А. Мырзахметов атында

ӘДЕБИЕТ

1. 
   Свами М., Тхуласираман К. Графы, сети и алгоритмы. М.: Мир, 1984. 12 б.
   
2. 
   Харрари Ф. Теория графов. - Теория графов. - М.: Мир. 1973. 64 б.
   
3. 
   Зыков А.А. Основы теории графов. - М.: Наука, 1987. 84 б.
   
4. 
   Уилсон Р. Введение в теорию графов. - М.: Мир, 1977. 90 б.
   

Бәйбеш М.Е. - преподаватель кафедры «ИС и И»

Кокшетауский университет имени Абая Мырзахметова
Аңдатпа

Панорамды суретті түсіру тәсілдерінің хронологиясы, қолдану тәсілдері және бағдарламалау ортасы қарастырылған.
Аннотация

Хронология методов съемок панорамного изображения, рассмотрено методы использования и среда программирования.
Annotation

Chronology methods shooting panoramic images, and discussed ways to use programming environment.
Панорамалар қолдану тәсіліне байланысты планарлы және виртуалды болады.

Планарлы панорама жазыққа бейімделіп және қағазға немесе мониторға толығымен бейнеленеді.

Виртуалды панорама арнайы бағдарламаның көмегімен фотографтың түсірілім кезіндегі қоршаған кеңістігін «басын айналдыра» қарауға мүмкіндік береді. Мұндай панорамалар сфералық (360x180 градусты құрайды, көрермен оңы мен солын ғана емес, сонымен қатар аяғының астындағын және басының үстіндегін көре алады) және цилиндрлі (тек қана оңға және солға қарауға болады) болады.

Планарлы панорама картографиядан шыққан танымал проекцияларда көрсетуге болады.

Тіксызықты (rectlinear, или же flat - плоская) панорама – проекциялар тік сызықты тік етіп сақтайтын панорама. Мұндай панорама шолу ортасы шектеулі, себебі бұрышты үлкейткен сайын нысанның шеттері созыла бастайды, бұлдырайды. Тігінен және көлденеңінен негізгі шек 90 градус, ал жапсырылған панорамдарда максималды шек орнатылған бағдарламаға байланысты және 130 градустан асып кетуі сирек кездеседі. Тіксызықты панораманы келесі жолдармен алуға болады:

• 
  Дисторсия бейленбегеннн кадрлардың қимасы арқылы (обьект пен оның бейнесі арасындағы геомертиялық құрылымдар бұзылатын оптикалық жүйедегі бейненің бөлігі);
  
• 
  Шифт обьектив (арнайы архитектура түсіріліміне қолданылатын) және пресс камера ( грамошкалы камера) арқылы алынған кадрларды жапсыру немесе қарапайым камера арқылы;
  
• 
  Обьекті айналмайтын панорамды фотоаппаратпен.
  

Мұндай бейнелердің ерекшелігі оның көлденең сызықтарының майыстырылуында. Ұзын тік ғимараттар жоспарда майыстырылған секілді болуы мүмкін. Сондықтан архитектуралық түсірілімде сирек қолданылады. Мұндай панорамалар фрагменттер жабыстырылуынан немесе панорамды фотоаппараттың айналмалы обьективінен болуы мүмкін. Мұндай техниканың таныс бір мүшесі отандық фотоаппарттардың сериясы «Горизонт».

Сфералық проекция сфераның биіктігі жазықтыққа «айналдырылуынан» пайда болады. Мұндай проекциялар бейнені 360x180˚ мөлшерінде көруге мүмкіндік береді. Бұл проекция сфералық панорама сақтауда жиі қолданылады.

Сфералық панорама (виртуалды панорама, 3D панорама) ең алдымен компьютерде бейнелеуге арналған (арнайы бағдарламаның көмегімен). Сфералық панораманың маңызы оның көптеген жеке кадрлар жиналған сфералық немесе кубтық проекциядағы бейнеде жатыр.

Меркатор проекциясы – цилиндр мен сфераның арасындағы аралық нұсқа. Сфералық проекцияға қарағанда бұрышты үлкен көлемде аз бұрмалаусыз көре аламыз.

Кубтық проекция – сфера қоршалған кубтың 6 жақтарынан бейнеленеді. Бұл нақты М кадр тік сызықты проекцияда. Сфералық панорама сақтауда жиі қолданылады.

Көптеген суреттерді жапсырмалаудан пайда болған панорама, параллакстан сақтануға болатын басы бар панорамды штатив көмегімен түсіріледі.

Бейне 21 кезекті кадрдың негізінде пайда болған. Панорамды фотобейнелерді жинау арқылы логикамен байланысқан көрініс алмасуларын алуға болады. Flash-технология қолдану арқылы осындай жолмен панорамды фотосуреттерден виртуалды тур жасауға болады [3].

Жанрлы бағыты бойынша қарастырсақ:

• 
  Орналасқан жерлердлің панорамасы;
  
• 
  Табиғат панорамасы;
  
• 
  Топтасқан панорамды потреттер.
  

Ең үлкен панорама әлемде "панорама Дрезден" деген атауды алды. Ол арқылы Canon II 5D mark 400 мм сәулекөздікпен болды. Панорама 1655 толық форматты суреттерден құралады, бас-басы рұқсатпен 21.1 мегапиксельке және түсірулі "роботпен-фотографпен" бой 172 минуттың. Осы сурет, (26 гигапикселей) 297500 (87500 пиксельсіне сол бүгінгі кезге дүниежүзілік рекорд.

Панорамалық фотоаппараттарға алынатын кадрдың жақтары 2:1 қатынасынан кем емес және 100° және одан да шамалы үлкен бұрышты ала алатын дұрыс обьективті екінші ретті алуына лайықты.

Панорамды фотосуреттердің тарихы алдын айтып өткендей бірінші панорамды фотокамера жасалған 1843 жылдан басталады. Бір жарым ғасырдан бері панорамды фотосурет алу технологиясын дамытты.

Панорамды сурет түсіру тәсілдерінің хоронологиясын талдайық.

Бірінші панорамды фотокамералар жазық пластиналарға түсірді, бірақ арнайы обьектив қолдану арқылы 150 градусқа дейін щолу бұрышын алды.

Art Panorama 170

Панорамды фотокамераның логикалық жалғасымен обьектив қана емес камера түгелімен айналатынын жасап шығарды. Панорамды фотоаппарттардың бұл типінің маңызы оның моторландырылған жетегі болды, яғни обьективтің айналуына мүмкіндік беретін. Фотопленка камераның айналуымен бірге үйлесімді созылады, немесе мүлдем болмайды, бұл жағдайда оның ролін сандық сканер атқарады. Мұндай камералар енді панорамды фотосуретті 360 градусты шолу алады. Сканерлеуші панорамды фотоаппараттардың өкілі Roundshotsuper220vr болып табылады.

Панорамды түсірілімде сканерлеуші панорамды фотокамералар артықшылығы ол панорамды фотоларды жоғары сапалы әрі аз уақытта жоғары көлемді алуға мүмкіндік береді [4].

Мұндай панорамды фотолардың кемшіліктері болып оның жоғарыдан шолу бұрышының 100-120 градусқа шектеулілігі, бірақ шолу бұрышы 360х180 градустық сфералық панорама алу мүмкін емес. Панорамды түсірілім технологиясының басқа кемшілігі оның шектеулі ұтқырлығында, яғни сканерлеуші панорамды камералар габариттері аз емес, ал оның мотоприводы аккумулятор электр көзін көп қажетсінеді. Сонымен қатар оның қымбат камера типі екенін айта кету керек, кез келген жоғары маманданған технологияғ панорамды камерамен көшірмелеуші панорамды түсірілімнің өзіндік құны маңызды.

Интернеттегі риэлтрлік қызметтің дамуы панорамды түсірілімнің жылдамдығы мен төмен өзіндік құнына қажеттілік тудырды. Мұндай технологияның жүрегі болып катадиоптрикалық саптама болды, стандартты маманданған немесе көпшілік фотокамерасына орнатуға болатын айналы жарты сфера.

Мұндай саптамаларды қолдану айнала 360 градусты шолу бұрышы бар және тігінен 90-115 градустық шолу бұрышы бар панорамды фотосуреттерді фотоаппараттың кнопкасын бір басып және компьютердің тышқанын қозғап жасауға мүмкіндік берді. Катадиопритрикалық саптамамны қолдану арқылы 360 градусты шолу бұрышы бар панорамды суреттер жасаудың қарапайымдылығы риэлтрлық қызметте қолдануға зор мүмкіндік берді [5].

1. 
   Культин Н.Б.Visual Basic. Освой на примерах. С-Пб.: БХВ-Петербург, 2004. - 297 с.
   
2. 
   Ли Фрост. Панорамная фотография. «Арт-Родник», 2005. - 144 с., ISBN: 5-9561-0132-6.
   
3. 
   Лукин С.Н. Visual Basic 6.0. Самоучитель для начинающих. Издат.: Диалог-МИФИ, 2001. - 544 с.
   
4. 
   Топорков С. Adobe Photoshop CS в примерах. С-Пб.: БХВ-Петербург, 2005. - 384 с.
   
5. 
   Надеждин Н.Я. Цифровая фотография. Практическое руководство. С-Пб.: БХВ-Петербург, 2003. - 370 с.