ескертеді Л.Г. Степанов, бұл мүмкін болатын қарым -қатынас түрлерінің арасындағы тілдің орнын анықтауға байланысты бұл тақырып ортағасырлық ойшылдар үшін дәстүрлі болды [6, с. 40].
|
Келесі дәлелге көшіп, А.Матье былай деп жазады: "...
|
est ce pas chose
|
|
|
|
belle et digne que bien parler et soy donner à entender aux gens de son
|
|
|
|
pays et de sa national?" [9, ф. 5] (Адамның лайықты қасиеті – жақсы
|
|
|
|
сөйлеп, жерлестеріне түсінікті болуға ұмтылу). Бұл ой оның ана тілі үшін
|
|
|
|
кешірім сұрауының өзіндік бастау нүктесі болды. А.Матьенің айтуынша,
|
|
|
|
ана тілінде сөйлейтін адам өз ойын латын, грек немесе кез келген басқа
|
|
|
|
тілде білдіретін адамнан кем емес мақтауға лайық («Un homme ne merite
|
|
|
|
point moins de louange en declarant bien son sens en sa langue patriote,
|
|
|
|
|
|
сегіз
|
que celuy qui parle ou escript promptement Grec et Latin, ou autre langue
|
сегіз
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
estrangere et vulgaire ”[9, 5 б.]). А.Жактен-Годет атап өткендей, Девистің авторы бұл ойды халық тілдерін әдебиет тілі ретінде қолдануды жақтаған итальяндық Қайта өрлеу дәуірінің ірі өкілі П.Бембо «Проза делла вольгар лингуа» трактатынан алған [8, с. 26].
Ана тілін кеңінен қолдану арқылы дамыту қажеттілігін А.Матье былай көрсетеді: «... celluy bien entendu en ses langues icy, et ignorant la sienne ou mal parlant en Icelle, est sembable à ceux là qui font des chasteaux en Espagne, et bastissent des Palais à Romme, et ou lieu de leur demeure ils habitant ... dans maisons basses et couvertes de chalumeaux ”[9, ф. 5] (Өз тілін білмейтін, шет тілдерін жетік білетін адам, саманмен жабылған тұрғын үйлерін жөндеудің орнына Испания мен Римде құлып салатындарға ұқсайды). Автор өз ана тіліне немқұрайлы қарап, латын тілін жалғастыра берген қандастарымызды осылайша айыптады.
Француз тілін қолдануға кім ауысуы керек екенін түсіндіре отырып, А.Матье ең алдымен еңбек адамдарын шақырды: «Le nautonnier, le laboureur, le jandarme, le berger ... result un chacun pourra deviser ou escripre proprement en sa langue, et user des termes de son art» [9, f. 6] (Әр матрос, егінші, жауынгер, шопан өз ісінің сөздерін өз ана тілінде шебер сөйлеп, жаза алады). А.Матьенің айтуынша, француз тілі корольдік сотта қолданылуы керек: «Quant aux courtisans, le Prince et autres personnes liberes, ilz debvrons escripre ou deviser populairement ...
A quelle result of de liberté sonteceuz les Chanceliers qui escripvent l 'Oracle et volonté du Roy »[9, ф. 7] (сарай мен князьдерге келетін болсақ, олар ана тілінде сөйлеуі және жазуы керек,
Сонымен бірге ол, әсіресе, медицина мен құқықтану сияқты салаларда ғалымдардың грек немесе латын сөздерін қолдануын кешіруге дайын екенін мойындады. Оның аргументі төмендегідей:
Абель Матьенің «Devis de la langue francoyse» трактатындағы тіл мәселелері (1559)
Достарыңызбен бөлісу: |
